We vervolgen hier de discussie over Een oproep uit Rusland tot vorming van een wereldwijd netwerk van belangstellenden voor radencommunisme en aanverwante stromingen. Eerst de reactie van Shraibman van 27 april, dan een antwoord van F.C. van 28-4-2020.
Vier dimensies van de sociaal-revolutionaire strijd
Reactie van Shraibman van 27 april
(English original on Facebook/Communist Left)
Beste vriend,
Ik denk er zijn verschillende belangrijke dimensies van de sociaal-revolutionaire strijd.
1. De eerste heeft betrekking op de houding ten opzichte van partijen, vakbonden, parlementarisme en Raden van arbeidersvertegenwoordigers. Het is duidelijk dat Ik, zoals ik denk dat het je duidelijk is, dat de arbeidersvergaderingen, die regelmatig bijeenkomen en de gekozen Raden van Arbeidersafgevaardigden controleren
(met het recht om elk moment een nieuw mandaat te geven of een afgevaardigde te wijzigen), zijn de kern van elke consistente klassenstrijd. Natuurlijk, de overgang naar een nieuwe samenleving (staatloos communisme) is het verlengstuk van de totale macht van de arbeidersraden op alle gebieden van het openbare leven (organisatie van stakingen en bezetting van fabrieken en gebieden, productie en distributie van diverse producten, organisatie van de productie van niet-grondstoffen, milities, enz.)
2. Wat betreft de partij of, ik noem het liever de “revolutionaire minderheid”, kan deze geen gecentraliseerde organisatie zijn die gecontroleerd wordt door een leiding (Centraal Comité) die onafhankelijke politieke en financiële beslissingen neemt, aangezien dit principe van besluitvorming burgerlijk is, zoals Otto Ruhle en Anton Pannekoek hebben aangetoond. Ook de partij kan geen beslissingen nemen in plaats van raden.
“We zeiden boven dat een ‘revolutionaire partij’ een innerlijke tegenspraak is in de zin van de proletarische revolutie. Men zou dit anders kunnen zeggen: in het woord ‘revolutionaire partij’ betekent revolutionair steeds een burgerlijke revolutie. Altijd als de massa’s optreden om een regering ten val te brengen en dan de heerschappij aan een nieuwe partij overlaten, hebben we een burgerlijke revolutie, het vervangen van een heersende laag door een nieuwe, verse heersende laag. Zo kwam in Parijs in 1830 de geldbourgeoisie in de plaats van het grondbezit, in 1848 de industriële bourgeoisie in plaats van de geldbourgeoisie, in 1870 de gezamelijke kleine en grote bourgeoisie. Zo kwam in de Russische revolutie de partij-bureaucratie als regerende laag tot heerschappij.” Pannekoek, Partij en arbeidersklasse, Persdienst van de GIC, januari 1936.
Daarom is elke organisatie die op de principes van het Leninisme staat (of kautskyisten, onderling is er een groot verschil) een burgerlijke kracht, of wil ze dat worden. Hetzelfde geldt voor de deelname aan vakbeweging en parlementarisme – puur burgerlijke instellingen.
De echte organisatie van de revolutionaire minderheid wordt gevormd in de loop van de klassenstrijd. Zij heeft geen controle over de arbeidersklasse.
Ze zet belangrijke publieke discussies op gang en zet de totale macht van de arbeidersraden in beweging, met woord en daad.
3. Een ander belangrijk principe (of dimensie van het sociale bestaan) is de houding ten opzichte van de oorlog. Hier ben ik het volledig met je eens dat elke deelname aan de oorlog van de burgerlijke staten het opgeven van de klassenstrijd betekent … en het overlopen naar het kamp van de heersende klasse van de bourgeoisie/bureaucratie. Verzet tegen imperialistische oorlogen is een essentiële en noodzakelijke taak. Verzet tegen het kapitalisme kan alleen maar gebaseerd op de principes van het internationalisme.
