English version What’s Left after the election of Trump?
Nu de verkiezingen voorbij zijn, met Donald Trump uitgeroepen tot winnaar en Hillary Clinton knock-out op de vloer, gaat het democratische kiezersbedrog verder. Angstig dat een tijdperk van haat is geopend, teleurgesteld en boos kwamen sommigen die Hillary gekozen hadden als het ‘minste kwaad’ in verschillende steden de straat op. Bernie Sanders, die actief deze linkse kiezersstrategie van ‘het minste kwaad’ had bepleit, heeft nu dit thema verder naar rechts geduwd door zijn steun aan te bieden aan … Trump bij het scheppen van banen.
Nu is het tijd voor het ‘volk’ in de ‘democratische’ betekenis: nationale eenheid voor het kapitaal, zoals verwoord door Clinton: “Amerika is nog steeds het grootste land in de wereld. Dit is nog steeds de plek waar iedereen de kans heeft om het te maken. Het is nu aan ieder van ons om te blijven werken om Amerika beter en sterker en eerlijker te maken.”
De beloften aan het ‘volk’ – de arbeiders, werkenden en werklozen, en de verarmde middenklasse – waren om te beginnen al mager. Nu kan de winnaar de komende jaren doen wat hij wil, binnen het kader dat gesteld wordt door de geheime diensten, het leger en de vele lobbygroepen.
Het ‘volk’ heeft dit al vele malen gezien, terwijl de levens- en werkomstandigheden drastisch werden afgebroken onder het neoliberale beleid, dat wordt gedeeld door zowel de Republikeinen als de Democraten. Het is volkomen begrijpelijk dat vele slachtoffers van dit beleid niet erg geïnteresseerd waren in de verkiezingen. Het is evenzo begrijpelijk dat in de ogen van de heersende klasse deelname aan de verkiezingen een aanwijzing vormt voor steun van de bevolking. Deelname aan de verkiezingen betekent dat de heerschappij van een kleine minderheid nog steeds wordt geaccepteerd door de overgrote meerderheid van de onderdrukte en uitgebuite meerderheid. Helaas voor onze heersers, deelname aan verkiezingen is tegenwoordig niet het hele verhaal.
De middenklasse basis van de Republikeinse en de Democratische partij
Achter het rookgordijn van de campagne, kunnen we een verandering zien die de heersende klasse bang zal maken: belangrijke delen van de ‘middle class’ in de VS en Europa, ooit een veilige buffer tussen kapitaal en het proletariaat, zijn verzwakt onder de aanvallen van 30 jaar neoliberalisme. Onder druk van de huidige crisis van de kapitalistische productiewijze, heeft Latijns-Amerika al eerder een ontbinding van de ‘middenklasse’ ervaren.
De middenklasse heeft een buffer tussen kapitaal en proletariaat gevormd sinds de bourgeoisie algemeen kiesrecht heeft ingesteld, niet om haar macht te delen, maar om gebruik te maken van de eerder gewantrouwde arbeiderspartijen. Voor de Eerste Wereldoorlog was het recht om te stemmen en om gekozen te worden, beperkt tot het mannelijke deel van de bezittende klassen. Pas nadat de arbeiderspartijen bewezen hadden dat ze de binnenlandse ‘vrede’ tijdens de wereldoorlog in stand hielden, en met de steun van de vakbonden hielpen om de oorlogsproductie te handhaven, en op zoek naar steun tegen de revoluties in Rusland en Duitsland, verleende het kapitaal algemeen kiesrecht. Het feminisme had de Eerste Wereldoorlog ook ondersteund en vrouwelijke stemmen waren zeer welkom om te helpen conservatieve partijen aan de macht te houden.
