Op 28 november doet het NOS-Journaal verslag van een vakbondsmanifestatie in Alblasserdam. Een paar honderd metaalarbeiders uit de maritieme sector manifesteren hun ongerustheid over het verlies van werkgelegenheid in de regio Drechtsteden (Dordrecht, Zwijndrecht, Papendrecht, Hendrik-Ido-Ambacht, Sliedrecht, Alblasserdam en Hardinxveld-Giessendam), alleen al 1000 arbeidsplaatsen in november. In totaal gaan 2000 banen verloren. Daarbij vallen namen van bedrijven zoals IHC Kinderdijk, Keppel Verolme, IHC, Huisman, HCM, Heerema, FN Steel, Nedstaal en Fokker.
In de regio zijn al veel arbeidsplaatsen verloren gegaan. De traditionele scheepsbouw is al lang verplaatst naar lage loonlanden. Een bedrijf als Damen Shipyards dat zich presenteert als ‘Nederlands’ functioneert als een echte multinational met scheepsbouw- en herstellingswerven in Polen, Groot-Brittannië, Noorwegen, Zweden, Frankrijk, Turkije, Zuid Afrika, Cuba, Brazilië, Verenigde Arabische Emiraten, Qatar, de Verenigde Staten, China, Vietnam, Singapore, Indonesië en Australië.
Na de manifestatie noemt vakbondsbestuurder Moti van FNV Metaal als oorzaak van de problemen: “Oneerlijke concurrentie met buitenlandse bedrijven die staatssteun ontvangen, mag wettelijk niet, maar gebeurt toch. Zelfs bij overheidsopdrachten komt het voor. Nederlandse bedrijven verliezen daardoor opdrachten en werknemers verliezen hun baan. Slecht voor de toekomst van Nederland, en slecht voor de werkgelegenheid. Deze praktijken moeten stoppen en de politiek en werkgevers kunnen daar een rol in spelen als ze willen”.
En: “Het verlies aan banen is onnodig. Als er geen goed antwoord komt van politiek en werkgevers zullen acties zich verharden”.
Door de schuld te leggen bij buitenlandse bedrijven en buitenlandse overheden kan de vakbond een vervolg op de actie bij voorbaat richten op het afdwingen bij ‘de politiek’ en bij de werkgevers dat zij het nationale Nederlandse belang dienen. Maar wat kan je verwachten van politiek en werkgevers? Tot nu toe hebben de ondernemers gedaan wat je van hen kan verwachten: ze hebben banen geschrapt om goedkoper te kunnen produceren. En de overheid ondernam niets want wie er ook regeert, de staat is voor ‘flexibiliteit’ in antwoord op de ‘internationale concurrentie’.
Voordat arbeiders in plaats van in hun vrije tijd te manifesteren echt druk gaan uitoefenen en het werk neerleggen, moet er nog wat gebeuren. Ze moeten dan eerst hun angst overwinnen voor represailles, zoals het niet uitbetalen van gestaakte uren en zelfs … het verlies van baan. De rekensom lijkt gemakkelijk want het doel is behoud van vaste banen en van loon. Maar er moet ook een grote groep zijn van arbeiders die inderdaad het werk wil neerleggen. Waarom zouden de arbeiders – als ze dan eenmaal echt strijd voeren – dat niet meteen doen voor hun eigen arbeidersbelangen? Strijd voor het nationaal belang en de belangen van de ondernemers heeft arbeiders alleen maar ellende gebracht.
De offshore-industrie – die zich vanwege de hoogontwikkelde techniek in Nederland heeft kunnen handhaven – lijdt onder de lage olieprijzen. Nieuwe boorinstallaties worden nauwelijks nog gevraagd en bestaande installaties zijn stilgelegd. Maar het is wel merkwaardig dat ontslagen worden aangekondigd net op het moment dat de OPEC zich opmaakt om de olieprijzen te verhogen. We kunnen slechts raden wat daar achter zit. Ondernemingen hebben vaak ook onderling contact – bijvoorbeeld via ondernemersorganisaties zoals FME – over het onderling op elkaar afstemmen van ‘reorganisaties’ in een bedrijfstak en/of een regio. De banken die vaak leningen hebben uitstaan bij de bedrijven, spelen mee in dit spel. Het gerucht onder de metaalarbeiders dat vaste banen worden vervangen door tijdelijke, ‘flexibele’ arbeidscontracten, komt dus waarschijnlijk niet uit de lucht vallen.