4. Ook de analyse van de moderne maatschapppij, van de klassensamenstelling, van inter-imperialistische tegenstellingen, van de vormen en ervaringen van de moderne klassestrijd is een belangrijke dimensie.
***
Het moderne Radencommunisme is een trieste zaak. Dit komt gedeeltelijk door de achteruitgang van de klassestrijd. Een ander probleem is dat het de ontaarde ideeën aanvaarde van Cajo Brendel, die samenhangen met de weigering om rechtstreeks deel te nemen aan de strijd van de arbeiders. Deze vreselijke vergissing verhinderde veel activisten om actief deel te nemen aan de grote cycli van strijd in Italië, Frankrijk in de jaren zestig van de vorige eeuw, en mogelijk ook op andere plaatsen. Het is onze taak om deze schadelijke misvattingen te overwinnen.
Aan de andere kant heb ik nog geen vertegenwoordigers van de zogenaamde Italiaanse linkse communisten ontmoet die bereid zijn afstand te doen van de burgerlijke ideeën van Lenin en Kautsky. Hun analytische aantekeningen over het moderne kapitalisme kunnen interessant zijn en kunnen worden verspreid. En als ze kritiek hebben op de bourgeoisieoorlogen van de staten, dan is dat goed. Maar hun programmatische ideeën zijn niet nuttig en helaas heb ik er geen enkele flexibiliteit in opgemerkt. Als je een andere ervaring hebt, kun je die naar voren brengen. Ik ben niet tegen het delen van bepaalde teksten en ideeën met hen, maar ik zou niet veel verwachten van zo’n uitwisseling.
In de moderne wereld zijn er echter groepen en individuen die geïnteresseerd in de sociaal-revolutionaire ideeën van de Duits-Nederlandse [Communistische Linkerzijde]. Wij zijn die heel goed in staat zijn om een netwerk van aanhangers van deze of soortgelijke ideeën op te zetten, of van die activisten die op eigen houtje tot soortgelijke ideeën kwamen. En ik denken dat dit wereldwijde netwerk vrij groot kan zijn.
Michael Shraibman, 27-4-2020
(Translated from Facebook/Communist Left)
Over de 4 dimensies, over de noodzaak om te discussiëren, over wat, en hoe
Antwoord van Fredo Corvo aan Michael Shraibman
(English original on Facebook/Left Communism)
Beste Michael,
Zoals ik al eerder schreef, sta ik positief tegenover je voorstel voor een wereldwijd netwerk. Laten we beginnen met een netwerk in digitale media, gevolgd door bijeenkomsten In Real Life, waar mogelijk. Dit kan een antwoord zijn op de huidige versnippering van de communistische en linkscommunistische krachten.
Om functioneel te zijn, is een verduidelijking van de doelstellingen van dit netwerk nodig.
Mijn idee is een ontwikkeling waarbij discussie kan leiden tot gezamenlijke actie door degenen die het eens zijn over de details ervan, en op de lange termijn hergroepering van revolutionaire minderheden in verschillende stevigere organisaties (meervoudig, want ernstige meningsverschillen zullen voor en na de revolutie voortduren, zoals Pannekoek onder andere betoogde in Over het vraagstuk van de partijen, 1932).
Over wat ik zie als perspectief, hoeven we het natuurlijk niet eens te zijn. Om deel te nemen, is erkenning van de noodzaak om te discussiëren, over wat, en hoe, doorslaggevend.
Om duidelijk te maken wat we bediscussiën, hebben we enkele basisstandpunten van het radencommunisme nodig, ruim genoeg om hen op te nemen die openstaan voor discussie over “radencommunisme” (dat is de duits-nederlandse communistische linkerzijde in de ruimere zin dan de stroming van Rühle/Cajo Brendel) vanuit een proletarische internationalistische positie. Dat betekent dat de deelnemers het niet eens hoeven te zijn met deze basisstandpunten, maar dat ze accepteren dat deze onderwerp van discussie zijn.