De concentratie van het kapitaal had het verschil verbreed tussen enerzijds degenen die afhankelijk zijn van de verkoop van hun arbeidskracht, en anderzijds een steeds kleiner bevolkingsdeel van de ultra-rijken. Deze laatste kleine groep moest worden beschermd door een laag kleine bezitters (b.v. boeren, kleine ondernemers), professionals (b.v. hogere ambtenaren, artsen en advocaten) en managers. Traditioneel vormt deze middenklasse de recruteringsbasis voor de elites van de Democratische en de Republikeinse partij. Na 30 jaar van neoliberalisme zijn belangrijke delen van deze middenklasse zelf werkloos geworden en hebben gezien hoe de sociale dienstverlening afneemt, of dat hun klanten hun inkomen verloren, ze leden aan de toegenomen concurrentie in de detailhandel en dienstverlening, ze moesten wanhopig bedelen voor bankleningen, zo ze niet al failliet verklaard werden door de bank. Vanuit haar klassepositie als bezitters van productiemiddelen of hun functioneren in de hiërarchieën van bedrijven, instellingen en de staat, verdedigt de middenklasse een aantal belangrijke kapitalistische ideologieën die worden gedeeld door zowel links als rechts. Ze delen ideologieën als democratie, de American Dream van opwaartse sociale mobiliteit, “gewoon door hard te werken”, en als belangrijkste: de nationale eenheid van alle klassen achter kapitalistische belangen. Haar klassepositie verhindert dat de middenklasse begrijpt dat het ’t kapitalisme zelf is dat de oorzaak is van sociale problemen, ook al zijn dat hun eigen problemen. Op basis van deze gedeelde overtuigingen die het kapitalisme ondersteunen, speelt de middenklasse-basis van de partijen een belangrijke rol bij het naar voren brengen van specifieke rechtse en linkse thema’s voor campagnes waarmee de overgrote meerderheid van de bevolking, met inbegrip van het proletariaat, door de massamedia het hele jaar door wordt misleid.
Deze ideologische thema’s ontwijken klassevraagstukken door zich te richten op problemen van ras, geslacht, seksuele geaardheid en religie. Links verdedigt de verschillende ‘minderheden’ met liberale idealen en programma’s, en rechts wijst dit beleid aan als ‘oorzaak’ van de problemen van de ooit ‘bevoorrechte’ groepen. Abortus, homohuwelijk, angst voor de islam lokken dezelfde soort controverses uit, die geen van alle echt helpen om te begrijpen dat het ’t kapitalisme is dat goedkope arbeidskrachten importeert, dat armoede voortbrengt, met zijn kwade reuk van discriminatie, criminaliteit en repressie.
De druk van de economische crisis op de middenklasse partijbasis heeft gemaakt dat er binnen beide partijen meer extreme en populistische uitingen van hun oude ontwijkende thema’s zijn ontwikkeld. Let maar eens op de verschillen tussen Amerikaans extreem rechts en dat in Nederland, waar Trump de homofobe kaart uitspeelt, terwijl in Nederland extreem-rechts op een demagogische manier homoseksuelen tegen “discriminatie door de islam” zogenaamd “verdedigt”. In dat geval blijkt dat deze thema’s zelf van geen andere betekenis zijn dan het vermijden van de aandacht voor klassekwesties.
De Tea Party en Trump
De kiezers en het ledenbestand van de Tea Party, en na diens nederlaag Trump, bestaan uit conservatieve middenklasse eigenaren van kleine bedrijven, vrije beroepsbeoefenaren, managers, samen met een overwegend blank en conservatief deel van de arbeidersklasse. Zowel de middenklassers als deze werknemers die Trump steunen, ondergingen beide een achteruitgang van hun levensomstandigheden. Als Tea Party hebben ze hun verzet gesmeed tegen de regerende WASP-elite in de Republikeinse Partij. Zoals gebruikelijk in de Republikeinse politiek, produceerde deze middenklasse een extreemrechtse woordenstroom, die later de campagne van Trump heeft gevoed. Deze ongekend openlijk racistische, seksistische en xenofobe retoriek brengt duidelijk herkenbaar de wanhoop van de Republikeinse middenklasse tot uiting. Niet in staat om te begrijpen dat het ’t kapitalisme zelf is dat fabrieken overbracht naar India en China, goedkope arbeidskrachten importeerde uit Mexico, ondernemingen concentreerde in de detailhandel en dienstverlening en enorme massa’s van kredieten creëerde die verdwenen in speculatie, wijt de rechtse Republikeinse middenklasse dit aan de Hispanics, Afro-amerikanen en de nieuwe rechten voor vrouwen, homo’s en lesbiennes. Deze retoriek werd pas onaanvaardbaar voor de Republikeinse grootkapitalistische elite toen expliciet de financiële sector, de globalisering, immigratie, vrije handel, de buitenlandse politiek en het militaire beleid op een manier werd uitgedaagd die in strijd is met de neoliberale agenda die de Republikeinen delen met de Democraten. De Tea Party zou nog worden overmeesterd door de partijleiding, maar met Trump lukte dat niet, verrast als de partijleiding was door nóg een ‘opstand’ in haar gelederen (1).