De NOS noteert op de manifestatie uit de mond van metaalarbeiders dat ze bang zijn dat “Polen onze banen inpikken.” Het zijn vooral jonge arbeiders zonder gezin uit Oost-Europese landen zoals Polen en Bulgarije die voor enkele maanden te werk worden gesteld en dan 12 of 13 uur per dag werken voor 7 Euro netto per uur.
Een woordvoerder van de metaalwerkgeversorganisatie FME reageert door te zeggen dat de bedrijven niets verkeerd doen. “Alles gebeurt binnen het wettelijk kader” en “Maar wij delen de zorgen van de werknemers als het gaat over de werkgelegenheid. Het probleem is vooral dat er momenteel simpelweg te weinig werk is. Verder is het begrijpelijk dat bedrijven ook werken met flexibele krachten, ze zitten in een markt die op en neer gaat. Dan wil je ook met je personeel deels flexibel zijn” (NOS). De werkgevers ontkennen dus helemaal niet dat ze vaste banen willen vervangen door flexibele contracten.
Het is uiterst onwaarschijnlijk dat de vakbonden niet op de hoogte zijn van deze werkgeversplannen. De CNV zegt het ook uitdrukkelijk op zijn website: “Werkgevers en politici kunnen ervoor zorgen dat oneerlijke concurrentie op lonen met (buitenlandse) uitzendkrachten wordt aangepakt, want dit is verboden”. Uit het benadrukken dat kostbare vakkennis verloren dreigt te gaan, lijken de bonden zich echter bij voorbaat er bij te hebben neergelegd dat slechts hoogwaardige banen behouden kunnen blijven. Dat is immers ‘realistisch’ want onvermijdelijk en in het ‘nationaal belang’ dat alleen dit deel van de werkgelegenheid onder vaste contracten blijft vallen, met salarissen op het bestaande loonniveau.
Ondertussen eisen FNV en CNV dat werkgevers en politici ervoor zorgen dat oneerlijke concurrentie op lonen met buitenlandse uitzendkrachten wordt aangepakt. Maar de in glanzende dienstauto aangesnelde minister Asscher (tevens kandidaat lijsttrekker PvdA die zogenaamd meer links zou zijn dan Samsom) beweert dat ook hij de oneerlijke concurrentie op de arbeidsmarkt wil aanpakken. “We willen geen goedkope arbeidskrachten die alleen hier naartoe gehaald worden om de lonen te drukken. Dat zal Europa moeten veranderen.” De EU heeft overigens uitspraken in die richting gedaan, maar ook hier blijft het bij woorden. Waarom zouden de Nederlandse of Europese overheden ook iets doen voor arbeiders? Voortdurend beweren economen en politici dat arbeid goedkoper moet. Nou dan! Maar ondertussen ligt nu het balletje bij de Europese Unie, steeds verder weg van waar de arbeiders zelf in actie kunnen komen.
De politiek zou geen burgerlijke politiek zijn als ze niet de weerzin onder arbeiders tegen de politiek, zowel de politiek in eigen land, als die in de EU, zou hebben aangegrepen om … politiek te bedrijven. Nu niet een politiek van ‘bevorderen van concurrentie’ en ‘privatiseringen’, van het ‘flexibel maken’ van de arbeidsmarkt, maar een politiek van grote woorden die een kind nog kan begrijpen: ‘de grenzen dicht.’ Als de stembussen straks weer open gaan en het stemvee weer eens wordt opgeroepen om zijn ‘democratische recht’ uit te oefenen of zijn ‘democratische plichten’ te vervullen, zullen deze simpele ‘oplossingen’ vast heel wat stemmen opleveren. Maar zoals nu in Groot-Brittannië al duidelijk wordt, het vertrek uit de EU verergert alleen de economische situatie en prijsstijgingen, ontslagen en loonsverlagingen zullen volgen. Er is geen ‘nationale’ oplossing voor de crisis, of het zou al de oorlog moeten zijn, die inderdaad steeds dichter de oude industrielanden van Europa nadert, zoals Duitsland, Frankrijk en Nederland.
Maar hoe kunnen arbeiders zich dan verdedigen tegen afbraak van werkgelegenheid, het grotendeels vervangen van de weinige vaste banen die blijven door tijdelijke contracten? De politiek, werkgevers, de vakbeweging, geen van allen komt op voor de belangen van arbeiders. Er is maar één groepering die belang heeft in het verdedigen van het levenspeil van de arbeiders, dat zijn de arbeiders zelf. Dat betekent echter niet alleen inzien op wie je niet kan vertrouwen, ondernemers, de staat, de vakbonden en de politieke partijen, maar het wil ook zeggen inzien wie arbeiders zijn met wie je gezamenlijk in strijd kan komen en kracht kan ontwikkelen om je eisen af te dwingen.
