Over klassezelfstandigheid en organisatie

Acht discussiestellingen

Frans Masereel: De passie van een mens, 1918

Duits, Engels, Spaans, Portugees

1 Vorm

De revolutionaire zelfstandigheid van het proletariaat tegenover het kapitaal houdt in dat het proletariaat op massale wijze zelf zijn eigen bevrijdingsstrijd voert. De beslissingen over het verloop van deze strijd nemen de werkende en werkloze arbeidersmassa’s bij voorkeur in algemene vergaderingen in het bedrijf en/of op straat. Met name die coördinerende taken die de massa’s zelf niet kunnen uitvoeren, delegeren zij met een welomschreven mandaat aan gekozen en altijd herroepbare vertegenwoordigers. Deze vertegenwoordigers verenigen zich in comités, en wanneer de strijd een hele regio bestrijkt, in arbeidersraden. Wanneer ook maar enigszins mogelijk overleggen deze vertegenwoordigers in het openbaar voor de algemene vergaderingen, met name bij eventuele onderhandelingen met vertegenwoordigers van het kapitaal en/of de staat, en zijn zij volledige verantwoordelijkheid verschuldigd aan de arbeidersmassa’s die hen hebben verkozen.

2 … en inhoud

De massale zelforganisatie van de arbeiders die op deze manier in de klassestrijd zelf ontstaat, vormt de uiterst flexibele organisatievorm die naadloos aansluit bij de dynamische inhoudelijke ontwikkeling van het massabewustzijn van doel en middelen van deze strijd. Bij een ontwikkeling van de strijd richting revolutie en daarna richting communisme, kiezen de massa’s in plaats van gematigde meer radicale vertegenwoordigers. Wanneer de dynamiek van de strijd stagneert of zelfs achteruit gaat, kunnen conservatieve en reactionaire vertegenwoordigers een verdere achteruitgang bevorderen. In dat geval ontstaat een moment dat de vertegenwoordigende organen niet langer de zelfstandige klassebelangen van de arbeidersklasse behartigen. Als de massastrijd eindigt, verliest de zelfstandige strijdorganisatie in ieder geval haar functie van vertegenwoordiging in coördinatie en eventueel onderhandeling.

3 De meest bewuste en strijdbare arbeiders

De zelfstandige organisatie van de strijdende arbeidersmassa’s zorgt ervoor dat zij als een eengemaakte klasse kan strijden voor zelfbepaalde doelen en zelfgekozen middelen voor het ontwikkelen van macht tegen het kapitaal en de staat. De proletarische strijd ontwikkelt arbeidersmacht met name door uitbreiding van de strijd over het proletariaat als geheel, ongeacht de verdelingen naar bedrijfstakken, beroepen en opleiding, taal, nationaliteit, levensbeschouwing, enzovoort die de burgerlijke productiewijze aan haar oplegt. De meest strijdbare en revolutionaire klasse-bewuste arbeiders bevorderen deze arbeidersmacht in woord en daad. Zij doen dit zowel in als buiten perioden van strijd, waarbij zij zich verzetten tegen de burgerlijke houdingen en praktijken van de staatsvakbeweging en de burgerlijke politieke partijen en groeperingen, met inbegrip van de zogenaamde arbeiderspartijen. Zij organiseren zich als bewuste en strijdbare minderheden op basis van hun standpunten met als doel de arbeidersstrijd te oriënteren op de gemeenschappelijke belangen van de klasse. Individuele leden van andere klassen die deze basisstandpunten verdedigen, kunnen ook deel uitmaken van deze minderheidsgroepen. Deze minderheidsorganisaties van de klasse, stellen zich niet in plaats van de arbeidersmassa’s. Wanneer leden van deze minderheidsorganisaties gekozen worden als vertegenwoordigers in de zelfstandige klasse-organistie, dan handelen zij volgens het mandaat dat zij van de massa hebben ontvangen en niet volgens de richtlijnen van de minderheid. Dit geldt niet alleen in de periode voor de verovering van de politieke en economische macht, maar ook voor de periode waarin de arbeidersraden alle macht uitoefenen.

