Van Catalonië tot het Amerikaanse Midwesten, van de “Brexiteers” en Corsicaanse separatisten tot Salvini en het Duitse AfD, over de hele wereld heeft de kleinburgerij een leidende rol gespeeld in reactionaire “revoltes” die de crisis zouden moeten verzachten en die tot niets hebben geleid. Niet genoeg daaraan, na de botsing met de werkelijkheid gaat ze nu een nieuwe en onvermijdelijke fase in, omdat ze geen alternatief, geen toekomst heeft te bieden aan de maatschappij. Haar enige optie is om de fantasie van het “volk” nieuw leven in te blazen, deze interklassistische entelechie1, een klote en utopische versie van de natie, nu omgezet in een puur delirium, een zombie politiek onderwerp.
En toch….. het lukt of komt er heel dicht in de buurt. De “samenloop” op basis van het sluiten van de grenzen waarmee het Duitse post-Stalinisme van Sahra Wagenknecht 2 en Oskar Lafontaine3 zich willen “verzetten” tegen discours van veiligheid en xenofobie van de SPD en Salvini, dat reeds 60% van de Italiaanse publieke opinie heeft veroverd, hebben een gemeenschappelijke formule die uitgaat boven de traditionele en bedrieglijke rechts-linkse tegenstelling: de associatie van migratie met afdaling in het lompenproletariaat.
In een context waarin het proletariaat slechts op bepaalde momenten en embryonaal als politiek subject bestaat, waarin de ontbinding van de sociale relaties en het werk zelf welig tiert, voelt de overgrote meerderheid van onze klasse de adem van de lompenproletarisering in haar nek. Het is het eerste wat iedereen in de buurt je vertelt. Het is de angst van elke ouder voor de ontwikkeling van de omgeving van hun kinderen, het schoolverlaten en het toenemende geweld in de buurt.
De angst die de massale komst van immigranten onder de arbeiders in Europa teweegbrengt, is dat zij dit proces nog meer zullen voeden. Zonder echte werkgelegenheid, zonder echte banden met de klasse – de overgrote meerderheid van de Syriërs en Afrikanen die de afgelopen jaren zijn aangekomen, behoorden tot de stedelijke kleinburgerij of boerenbevolking – zullen velen van hen in het moeras zakken van uitsluiting en lompenproletarisering.
Hoe werkt xenofobe propaganda? Door te verbergen dat de massa’s werklozen die zullen afzakken in het lompenproletariaat, die terecht zullen komen in het beruchte circuit van de illegale economie en de kleine criminaliteit, hier meestal al sinds hun geboorte een lokaal paspoort hebben: het zijn wij zelf, het zijn de kinderen die uit verveling op de pleinen rondhangen. Door sommige van de komende slachtoffers de schuld te geven van de lompenproletarisering, verbergt xenofobie de verantwoordelijkheid van een kapitalisme dat niet eens meer de capaciteit heeft om ons allemaal uit te buiten.
Toch lijken de internationalisten het niet op te merken. Bovendien lijkt het erop dat ze door het raam weer binnenhalen wat ze via de deur het huis uit gewerkt hebben. Het is geen toeval dat dezelfde teksten die de arbeidersklasse definiëren als een “multi-gender, multinationaal, [multi-]raciaal front” plunderingen prijzen als uitingen van de “explosieve spontaniteit van het proletarische element”4. Ze begrijpen niet dat het proletariaat, in zijn proces van vorming tot klasse, zich niet alleen “opwaarts” opstelt tegen de kleinburgerij en de [grote] bourgeoisie, maar tegen de burgerlijke orde als geheel. En dat het lompenproletariaat5, deze permanente dreiging van ontbinding van de eigen klasse “naar beneden”, een essentieel onderdeel is van de krachten die haar proberen in te kaderen en te ontbinden.
Waarom gebeurt dit? Paradoxaal genoeg blijven veel jonge groepen in hun opvattingen vasthangen aan een periode in het leven van de klasse waarin zij vrijwel geheel in de productie was ingeschakeld en die niet zal terugkeren. Anderen hebben precariteit misschien verward met lompenproletarisering zonder het ene of het andere te kunnen begrijpen. Maar het is een feit dat de arbeidersklasse grotendeels al in precariteit leeft en haar dagelijkse angst is die om af te zakken in het lompenproletariaat.
