Schrikkeldag 29-2-1016. De beurzen reageren zenuwachtig op de ‘resultaten’ van de G20-vergadering in Shanghai in het weekend van 27 en 28 april. De Frankfurt DAX zakt 1,6 % verder naar beneden, in China dalen de aandelen 2,9 %, de Commerzbank maakt zich zorgen over de Japanse Yen. Beleggers hebben geen vertrouwen meer in de wereldeconomie.
De crisis gaat niet aan Nederland voorbij. In recente cijfers … dus over de afgelopen maanden – zien we nog het staartje van de vorige heropleving, die voor het kapitaal al voorbij is. Kijk maar naar de faillissementen van Vroom & Dreesman en Perry Sport. Beleggers geloven niet in stijgende koopkracht van consumenten. Integendeel, een spookverschijnsel van de recessie van de jaren ’30 is terug: deflatie, negatieve inflatie – prijsverlagingen – steekt zijn kop weer op. De volgende recessie is al begonnen en de voortgang belooft heel wat ellende te brengen.
Dijsselbloem: ‘Geen crisis’ 
‘Een groot plan is niet nodig, want er is geen crisis’, huichelt Eurogroep-voorzitter Jeroen Dijsselbloem na afloop van de top. Het Financieeele Dagblad (FD) merkt op dat dit de zorgen over de toestand van de wereldeconomie niet kan wegnemen. De groei van de wereldeconomie zwakt af. In deze recessie zien we dat ondanks lagere prijzen van grondstoffen en energie de crisis steeds erger wordt. De prijsverlagingen werken ondertussen wel ontwrichtend voor de wereldeconomie omdat ze landen zoals Brazilië en Rusland aan de rand van het bankroet te brengen. Deze landen zijn afhankelijk van de export van grondstoffen en/of energie. De BRIC-landen die eerder voor een heropleving hadden gezorgd, zitten flink in de nesten, zoals Brazilië en Rusland, of kampen met tragere groei (India en China). Inderdaad leidt dit tot toenemende “geopolitieke spanningen” (FD). Zie b.v. de oorlog in Syrië, waar grootmachten als de USA en Rusland elkaar voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog op het slagveld tegenkomen. Daaruit resulteren weer grote stromen vluchtelingen die de Europese Unie onder druk zetten, naast het gevaar dat de Britten in juni besluiten de EU te verlaten.
Geen gemeenschappelijke actie G20
Waarom dan geen gemeenschappelijke actie van de G20-landen om de wereldeconomie te stimuleren? De reden is simpel: De G20 heeft erkend dat eerdere gemeenschappelijke maatregelen tot geen enkel ander resultaat hebben geleid dan … het verergeren van de crisis. Men heeft in de afgelopen jaren de bankbiljettenpers laten draaien en de staatsschulden laten oplopen. De geldhoeveelheid is enorm toegenomen ten opzichte van de geproduceerde goederen. Kapitaal was nog nooit zo goedkoop, maar winstgevende productieve investeringen waren niet te vinden. De enorme bedragen die in de wereldeconomie zijn gepompt, kwamen terecht in de speculatie op de beurzen, met name speculatie in … dezelfde staatsschulden waar het goedkope geld vandaan kwam. Daarnaast zocht het speculatieve kapitaal zijn toevlucht in bouwprojecten. Zo zijn in China hele steden gebouwd die leeg staan, omdat niemand de huren kan betalen. Ondernemers hebben echter niet gedaan wat van hen werd verwacht – kapitaal steken in productie-installaties en het in dienst nemen van arbeiders – omdat ze daar geen winst meer op kunnen maken.
Niet alleen op schrikkeldag gratis werken
Nu blijkt dat winst bestaat uit het produceren van goederen en diensten die meer waard zijn dan het loon dat de arbeiders ontvangen. Uitbuiting beperkt zich niet tot lage loonlanden. Loonarbeid is uitbuiting omdat de arbeider niet beloond wordt met de waarde van wat hij produceert, maar met een beperkt deel daarvan, dat ook nog voortdurend afneemt. Het gaat dus niet alleen om de schrikkeldag van 29 februari om de paar jaar dat de arbeiders gratis werken. Een groot deel van de dag werken arbeiders gratis, en dit deel is nog gestegen ook. Steeds minder mensen produceren een steeds grotere hoeveelheid goederen en diensten.
Dan is ook duidelijk waarom de winstgevendheid is gedaald. Als in de concurrentiestrijd ondernemers steeds meer arbeid vervangen door machines, door automaten, door computers en door robots om kosten te besparen, dan neemt de arbeid als bron van deze meer-waarde af, terwijl de kapitaalsinvesteringen zijn toegenomen. De ondernemer kijkt naar het winstpercentage: winst gedeeld door kapitaal.