Hoe te discussiëren. Dit is het moeilijkst. Ik denk dat het belangrijk is dat we ons niet beperken tot ‘historische’ programmatische standpunten, of het nu gaat om radencommunistische standpunten of die van andere communistische linkerzijde van de periode 1920-1960, of zelfs die van Marx en Engels. Deze ‘klassiekers’ moeten juist kritisch worden getoetst aan de actuele klassenstrijd.
In mijn (bescheiden) ervaring met digitale fora (Controversen, Libcom, een forum waarvoor je me uitnodigde, Facebook-groepen) hebben we ook gedragsregels nodig. In de eerste plaats om ontvoering van het communicatieplatform te voorkomen, zoals de stille sluiting van de groep r/workerscouncil bij Reddit. Gedrag in de discussie op een digitaal forum wordt normaal gesproken binnen bepaalde grenzen gehouden door de deelnemers zelf en gedelegeerd aan moderatoren die collectieve beslissingen en regels kunnen afdwingen. Belangrijk zijn het voorkomen van flaming, het respecteren van het onderwerp van elke discussie, wanneer en hoe nieuwe onderwerpen te maken. Moderatoren moeten over het algemeen vertrouwde personen zijn, hun politieke opvattingen moeten bekend zijn en ze moeten verantwoording afleggen aan de leden van het netwerk, niet aan hun organisatie.
Dit alles moet verder worden uitgewerkt (keuze van het digitale platform, openbaar of privé, enz.). Hoe ga je daarbij te werk? Wat stellen anderen voor? Sluit je aan bij deze dialoog en vertel wat je denkt.
In het volgende zal ik ingaan op je vier dimensies van de sociaal-revolutionaire strijd voor zover dit nodig is voor de uitwerking van je voorstel.
ad 1) Hier, met partijen, vakbonden, parlementarisme, ga je in op tactische vragen van de klassenstrijd. In de basisstandpunten die ik hierboven heb voorgesteld als onderwerp van de discussie, zullen we tegenover deze en andere verouderde tactieken van de oude arbeidersbeweging moeten uitleggen wat de tactische en organisatorische middelen van de massastrijd zijn en hoe deze passen in de `reële beweging naar het communisme’.
ad 2) De kwestie van de partij is inderdaad een tactische kwestie die bijzondere aandacht verdient, omdat ze ook de eigen activiteiten als ‘revolutionaire minderheden’ omvat, een goed gekozen term. In het fragment lijk je jezelf te beperken tot een terminologische kwestie, waarbij je een definitie van Otto Rühle overneemt, zoals die ook door Pannekoek is overgenomen in zijn tekst uit 1936 die je hebt geciteerd. In de nabije toekomst zou het niet verstandig zijn om de organisatie van de revolutionaire minderheid ‘Partij’ te noemen, ook al zou deze groter en invloedrijker zijn (die je dan ‘echt’ noemt en die zal voortkomen uit een hoger niveau van klassenstrijd). Maar het zou dom zijn om in een voortgezette discussie niet te onderzoeken welke verschillende betekenissen de term ‘partij’ had, in de tijd van het Communistisch Manifest (zie Willy Huhn, On the doctrine of the revolutionary party (1961), vertaald in het Engels in drie delen, A Free Retriever’s Digest, deel 1, deel 2, deel 3: in Vol. 4 Issue #1), in de periode 1917-1923, en welke lessen de radencommunisten en de Communistische Linkerzijde in bredere zin hieruit hebben geleerd.