De zwaarste ideologische aanvallen die de arbeidersklasse op dit moment ondergaat, zijn bekokstoofd door de kleinburgerij. Enerzijds is er het feminisme en zijn onvermoeibare streven om de klasse in tweeën te splitsen: van de “genderstakingen” tot het voorstel van naar geslacht gedifferentieerde [arbeids]overeenkomsten.
Aan de andere kant is er de terugkeer van de ‘identiteitspolitiek van de arbeiders’6, die
zich direct voedt door de angst voor lompenisering en zich aandient als een vorm van verzet. Het identiteitsbewustzijn van de arbeiders verspreidt het illusoire geloof, decennialang gevoed door het stalinisme, dat nationalisme een garantie is tegen afdalen in het lompenproletariaat. Het is deze van het stalinisme geërfde leugen, en niet het einde van het PCI, die een deel van de Italiaanse arbeiders ertoe aanzet zich door Salvini voor de gek te laten houden. En het is datzelfde recept, even gemakkelijk als vals, dat het antifascistische neostalinisme, interklassistisch en agressief, aantrekkelijk maakt voor veel jongeren met geen of onzekere arbeidsovereenkomsten7. Het is hetzelfde troebele water waarin Iannone [‘Casa Pound’ in Italië]8 of Melisa [‘Hogar Social’ in Spanje]9 proberen te vissen.
Het “integratie-alternatief” is niet minder gevaarlijk voor de arbeiders. Met dezelfde onvruchtbare en verdeeldheid zaaiende logica van de “identiteiten” probeert het de uitbuitende kleinburgerlijke migrantenbourgeoisie als verdedigers van de burgerrechten aan te prijzen, terwijl het de wrede uitbuiting van het zwakkere deel van de klasse niet presenteert als een kapitalisme in actie dat ons allen bedreigt, maar als racisme, als verouderd en irrationeel vooroordeel. Door te voorkomen dat de klasse begrijpt waar ze mee geconfronteerd wordt, voedt het “progressisme” haar verdeeldheid, verbergt het de gemeenschappelijke aard van haar strijd en gooit het migrantenarbeiders in de armen van uitbuiters met wie ze een vermeende “herkomst” delen. Bovendien voeden ze in werkelijkheid het reactionaire vooroordeel van de “onmogelijkheid van open grenzen” door [de] werkelijke achtergrond te verbergen: het wereldwijde falen van het kapitalisme in verval.
Historisch gezien zijn lompenproletariaat en verlomping destructieve krachten geweest tegen de arbeiders en tegen hun bevestiging als klasse, in dienst van de ontbinding van de arbeidersklasse en dat als telkens waar nodig als kanonnenvoer ter beschikking staat voor de meest reactionaire mogelijkheden10. Zonder dit voor ogen te houden en te erkennen, wat een arbeider dagelijks ervaart en weet, van de sloppenwijken van Buenos Aires tot de buitenwijken van Keulen, van de sloppenwijken van Algiers tot die van Shanghai, zal het voor internationalisten niet mogelijk zijn om welke nuttige discours dan ook uit te werken. En nuttig betekent hier nuttig om het begripskader aan de kaak te stellen, of het nu neofascistisch of neostalinistisch, xenofoob of “integratiegericht” is. Maar om dat te doen, om onmacht te overwinnen, is het noodzakelijk om eerst en met dezelfde duidelijkheid een onderscheid te maken tussen precariteit, welke een essentieel onderdeel is van het klassenleven, en lumpenisering die ons allen ontkent en bedreigt.
Nuevo Curso, 15 augustus 2018
Oorspronkelijk verschenen in het Spaans: Proletariado, xenofobia y lumpenización, vertaald in het Duits: Proletariat, Fremdenfeindlichkeit und Lumpenproletarisierung, en in het Engels: ‘Nuevo Curso’: Proletariat, xenophobia and lumpenization.
Postscript van de redactie van A Free Retriever’s Digest:
1. Een concrete demonstratie van wat Nuevo Curso aanwijst als gevaarlijke verschijnselen van lumpenisatie, is te vinden in “¿Volverán los saqueos a Argentina? “(“Zal de plundering terugkomen in Argentinië?”) van afgelopen 3 september. Een vertaling in het Engels zou welkom zijn.
2. Een aanwijzing voor de politieke ontwikkeling van Workers’ Offensive in deze kwestie is te vinden in “The Black Panther Party and the Glorification of the Lumpenproletariat” (26 augustus).
