Wilde staking op de Noordzee

Het Elgin-platform van Total in de Noordzee. Hier begon de staking.

Werknemers op boorplatforms in de Noordzee zijn een wilde staking begonnen die de olieproductie lamlegt. Werkgevers en vakbonden zetten hen onder druk om de strijd op te geven. En toch blijft de staking zich verspreiden. Het zou een keerpunt kunnen betekenen in de reactie van de werknemers op de crisis in heel Europa.

Wat is er gebeurd?

Op een Total-platform in de Noordzee zijn de werknemers begonnen met een staking, die zich heeft aangesloten bij andere platforms totdat de olieproductie vrijwel tot stilstand is gekomen. De vakbonden hebben eerst vanaf de zijlijn en vervolgens openlijk de staking tegengewerkt.

De arbeiders, die een verhoging van de uurlonen eisen ter compensatie van de inflatie en de ploegendiensten, zeggen openlijk dat zij niets van de vakbonden verwachten en dat zij er de voorkeur aan geven zich te organiseren als een “afzonderlijke vakbond, een vakbond van mensen, een vakbond van arbeiders”, waarbij zij zich organiseren via bedrijfsvergaderingen.

Wat doen de vakbonden?

De vakbond die in de meerderheid is, Unite, reageerde op de gebruikelijke manier: een “nep”-onderhandeling met het bedrijf van het eerste stakende platform (Total), een uitdrukkelijk “akkoord” dat lichtjaren tekortschiet ten opzichte van wat de werknemers eisten – in feite is het het standpunt van het bedrijf met wat opleukinkjes. Na de ondertekening kwam de oproep om weer aan het werk te gaan.

Dit komt voor niemand als een verrassing. In november staakte de vakbond de staking bij de op één na grootste raffinaderij van het VK (Stanlow) in ruil voor een loonsverhoging die sindsdien al bijna de helft van het inflatiepercentage bedraagt.

De grootste raffinaderij van het land (Fawley, eigendom van ExxonMobile) heeft de staking omgebogen in onderbrekingen en probeert er nu een einde aan te maken in ruil voor een verhoging die al lager is dan de prijsstijging: 2,5% over twee jaar, waarbij overigens de uitbetaling van het ziekteverlof van Covid tijdens de pandemie ongedaan wordt gemaakt.

De steun van de grote oliemaatschappijen voor Unite is niet verrassend. Zij hebben op de wilde staking op de booreilanden gereageerd door te verklaren dat zij alleen via hun eigen ondernemingsraad met de vakbonden zullen onderhandelen. De stakende werknemers worden reeds met ontslag bedreigd, een dreigement dat door Unite openlijk als een oproep tot de orde wordt geuit.

Waarom is deze staking zo belangrijk?

Omdat het een kritiek punt kan zijn in de ontwikkeling van de klassenstrijd in Groot-Brittannië en Europa. Sinds het Brexit-referendum in 2017 bevonden stakingen en arbeidsconflicten in Groot-Brittannië zich op een historisch kwantitatief dieptepunt.

Dit was niet bepaald de vrucht van een economische boom. Terwijl de stakingen afnamen, werd de daling van de koopkracht van de arbeiders steeds groter. Voedselbanken hebben nog nooit zoveel noodhulppakketten uitgedeeld: in 2018 moest 1 op de 14 Britten, voor het overgrote deel werknemers, een beroep doen op voedselbanken voor regelmatige maaltijden. En vanaf daar bleven de aantallen stijgen.

In september vorig jaar, toen de pandemische lock downs en beperkingen werden opgeheven, werd het verband duidelijk tussen de kapitalistische chaos, de noodzaak om te strijden en de massale verpaupering: hele essentiële sectoren – goederenchauffeurs, slachthuizen, enz. – konden niet genoeg arbeiders vinden tegen de lonen die bedrijven boden… en gaven er de voorkeur aan een chaos van tekorten te creëren in plaats van loonsverhogingen aan te bieden.

Sindsdien zijn in Groot-Brittannië, als reactie op een inflatie die in de hele wereld in werkelijkheid een overdracht van inkomen van arbeid naar kapitaal betekent, de strijd en de stakingen toegenomen. Maar de overgrote meerderheid stond onder vakbondscontrole, wat hen noodzakelijkerwijs ineffectief maakte.

Waarom leidt vakbondsleiding nergens toe?

Sinds meer dan een eeuw leven wij niet meer onder het kapitalisme van “vrije markten”, “vraag en aanbod”, maar onder een sterk gemonopoliseerd kapitalisme waarin de grote monopoliebedrijven en het financieel kapitaal zich rond de staat organiseren om de algemene kosten en de algemene voorwaarden van uitbuiting en concurrentie vast te stellen.

In dit spel zijn de vakbonden wettelijk erkende monopolistische handelaren van arbeid, die lijken ieder ander industrieel monopolie of kartel. Het model van “vakbondsstrijd” tracht de strijd voor de behoeften van de arbeiders in te passen in het kader van de monopolistische prijsafspraken met de werkgevers en de staat. Het is, kort gezegd, gericht op de onderwerping van de arbeiders. Dat is het doel van de ondernemingsraden en het streven van de vakbonden om deel te nemen aan de bestuursorganen van de grote ondernemingen.

Daarom was het optreden van de vakbonden bij alle stakingen die sinds september op de “tekorten aan arbeidskrachten” volgden, erop gericht te voorkomen dat de stakingen buiten het bureaucratische kader van de kostenberekening van de grote monopolies zouden vallen, dat in het “sociale overleg” is geïnstitutionaliseerd. Dit is duidelijk een gebied waar ze niets konden bereiken.

Waarom? Omdat in een staatskapitalisme dat geleid wordt door grote monopolies, vakbonden en de staat, zoals nu het geval is, de lonen “van bovenaf naar beneden” worden vastgesteld. De lonen in de sectoren met de meeste bestaansonzekerheid dienen om de algemene loonkosten “bij te stellen” [naar beneden]. In het algemeen zullen zij dus niet worden gewijzigd in bepaalde sectoren omdat dit de betrekkingen en het concurrentievermogen van de verschillende sectoren onderling zou beïnvloeden.

In landen zoals Spanje, waar de minimumlonen in overleg tussen de staat, de werkgevers en de vakbonden worden vastgesteld, worden deze lonen slechts verhoogd op basis van goedkope ontslagvoorwaarden die ervoor zorgen dat bij elke verhoging meer van de arbeidscontracten onder het minimumloon vallen. Hierdoor wordt het minimumloon meer en meer een algemeen loon en worden algemene besparingen op de totale loonkosten gerealiseerd..

Daarom kan het sectorale kader en de “sociale dialoog” van de vakbonden, wanneer over basislonen en algemene lonen voor werknemers wordt gesproken, nergens toe leiden… en zij weten dat. Dat is wat we het afgelopen jaar overal ter wereld hebben gezien, van Groot-Brittannië zelf tot de metaalstakingen in Cadiz, Spanje.

Het is ook wat vervolgens wordt vertaald in methoden van “strijd” die in feite de arbeiders desorganiseren. Het is de enige manier om de positie van de vakbonden in de staat te handhaven in een kapitalisme waarin hun structuur en doelstellingen niet langer in dienst kunnen staan van de ontwikkeling van de strijd en dus van de meest elementaire behoeften van de arbeiders.

Bron: Communia, Huelga salvaje en el Mar del Norte, zie aldaar voor de gebruikte bronnen. Vertaald met hulp van Deepl.com.