4 ‘Unionen’, Partij, economisch en politiek

Wanneer aanzienlijke delen van de arbeidersklasse zich vanuit inzicht in de noodzaak van revolutionaire strijd losmaken van de staatsvakbeweging, en nieuwe organisaties oprichten waarin ook de meest bewuste en strijdbare minderheden welkom zijn, dan staat dit gelijk met de oprichting van een communistische arbeiderspartij, ongeacht de naam die deze organisatie zich geeft. Afhankelijk van de omstandigheden hebben we dan te maken met een internationale partij, of van een internationale van plaatselijke partijen. Voor deze partij geldt net als eerdergenoemde minderheidsorganisaties dat zij niet identiek is aan de arbeidersklasse en dat zij zich niet in plaats van de arbeidersmassa’s kan stellen. Dit principe is nog meer van belang omdat de aldus ontstane partij werkelijke invloed heeft op het verloop de klassenstrijd omdat haar stellingname in woord en in daad met belangstelling gevolgd wordt door brede arbeidersmassa’s en deze hun strijd als klasse herkennen in de standpunten van de partij.
De vorming van zelfstandige organisaties van de massastrijd en de oprichting van een of meer communistische arbeiderspartijen zijn nauw met elkaar verbonden aspecten van de ontwikkeling van een schijnbaar slechts economische arbeidersstrijd tot een zich openlijk manifesterende politieke strijd ter verdediging tegen de aanvallen van het kapitaal en de staat. Noodzakelijkerwijze loopt deze strijd uit op de vernieting van de staat en de opheffing van de loonarbeid en daarmee van het kapitaal en de markt.

5 Vernietiging van de burgerlijke staat

De vernietiging van de burgerlijke staat door de arbeidersraden betekent het uitschakelen en ontbinden van de staatsorganen die zich bezig houden met de repressieve functies van de staat. De regering, de vertegenwoordigende lichamen, de parlementaire partijen, de staatsvakbeweging, ondernemersbonden en burgerlijke politieke organisaties die alle functioneerden als instrumenten van de staat, worden ontbonden. De staatsorganen die zich bezig houden met de sociale functies van de staat (met name de zorg en het onderwijs en andere openbare diensten) worden losgerukt uit het staatsverband en ondergebracht bij het door de arbeidersraden bestuurde bedrijfsleven. Als deel van het bedrijfsleven onder leiding van de arbeidersmassa’s worden hun werkzaamheden gericht op het bevredigen van menselijke behoeften en niet langer op de winst en het behoud van de macht van het kapitaal.

6 Diktatuur van het proletariaat en half-staat

De arbeidersraden vernietigen de burgerlijke staat als beste manier zich tegen zijn aanvallen te verdedigen. Daarmee grijpen de raden tegelijkertijd de macht over de maatschappij met het doel om deze om te vormen naar hun proletarische klassedoelen. Deze massale uitoefening van arbeidersmacht over de minderheid van de oude kapitalistische klasse en over allen die het kapitalisme en de burgerlijke staat willen herstellen, is de dictatuur van het proletariaat, ook wel de dictatuur van de halfstaat genoemd, omdat deze dictatuur niet alleen een aantal belangrijke functies op een andere manier vervult dan de burgerlijke staat (die een verzelfstandigde structuur van de maatschappij is om haar de belangen van de heersende en uitbuitende klasse op te leggen), maar ook uitdooft met de verdwijning van alle klassen en hun overblijfselen. De macht van de raden is gebaseerd op het feit dat de arbeiders als enige klasse bewapend zijn en vooral op het bestuur van het bedrijfsleven door de werkende massa’s zelf. Voor dit arbeiderszelfbeheer is de maatstaf van het maatschappelijk gemiddelde arbeidsuur een onmisbaar middel dat het geld en kapitaal vervangt en een einde maakt aan de loonarbeid door een direct en voor allen zichtbaar verband te leggen tussen arbeid en consumptie.

7 Centralisme en federalisme

Zoals de tegenoverstelling van politieke en economische strijd en macht historisch achterhaald is, is ook de tegenstelling tussen centralisme en federalisme vals. De zaken die alleen door de hele arbeidersklasse aangepakt kunnen worden in de strijd tegen staat en kapitaal, of waarover de klasse in haar arbeiderszelfbestuur als geheel moet besluiten verdienen centrale besluitvorming. Alle overige zaken die op lagere niveau’s kunnen worden besloten, worden dat ook.
Hetzelfde geldt voor de besluitvorming in de minderheidsorganisaties, centraal ten aanzien van zaken waarover allen het eens zijn, bijvoorbeeld omdat zij behoren tot hun basisstandpunten. Daarnaast geldt de mogelijkheid om fracties te vormen over kwesties waarin de discussie of de ervaringen van de arbeidersstrijd nog geen helderheid en eensgezindheid hebben gebracht.

8 De relaties tussen proletariaat en andere niet-kapitalistische klassen

Zelfstandigheid heeft in alle fasen van de strijd zowel in de organisatievorm als wat betreft de inhoud de betekenis van proletarische klassezelfstandigheid. In relatie tot andere niet-kapitalistische klassen betekent dit – gezien de hierboven geschetse dynamiek – dat de arbeidersklasse alleen in strijdsituaties waarin zij de overhand heeft een tijdelijk bondgenootschap kan aangaan met andere niet-kapitalistische klassen. In de periode na de machtgreep door de arbeidersraden kan de arbeidersklasse deze andere klassen aan zich binden door het zelfbeheerde bedrijfsleven voor hen open te stellen.

Fredo Corvo en Aníbal, 12-7-2022