3. Nuevo Curso heeft op dit laatste artikel als volgt gereageerd (9 september): “Gisteren hebben we enkele links[burgerlijk]e reacties gezien op de evolutie die plaatsvindt binnen ‘Intransigence‘ rond de discussie over de politieke rol van het lompenproletariaat en plunderingen. Dit betreft zeker het minst theoretisch onderbouwde en misschien wel het gevaarlijkste van de klassengrenzen in een groot deel van de V.S. en het Caribisch gebied. De pogingen van vorige week om de reflectie en strijdlust van de arbeiders in Argentinië te laten ontsporen in plunderingen, waarschuwt ons er echter voor dat het geenszins een lokale kwestie is. Bovendien, zoals het volgende artikel [van Workers’ Offensive over de Black Panther Party] waarschuwt, is het nauw verbonden met de wereldwijde bevordering van “identiteitspolitiek”. Tegenwoordig hebben sommige groepen, gemilitariseerde politieke uitingen van het lompenproletariaat, die erin voorkomen, de romantische lof geoogst van de Spaanse krant “El País”. Alles wijst erop dat onze Amerikaanse kameraden “de vinger op de zere plek hebben gelegd“.
Bron: ‘Nuevo Curso’: Proletariat, xenophobia and lumpenization.
Voor twee in het nederlands vertaalde teksten van Nuevo Curso over precarisering zie:
Noten
1 Entelechie: “ingeschapen streving naar een doel, vormkracht, doeloorzaak” (Van Dale Groot Woordenboek der Nederlandse Taal).
2 Der Spiegel: Sahra Wagenknecht „Deutschland muss seine Fachkräfte selbst ausbilden”.
3 Die Welt: Oskar Lafontaine “Staatlichkeit gibt es nur, wenn Grenzen geschützt werden“.
4 In een interessant artikel over sociaal racisme in de VS: The Dead-End of Racial Identity Politics (E.S., Workers’ Offensive) lezen we de volgende passage: “De zelfbenoemde leiders van de zogenaamde ‘zwarte gemeenschap’ (…..) zijn diep ingebed in de kapitalistische productieverhoudingen en daardoor medeplichtig aan de reproductie van racisme. Deze ‘zwarte brahmanen’ (…..) zijn weinig meer dan professionele armoedepooiers, die opportunistisch de golf van zwarte proletarische ontevredenheid aangrijpen om politieke bekendheid en rijkdom voor zichzelf te bereiken. De meest recente manifestatie van dit fenomeen is een activistisch netwerk in de Verenigde Staten dat zichzelf ‘Black Lives Matter’ noemt, dat synoniem is geworden met de beweging tegen racistisch politiegeweld, een duidelijk voorbeeld van kapitalisten en hun lakeien die het authentieke verzet van de zwarte arbeiders coöpteerden. Deze organisatie (…..) probeert de explosieve spontaniteit van het proletarische element binnen deze sociale bewegingen, dat vaak de vorm aanneemt van rellen en plunderingen, om te zetten in vormen van engagement met het kapitalistische systeem die zich op geen enkele manier het maken van winst tegengaan”. Volgens onze informatie hebben kameraden van Workers’ Offensive hun kijk op het veronderstelde proletarische karakter van “rellen en plunderingen” veranderd, na een discussie met Nuevo Curso. Noot van de redactie van A Free Retriever’s Digest]
5 Nuevo Curso definieert het lompenproletariaat met citaten uit Marx en Engels als “een massa gedeklasseerde, van het proletariaat gescheiden, uitgesloten personen, die economisch drijven op illegale handel, criminele zaken, bedelarij of door de staat of door particulieren beschermd of een combinatie van dit alles.
6 De theorie van de “identiteitspolitiek van de arbeiders” is afkomstig van E.P. Thompson, die klassebewustzijn vervangt door “arbeiderscultuur”. Als gevolg daarvan wordt het communistische programma vervangen door cultuursociologie en de universaliteit van het proletariaat door nationaliteit. Zie Nuevo Curso: Identidad obrera” no es conciencia de clase.
7 Lees “Wat is antifascisme” (Spaans) in Nuevo Curso, 28 december 2017.
9 Zie: https://www.elconfidencial.com/espana/madrid/2016-06-05/melisa-dominguez-ruiz-hogar-social-madrid_121111894/.
10 Zie: Lumpenisatie, plundering en klassenstrijd (Spaans) in Nuevo Curso, 4 mei 2018.
arbeidersstemmen 