Na het Afro-Amerikaanse proletariaat, hebben de media zijn blanke tegenhanger ontdekt, en belachelijk gemaakt als ‘white trash’, ‘trailer trash’ en ‘rednecks’. In deze laag van het proletariaat heeft Trump extra stemmen verzameld van degenen die in het verleden thuis bleven of voorheen op de Democraten stemden, nog geholpen door Hillaries spot over hun zwakheden: “Over het algemeen kan je de helft van de Trump-aanhangers weggooien in wat ik noem de afvalbak voor betreurenswaardigen”. Door gebruik te maken van het terechte gevoel van ‘vergeten’ te zijn, maar vooral van hun misplaatst vertrouwen in de ‘democratie’ en hun geloof in de mythe van het ‘volk’, wist Trump de afkeer van de blanke arbeiders voor het neoliberalisme en de politiek in het algemeen, om te vormen in steun voor een vreemdelingenhatende, racistische, homofobe en vrouwenhatersbeweging.
Bernie Sanders
De Democratische Partij had zijn eigen middenklasse basis. Afgezien van de progressief denkende professionals, kleine kapitalisten en leden van het management, zijn van bijzonder belang de ‘community leaders’, zoals betaalde vakbondsfunctionarissen en de leiders van organisaties van ‘minderheden’ zoals vrouwen, Afro-Amerikanen, Hispanics, homo’s en lesbiennes, etc. Deze leiders doen alsof ze de deze lagen en de sectoren van het proletariaat ‘vertegenwoordigen’ die eveneens lijden onder de verarming ten gevolge van het neoliberalisme. Hier werd Bernie Sanders voorgesteld als een populistische kandidaat met een zogenaamde ‘socialistisch’ programma, in feite een Keynesiaans of New Deal programma dat zijn ineffectiviteit al heeft bewezen.
Maar de Democratische partij heeft meer ervaring laten zien in het opzij zetten van deze middenklasse-opstand, vooral door de steun die de Clintons nog steeds ontvangen van middenklasse leiders van het Afro-Amerikaanse deel van het proletariaat, dat – niet zonder reden – Sanders’ programma beschouwde als vooral gericht op blanke arbeiders.
De achtergrond van de slavernij, net als die van de verschillende golven van immigratie van nieuwe arbeidskrachten van verschillende nationaliteiten en hun problemen om te worden geaccepteerd en geïntegreerd, geeft de ‘etnische’ mystificatie van zowel rechts als links in de Verenigde Staten een aanschijn van werkelijkheid. Afro-Amerikaanse en Latijns-Amerikaanse proletariërs hebben het gevoel dat zij lijden aan discriminatie door werkgevers en etnische profilering door de politie, en ze hebben gelijk. Maar de waarheid is, dat de meesten van hen de lagere delen van het proletariaat vormen die in armoede zullen blijven leven, zolang het kapitalisme bestaat. Opwaartse mobiliteit werkt alleen voor een kleine minderheid en wordt alleen gestimuleerd door grote bedrijven en de Democratische Partij met als doel de vorming en het onderhouden van een middenklasse die als pro-kapitalistische elite haar ‘eigen community’ zal overheersen. Dit wordt duidelijk aangetoond door de steun en actieve verdediging die deze elite heeft gegeven aan het jarenlange neoliberale beleid van Obama en Clinton. Niet te vergeten, het was Obama, die de ‘war on drugs’ heeft gestart die het politiegeweld tegen deze zelfde ‘gemeenschappen’ ontketende. De massamanifestaties in de straten van vele steden tegen politiegeweld, die bekend staan als ‘Black lives matter’, zijn – ondanks hun zogenaamde leiders – in feite gericht tegen het politie- en gevangenissysteem dat op de Afro-Amerikaanse armen werd losgelaten door de regeringen Obama met steun van de Afro-Amerikaanse Democratische elite (2).
