Bovenstaande foto van de Federal Reserve in 1930 verscheen o.a. bij een artikel dat als volgt begint:
“De Amerikaanse centrale bank, genaamd de Federal Reserve, werd opgericht in 1913. Niemand promootte deze instelling met de slogan dat ze oorlogen waarschijnlijker zou maken en zou garanderen dat bijna een half miljoen Amerikanen zouden sterven in de strijd in vreemde landen, samen met miljoenen buitenlandse soldaten en burgers.
Niemand wees erop dat deze instelling de Amerikanen in staat zou stellen, zonder belastingen, de vernietiging van steden in het buitenland te financieren en regeringen naar believen omver te werpen. Niemand zei dat de centrale bank het mogelijk zou maken dat de Verenigde Staten gedurende een hele eeuw in één van elke vier jaar op grote schaal oorlog voeren. Er werd nooit op gewezen dat deze instelling het voor de Amerikaanse regering mogelijk zou maken om een wereldrijk te vestigen dat het keizerlijke Rome en Groot-Brittannië in vergelijking daarmee goedaardig zou doen lijken.” (Llewellyn H. Rockwell Jr., War and Inflation, 2008)
Zelfs burgerlijke economen van het slag van Rockwell wezen al op het verband tussen inflatie en oorlog. Daarentegen verzwijgen de media wat de huidige inflatie te maken heeft met de oorlog in Oekraïne. En met de herverdeling van de wereld die zowel de direct of indirect deelnemende staten daarmee beogen. Wat we zien in Oekraïne is het voorzetten van de handelsoorlogen tussen de VS, China en Europa, met name Duitsland, met militaire middelen. Dit en wie deze oorlogen nu al betalen – vooral de proletarische klasse in alle landen van deze wereld – wordt duidelijk in onderstaand artikel.
Arbeidersstemmen
Tien jaar geleden redde de ECB eerst de monetaire unie [de Euro] van het uiteenvallen door haar poot stijf te houden en vervolgens stabiliseerde zij het systeem met lage rentetarieven en programma’s voor de aankoop van effecten ter waarde van miljarden. Dit heeft geleid tot een zeer scheve economische ontwikkeling. Zo is de DAX sinds 2011 met 290 procent gestegen – maar het Duitse bbp is in dezelfde periode slechts met ongeveer 13 procent gegroeid. Op 27 juli verhoogde de ECB de belangrijkste rentevoet voor het eerst in elf jaar met 0,5 procent – 0,25 procent was verwacht. Op 8 september verhoogde de ECB de rente opnieuw met een historische 0,75 procentpunt. Dit rook naar paniek en toonde de machteloosheid van de centrale bank. Maar waarom verhoogt de ECB eigenlijk het belangrijkste rentetarief te midden van een energieprijsschok en het begin van een recessie? Voor de context presenteren wij de volgende passages uit het crisisartikel in de huidige Wildcat.
De rol van de centrale banken
In de VS is de nationale schuld sinds 2008 verdrievoudigd tot bijna 32 biljoen dollar. De uitstaande Amerikaanse bedrijfsobligaties zijn meer dan verdubbeld van 3,4 biljoen dollar tot 7,4 biljoen dollar. De creditcardschuld is de laatste tijd meer gestegen dan ooit in de afgelopen 20 jaar en bedraagt nu 890 miljard dollar; met inbegrip van hypotheken en autoleningen bedraagt de schuld van Amerikaanse huishoudens meer dan 16 biljoen dollar. Als deze schuldenbergen niet meer gefinancierd kunnen worden, dreigt het hele systeem om te vallen.
Daarom was het een probleem dat de rente op zowel bedrijfsobligaties als Amerikaanse staatsobligaties steeg. Sinds het begin van het jaar is er een golf van verkopen op obligaties. Normaal gaan de obligatiekoersen omhoog als de aandelen dalen en omgekeerd. Nu daalden beide – dit is nog nooit vertoond in Amerikaanse effecten sinds 1945. Eind april waren de verliezen op Amerikaanse staatsobligaties de hoogste sinds 1788, waarbij werd gesproken over de “ergste bearmarkt voor Amerikaanse obligaties in de geschiedenis”. De Fed moest optreden! Ze hadden de belangrijkste rentevoet in maart al met 0,25 punten verhoogd – duidelijk te weinig. De tweede renteverhoging van 0,5 procent begin mei was de grootste renteverhoging sinds 2000. Toen de Fed de rente medio juni opnieuw met 0,75 procent verhoogde, rook dat naar paniek. Samen met nog een verhoging van 0,75 op 27 juli was dit de meest agressieve monetaire verstrakking in vier decennia.
Hoe moet een hogere rente de inflatie bestrijden?
Met de “wereldwijd gesynchroniseerde monetaire verkrapping” riskeren de centrale banken een diepe wereldwijde recessie, aldus het IMF. Maar dat was nodig in geval van twijfel, want ze moeten nu op koers blijven “totdat de inflatie is getemd”. Anders “worden de problemen alleen maar groter.”