Dit gezegd zijnde, zal ik in het kader van deze tekst mijn kritiek op het idee van Rühle dat er in Rusland een burgerlijke revolutie heeft plaatsgevonden, niet verder uitwerken. Slechts enkele woorden over het idee van de fatale Kautskiaanse wortels van het ‘Leninisme’: deze hebben niet verhinderd dat Lenin, net als Pannekoek en Gorter in andere gradaties, een internationalistisch standpunt inneemt tegen de Eerste Wereldoorlog. Je moet je realiseren wat dit betekent als je zegt dat je “de zogenaamde Italiaanse linkse communisten die bereid zijn afstand te doen van de burgerlijke ideeën van Lenin en Kautsky” niet hebt gevonden. Hier loop je, net als je tegenstanders, het risico een historische en een actuele vraag te verwarren, namelijk die van het substitutionisme, het verkeerde idee dat de revolutionaire minderheid de massale activiteit van de klasse kan vervangen. Het is waar dat de kwestie van de ‘Partij’ in wezen een kwestie is van de relatie tussen het massale klassebewustzijn en het historische materialisme, een kwestie die in haar huidige betekenis besproken zou moeten worden. In 1917 waren niet alle kenmerken van de klassenstrijd in de nieuwe periode van ‘oorlog en revolutie’, van de massastrijd, duidelijk. Dit verklaart hoe, met de zwakte van het proletariaat in Rusland en het isolement, het bolsjewistische onbegrip en de fouten, veranderden in misdaden, in een interne contrarevolutie. In de basisstandpunten moet de kwestie van de revolutie in Rusland, die van het klassebewustzijn en die van de functie van de revolutionaire minderheden, zo worden geschetst dat alle schakeringen van het radencommunisme eronder vallen en dat het substitutionisme wordt uitgesloten.
ad 3) De kwestie van het internationalisme is essentieel om de grens te trekken tussen proletariaat en bourgeoisie, en zou daarom een prominente plaats moeten innemen in de basisstandpunten. Het is waar dat concessies aan het parlementarisme en de vakbeweging revolutionaire minderheden op een hellend vlak brengen, maar alleen met hun deelname aan de interimperialistische oorlog (zoals in de ‘verdediging’ van Rojava) overschrijden ze uiteindelijk de scheidslijn tussen de klassen.
ad 4) Over ‘klassensamenstelling’ en andere ‘modernismen’, die onder andere uit het stalinisme en de ‘communisatietheorie’ tot ons zijn gekomen, ben ik zeer sceptisch en daarom ben ik bereid, zelfs gretig, om te discussiëren over hun implicaties voor de huidige klassenstrijd en voor een herwaardering van het historisch materialisme en het radencommunisme. De gebruikelijke academische spelletjes van het citeren uit ‘Grundrisse’, zijn echter niet mijn ding.
Tot slot, over Cajo Brendel. Hij was niet mijn beste vriend. Maar hem en zijn standpunten de schuld geven van de ‘radenistische’ (‘anti-politieke’) tendens binnen de overblijfselen van de Hollandse Linkerzijde, is te veel eer. Ook het idee van arbeiderszelfbestuur binnen het kapitalisme en persoonlijkheden als Henry Simon (nog steeds sterk met prachtige artikelen), groepen als ICO in Frankrijk en Spartacusbond in Nederland hadden hun aandeel in de ontwikkeling van het radenisme. Deze stroming moet zeker worden meegenomen in de discussie.
In afwachting van je reactie, Michael, en die van andere belangstellenden, met internationalistische groet,
Fredo Corvo, 28-4-2020
Antwoord van Michael Shraibman, beginnend met “Dear friend, I will confine myself for the present to a few words concerning your last letter. Perhaps I will answer in more detail later.” 28-4-2020, te lezen op Facebook/Left Communism.
Fredo Corvo, idem: “Beste vriend, Ik denk dat je te snel hebt geantwoord.
Dit gesprek gaat niet over jouw of mijn (vermeende) standpunten ten aanzien van een aantal vraagstukken, maar over het definiëren van een kader waarin mensen met verschillende standpunten kunnen discussiëren over de actualiteit van het radencommunisme en aanverwante stromingen.”
arbeidersstemmen 