Het is dus niet verrassend dat Clinton ook Afro-Amerikaanse en Latijns-Amerikaanse kiezers verloor aan Trump. Over het algemeen staan traditioneel Democratische kiezers ook zeer wantrouwend tegenover haar banden met Wall Street.
Nu, nog meer ellende te verwachten
Als gevolg van de middenklasse-rebellie in de Republikeinen partij – in combinatie met de succesvolle verdeling binnen de Democratische Partij tussen de blanke middenklasse elite, de Afro-Amerikaanse elite en de opkomende Hispanic elite – wonnen de Republikeinen met hun onvoorspelbare narcistische clown Trump, waarvoor het kapitaal bang is omdat hij zegt niet in te stemmen met vele aspecten van het neoliberalisme. Eerst Trumps kandidatuur van de Republikeinse partij, gevolgd door zijn verkiezing tot president van de Verenigde Staten, lijkt te wijzen op een falen van het politieke systeem om de kandidaat te doen verkiezen die het meest past bij de belangen van het kapitaal. Maar zolang de bourgeoisie de heersende klasse is, kan ze haar zwakke punten omzetten in sterke punten tegen het proletariaat. Bij de vorming van de regering, en in zijn eerste optreden, geven Trumps tegenstrijdige standpunten volop gelegenheid voor het ontwikkelen een nieuwe en meer agressieve economische en imperialistische politiek. Voor het proletariaat in de Verenigde Staten en over de hele wereld, betekent dit nog meer uitbuiting van de werkende klasse, verdere afbraak van de leefsituaties van de armen en werklozen, meer repressie in de wijken.
Hoe kan het proletariaat zich verdedigen zich tegen deze verslechtering van de situatie? Kan het gebruik maken van links om zijn belang te verdedigen? Het is helaas niet alleen in de afgelopen decennia dat linkse partijen in de regering kapitaal hebben geholpen om werknemers aan te vallen, ze hebben dat al 100 jaar gedaan, en niet alleen in de regering, maar ook in de oppositie.
Sinds de verschijning van de arbeidersklasse als een sociale kracht die het kapitaal uitdaagt, is de ‘linkse’ kant van het politieke spectrum bewoond door partijen die beweren dat ze de belangen van de werknemers te verdedigen. Zoals alle partijen die zich tot doel stellen om het beleid van de staat te beïnvloeden door deel te nemen aan verkiezingen, hebben linkse partijen – net als rechtse partijen – de parlementaire democratie en de kapitalistische overheersing over de overgrote meerderheid van de maatschappij geaccepteerd. Gehecht aan de ‘middenweg’ die de politieke wetenschappen hebben gevonden in het idee van de middenklassen, waarin de arbeidersklasse wordt verdund, zijn de aanhangers van links voorstanders van een programma gericht op deze zogenaamde ‘middenweg’.