Andere arbeiders beschouwen als je concurrenten, helpt niet als je zoekt naar verbreding van arbeidersstrijd. Kijk om je heen en zie dat er steeds meer arbeiders werken met allerlei soorten tijdelijke contracten, direct bij de onderneming, via onderaannemers, via uitzendbureaus. Deze arbeiders met tijdelijke contracten – welk paspoort ze ook hebben – hebben er het grootste belang bij om meer werkzekerheid af te dwingen, om meer per uur te verdienen, om een einde te maken aan de onmenselijk lange werkdagen en de vaak ellendige huisvesting waar ze worden ondergebracht, geïsoleerd van hun ‘Nederlandse’ collega’s. De vakbeweging doet in de praktijk niets om de situatie van de buitenlandse flexwerkers te verbeteren en zeker niet om hun isolement van de hier gevestigde arbeiders te doorbreken. Dat kunnen alleen de arbeiders zelf. Dat begint met een belangstellend praatje – desnoods met handen en voeten – voor een eerste contact en door daadwerkelijk voor elkaar op te komen, met kleine dingetjes om te beginnen. Maar alles wat bescheiden in het klein begint, kan uiteindelijk een groot en sterk netwerk worden waarmee grote bewegingen op gang kunnen komen.
Uiteindelijk is dat de keuze:
- ofwel elkaar als arbeiders kapot concurreren naar het voorbeeld van de kapitalistische bedrijven die ons uitbuiten en onderdrukken,
- ofwel gezamenlijk strijd voeren om op te komen voor onze belangen als arbeiders en uiteindelijke de krankzinnige race naar massawerkloosheid, naar de allerlaagste lonen en het meest opgevoerde arbeidstempo te stoppen.
∞
Dit artikel mag in zijn geheel worden overgenomen met vermelding van de bron:
https://arbeidersstemmen.wordpress.com/2016/12/03/drechtsteden-en-waddinxveen-vast-werk-en-flexwerk/
Zwart-wit in sorteercentrum Waddinxveen
Laatst was het spiksplinternieuwe sorteercentrum van Post.nl in Waddinxveen op TV. “Zou Sinterklaas wel alle pakjes op tijd brengen?” was de vraag. Inderdaad had het geïnterviewde hoofd van het sorteercentrum wel wat van Sinterklaas, al lachte hij als een boer met kiespijn. Misschien dat hij van zijn grote baas in Den Haag pas op zijn donder had gehad over zijn Zwarte Pieten.
Nee, dit is geen stukje tegen Zwarte Piet. Arbeidersstemmen weet dat arbeiders altijd de Zwarte Piet krijgen toegespeeld. Het gaat hier om een actuele vorm van slavernij: loonslavernij. De slavernij uit het verleden was heel erg, en de herinnering leeft voort in discriminatie en gekwetst worden, maar hier wil ik het hebben over de strijd tegen loonslavernij. Die strijd voer je het best door je als loonslaven niet te laten verdelen. Maar dat is juist wat gebeurt in het sorteercentrum van Post.nl in Waddinxveen.
Volgens een reportage in Trouw van 19 november worden Poolse uitzendkrachten ten opzichte van de vaste werknemers gediscrimineerd: ze krijgen geen toegangspas en moeten voor de deur wachten, ze kunnen elk moment per sms worden opgeroepen, roosters ontbreken of kloppen niet, het uitzendbureau deelt willekeurig en zonder reden te noemen ‘gele kaarten’ uit, hun lonen zijn lager, de toeslagen voor overwerk gaan later in en bedragen geen 40% maar 25%.
Onder leiding van de vakbond FNV zijn zo’n 30 werknemers afgereisd naar de directeur personeelszaken van de Post.nl in Den Haag om negen eisen (niet vermeld in Trouw) voor te leggen, ondertekend door 50 werknemers. Uiteraard wordt beterschap beloofd, vooral op het punt van ‘respect’.
Nu zijn Poolse Pieten over het algemeen erg blank, maar als Arbeidersstemmen zien we hier toch ook een verdeeldheid tussen Zwarte en Witte Pieten, verdeeldheid door verschillende contracten, namelijk vaste en tijdelijke contracten, en verdeeldheid in actie voeren. Pas als de Pieten voor elkaar opkomen, dezelfde eisen stellen, kan een einde komen aan de overheersing en uitbuiting door Sinterklaas!
∞
Dit artikel mag in zijn geheel worden overgenomen met vermelding van de bron:
https://arbeidersstemmen.wordpress.com/2016/12/03/drechtsteden-en-waddinxveen-vast-werk-en-flexwerk/
arbeidersstemmen 