Boven de streep winst/kapitaal: lagere meer-waarde betekent lagere winst.
Onder de streep winst/kapitaal: er is meer geïnvesteerd in machines t/m robots, dat betekent meer kapitaal.
Minder winst over meer kapitaal is … een dalend winstpercentage.
Niet alleen het geld is goedkoper gemaakt met leenpercentages van vrijwel 0% en zelfs minder (studieleningen b.v.), ook grondstoffen, b.v. door kunstmatig lage olie- en gasprijzen. In de energiesector bestaan geen vrije markt. Al tientallen jaren zien we een machtig OPEC-kartel, manipulaties van de oliemaatschappijen op de z.g. spotmarkt, een USA-overheid die op grote schaal heeft aangezet tot het winnen van schaliegas om zelf niet afhankelijk te zijn van het Midden Oosten dat aan haar invloed dreigt te ontsnappen. Het resultaat van die politiek is goedkope energie … zonder dat dit de wereldeconomie stimuleert, maar ondertussen is de gehele energiesector aan het wankelen gebracht.
De uitbuitingsgraad was nog nooit zo hoog als nu
Maar wacht, arbeid goedkoper maken, sorry ‘flexibiliseren’, dat helpt toch altijd? Ja, dat zèggen de economen altijd. Maar ook arbeid is nog nooit zo goedkoop geweest als nu (China) en de arbeidsproductiviteit is nog nooit zo hoog geweest als nu (Nederland b.v.), maar desondanks zet de recessie in. En het tegendeel dan: de lonen en uitkeringen verhogen, zodat de koopkracht toeneemt? Tja, dat was de economische theorie van ‘meneer’ (voor zijn personeel) Anton Dreesman in de ‘gouden jaren’ van de heropbouw na de Tweede Wereldoorlog. Hij verhoogde de lonen van zijn winkelpersoneel in de hoop – niet zonder grond – dat de lonen van zijn klanten ook omhoog zouden gaan en hij uit een verhoogde omzet de loonsverhogingen van zijn eigen personeel kon terugverdienen. Vraag het een ondernemer of hij zijn personeel een loonsverhoging wil betalen, en je begrijpt dat dit een heel andere tijd is. Algemeen geldt dat produceren voor winst betekent dat de arbeiders niet met hun lonen alles kunnen kopen wat ze produceren.
Het kapitaal en de staten: ieder voor zich
De G20 laat het zien: de middelen tot herstel van de wereldeconomie zijn uitgewerkt en het is nu ieder land voor zich. Maak je munt minder waard zodat je gemakkelijker kan exporteren (China; toevoeging 1-3-16 China heeft naar nu blijkt op 29 febr. met miljarden de zwakke Yuan volgens afspraak van de G20 juist gesteund). Sluit overbodige fabrieken en stuur de arbeiders naar huis (China: kolen en staal). En het overbodige kapitaal: investeer in politie zodat je protesterende arbeiders op hun kop kan slaan en in leger en vloot zodat je straks met wapengeweld aan grondstoffen en afzetmarkten kan komen. Wat geldt voor China, geldt uiteraard voor alle landen.
En de arbeiders dan? Ieder voor allen?
De arbeiders staan voor een grote keuze.
– Ofwel we laten ons door vreemdelingenhaat meeslepen in de huidige en komende oorlogen. Dat betekent ook verdere achteruitgang van lonen, meer werkloosheid, slechtere voorzieningen.
– Ofwel we gaan de strijd aan voor hogere lonen en uitkeringen, tegen werkloosheid, en we maken die strijd sterk door zoveel mogelijk arbeiders daarin te betrekken. Dat betekent massale beweging van arbeiders en onvermijdelijke botsingen met de staat, de hoeder van het kapitaal.
Alleen op die manier ontstaat een perspectief om een einde te maken aan uitbuiting en oorlog. Arbeiders besluiten zelf wat wordt geproduceerd, niet voor voor de winst, maar waaraan de bevolking behoefte heeft*). Het probleem van het kapitalisme dat het niet meer kan produceren als er geen winst wordt gemaakt, bestaat niet meer. Het afzetprobleem bestaat niet meer.
*) Zie Paul Mattick “Communistische productie en distributie“
_._
Volledige overname van dit artikel is toegestaan bij vermelding van de bron:
https://arbeidersstemmen.wordpress.com/2016/02/29/na-g20-overleg-in-shanghai-29-2-2016-schrikkeldag-gratis-werken/
arbeidersstemmen 