Als extra maatregelen tegen een mogelijke aantasting van deze dominantie van het grootkapitaal, heeft de bourgeoisie niet alleen repressieve wetten ontwikkeld tegen revolutionaire organisaties en partijen, maar ook de bureaucratische mechanismen ter handhaving van de hiërarchie in de partijen, van de verdediging van de formele organisatie tegen alle rebellie van de achterban. Dit is te zien in de Democratische Partij, waarin de neoliberale elite van de Clinton clan er in is geslaagd om de ‘radicalisering’ van haar programma door de fractie Bernie Sanders te voorkomen. Dit beleid is misschien moeilijk te begrijpen, omdat de Democraten waarschijnlijk betere verkiezingsuitslagen hadden behaald met een campagne rond een meer ‘links’ programma gericht op het aantrekken van arbeidersstemmen. Zo’n programma is in feite ‘New Deal‘-achtig of een van Keynesiaanse welvaartsstaat, dat tegenwoordig algemeen ineffectief is gebleken. We kunnen zien hoe Obama een dergelijk programma in vage bewoordingen voorstelde tijdens zijn eerste campagne , vooral om na de ‘kredietcrisis’ van 2008 tegemoet te komen aan algemene kritiek op de banken. Toen hij de verkiezingen won en eenmaal aan de macht was, liet Obama zijn verkiezingsbeloften laten vallen ten gunste van voortgezet neoliberalisme. Zelf aanvaardde de geëlimineerde ‘radicale’ fractie Sanders niet alleen haar nederlaag, maar ze bood ook nog haar steun aan de partijelite en haar kandidaat Hillary aan, als de keuze van ‘het minste kwaad tegen rechts’. In de geschiedenis hebben we zelfs kunnen zien dat linkse partijen feitelijk zelfmoord plegen door vast te houden aan programma’s die hen vervreemden van hun kiezers, of zelfs de arbeidersklasse te ontwapenen tegen hun fascistische vijanden. Dat toont de geschiedenis van de opkomst van het fascisme in Italië, Duitsland en Spanje in de jaren 1920 en 1930. Links vernietigde destijds niet alleen de strijd van de arbeiders, maar de linkse verdedigers van de staat werden ook zelf vernietigd. De fundamentele reden voor deze kamikaze-acties is de inzet van de links voor de democratie, en nog belangrijker, de verdediging van de staat en het wantrouwen in het proletariaat.
Wanneer we een kijkje nemen in de veranderingen die het Amerikaanse proletariaat in de laatste drie decennia onderging, kunnen we een goed begrip krijgen van de verkiezingsspelletjes en de ware functie van links.
De dubieuze rebellie van de middenklasse
De jaren 1960 en 1970 toonden de economische en sociale beperkingen van de wederopbouw na de wereldwijde puinhopen die waren achtergebleven van de Tweede Wereldoorlog: een crisis kwam op die meer was dan een tijdelijke neergang van de economische conjunctuur. Fabrieksarbeiders reageerden met stakingsgolven die het kapitaal moest afkopen met de reële loonstijgingen, die snel werden tenietgedaan door inflatie en toenemende werkloosheid. Sinds de jaren 1980 hebben we onder de druk van het neoliberalisme een verzwakking van de arbeidersstrijd gezien in de voormalige centrale kapitalistische landen. We noemen alleen de daling van het belang van de traditionele industriële arbeidersklasse in blauwe overall door automatisering en uitbesteding van productie naar Azië, de verschuivingen van werkgelegenheid naar de sector van relatief laagbetaalde diensten, privatiseringen, aanvallen op het ‘sociale loon’ (sociale voorzieningen betaald uit premies en belastingen), toenemende baanonzekerheid, flexibilisering van arbeidscontracten en de invoer van arbeidsmigranten met een verschillende mate van legaliteit.
Een steeds groter deel van degenen die het ‘geluk’ hadden om te worden uitgebuit, werken onder tijdelijke contracten, met een semi-legale status, of als illegale werknemers die geen toegang hebben tot sociale voorzieningen als gezondheidszorg, onderwijs, enz. Deze verschuiving van vaste contracten naar tijdelijke, naar semi-legaliteit en illegaliteit, is niet beperkt tot de Verenigde Staten, maar is een wereldwijde trend sinds het neoliberalisme de geneugten van de globalisering bracht. In India en China, zien we dezelfde tijdelijke contracten, hetzelfde gebruik van ‘allochtone’ arbeidskrachten, in dit geval uit hun enorme achterlanden.
Het resultaat is massale de-industrialisatie en inkomensonzekerheid geweest met verwoestende gevolgen voor de gemeenschappen van de arbeiders: werkloosheid, armoede, huisuitzettingen, gebroken gezinnen en verslaving aan alcohol en drugs. (Zie ook “USA: massawerkloosheid …“). Het fenomeen van extreem-rechts is niet beperkt tot de VS, het is wijd verspreid over alle ‘democratische’ landen, evenals het neo-liberalisme dat het heeft voorgebracht. In Nederland was Pim Fortuyn de eerste die ontevredenheid onder de bevolking over de ‘multiculturele samenleving’ en de ontmanteling van de verzorgingsstaat exploiteerde. Nu hebben we Geert Wilders in Nederland; ‘Front National’ in Frankrijk, Pegida en AfD in Duitsland.
We hebben gezien dat links daarentegen niet in staat is om de arbeidersklasse aan zich te trekken die het slachtoffer is van het neoliberalisme, en we hebben gezien waarom: de middenklasse-oorsprong van de misleidende thema’s in zijn programma en van zijn basis en van het grootste deel van zijn elites. Steeds meer delen van het proletariaat hebben geen vertrouwen in het programma van links, noch in haar leiders. Door het ontbreken van een proletarische alternatief oriënteert een deel van de arbeidersklasse zich op rechtsextreme partijen (of fracties van partijen, zoals in de VS) die een middenklasse-rebellie tegen het neoliberalisme uiten.
Naar een rebellie van het proletariaat
Dit helpt duidelijk niet om de aanvallen op de werkenden en werklozen te stoppen, integendeel. Het is niet door het ondersteunen van een middenklasse programma – of het nu links of rechts staat in het spectrum van de burgerlijke politiek – dat het proletariaat zich kan verdedigen. De arbeidersklasse kan zich alleen maar verdedigen door rechtstreeks voor zijn eigen klassebelangen tegen het kapitaal te strijden. Alleen in deze strijd om de lonen en werkloosheidsuitkeringen, tegen ontslagen en verslechteringen van de arbeidsvoorwaarden, tegen politiegeweld en tegen het hele racistische mechanisme van de rechtbanken, rechters en gevangenissen, kan de arbeidersklasse afrekenen met zijn huidige ‘realisme’. De poppenkast van de verkiezingen is slechts één van deze ‘realistische keuzes’, de andere is die van de vakbeweging en andere strijd voor slechts een deel van het proletariaat, strijd op het verkeerde terrein van ‘de mens’ of ‘democratische rechten’. Dit ‘realisme’ maakt het proletariaat vatbaar voor ‘simpele oplossingen’ die niet werken, en ‘kortere wegen’ die leiden tot meer ellende. Alleen in zijn strijd als klasse kan het zijn eigen rebellie te ontwikkelen tegen het kapitaal. Door te beseffen dat de arbeidersklasse buiten de maatschappij wordt gedrukt, kan het proletariaat het kapitalisme zien met de ogen van een buitenstaander om te ontdekken dat het als een wereldwijde klasse lijdt onder uitbuiting en overheersing in het produceren van alle rijkdommen van de wereld, terwijl het slechts een klein deel van deze productie ontvangt. Alleen door deze strijd uit te breiden tot die delen van de klasse waarvan het was afgeschermd door allerlei soorten arbeidsovereenkomsten, door verschillende vakbonden, door huidskleur, nationaliteit, religie en taal, door de gehele arbeidersklasse te verenigen tot één strijdend geheel, zal het proletariaat in staat zijn om de middenklasse te laten zien dat het een toekomst voor de mensheid heeft. En niet andersom, zoals tegenwoordig, nu arbeiders en werklozen kiezen voor rechtse of linkse middenklasse programma’s, die uiteindelijk het kapitalisme en de loonslavernij in stand houden.
Fredo Corvo, 24-11-2016
Noten
(1) Zie Charly Post “The Republicans Have Been Trumped”, waarvan we eerder een samenvatting in het Nederlands publiceerden.
(2) Zie voor uitgebreide argumenten John Clegg “Black Representation After Ferguson.”
-.-
Dit artikel mag in zijn geheel worden overgenomen met vermelding van de bron:
https://arbeidersstemmen.wordpress.com/2016/11/24/na-de-verkiezing-van-trump-wat-is-over-van-links/
Meer lezen:
arbeidersstemmen 