De ondernemers zitten zonder kapitaal, de proletariërs zitten zonder geld omdat alles al een jaar duurder wordt – en de centrale banken reageren door geld nog schaarser te maken!? Niemand gelooft dat hogere rentevoeten levensmiddelen weer goedkoper zullen maken! De Britse centrale bank heeft de rente het meest verhoogd, maar de inflatie in het Verenigd Koninkrijk beloopt nu al in de dubbele cijfers. Historisch gezien hebben pogingen om de inflatie met monetair beleid te bestrijden altijd op zijn minst tot een recessie geleid.
De Fed wil het betaalvermogen van de samenleving afknijpen, of zoals de [Duitse linkse krant] FAZ het formuleerde: de vraag “in lijn brengen met verstoorde aanbodketens”. (FAZ 19 mei “Jetzt platzt die Blase”) Powell zelf rechtvaardigde de maatregelen door te zeggen dat men zowel een “loon-prijsspiraal” als “inflatieverwachtingen” moet bestrijden, omdat de Amerikaanse arbeidsmarkt “onhoudbaar heet” is. Met andere woorden, hij wil de economische groei afremmen om de vraag naar arbeid te drukken en zo de werkloosheid te verhogen. Dit zou de lonen drukken zodat de prijzen uiteindelijk niet verder stijgen.
De centrale banken willen het machtsevenwicht tussen kapitaal en arbeid verschuiven – en daarbij balanceren ze als een koorddanser: er moet een sterke recessie komen, maar geen crash van het financiële systeem.
De “Volcker shock” was duidelijk de politiek bedoelde aanval op de arbeidersklasse via een recessie. In 1979 dreef Paul Volcker, hoofd van de Fed, de rente op van ongeveer 11 procent naar meer dan 20 procent , wat een wereldwijde golf van massawerkloosheid veroorzaakte, Mexico ging failliet, andere opkomende economieën volgden ….. (zie U2 in Wildcat 105) Sindsdien zijn volgens het IMF de schulden van particuliere huishoudens en staten verdrievoudigd tot meer dan 150 procent van de nationale inkomens van de hele wereld.
Maar kunnen de centrale banken deze keer wel zo ver gaan als ze zouden moeten gaan om de arbeidsmarkten in hun zin “af te koelen”? (…)
Het is nauwelijks denkbaar dat de centrale banken de rente zo sterk zouden kunnen verhogen om “de vraag in overeenstemming te brengen met het tekort aan arbeidskrachten”; het systeem zou instorten. Dus wat op het eerste gezicht lijkt op een herhaling van de geschiedenis: centrale banken verhogen de rente, wurgen haperende economische groei voorgoed af, de dollar stijgt, een crisis in de opkomende markten volgt…. Bij nader inzien is dit het einde van wat destijds is doorgedrukt en in gang gezet. Want het moet daadwerkelijk worden doorgedrukt; het tekort aan geld heeft ook in het begin van de jaren tachtig de inflatie niet automatisch gestopt. Daartoe moest Reagan eerst de stakende luchtverkeersleiders in de boeien laten slaan en de vakbonden verslaan; daarvoor moest het IMF zijn “hervormingen” opleggen aan de landen met schulden, enzovoort. Maar tegenwoordig staat het IMF niet meer alleen als geldschieter. En de Fed kan niet langer onvoorwaardelijk rekenen op de hegemonie van de dollar. “Nu de Amerikaanse dollar als een wereldwijd politiek wapen wordt gebruikt, zou zijn positie als belangrijkste mondiale reservemunt eronder kunnen lijden.” (Nouriel Roubini: “Five reasons why high inflation threatens severe recession”, Wirtschaftswoche, 11 augustus 2022) De mondiale machtsverhoudingen zijn veranderd (opstanden in het Zuiden; stakingen; lying flat tegen “meer werk”).
BRD: “We staan voor de grootste crisis die het land ooit heeft gekend” (Werkgeversbaas Dulger).
- (In de VS wordt de inflatie aangedreven door de sterke consumentenvraag. Europa heeft daarentegen geen last van een te grote vraag, maar van een gebrek aan aanbod {het uitblijven van olie- en gasleveringen}. Het heeft dus nog minder zin om de rente te verhogen om de economie te stagneren. Maar:)
Het rentebeleid van de Fed zet de ECB en de andere centrale banken onder druk. Een hogere rente in de VS trekt kapitaal aan, de dollarkoers stijgt, de eurokoers keldert, importen worden duurder. De Fed exporteert inflatie en dwingt de van haar afhankelijke centrale banken om ook de rente te verhogen. Om de wisselkoers van de euro te ondersteunen, moet de ECB gelijke tred houden. (De laatste twee renteverhogingen van de ECB hadden de crisis ook telkens verergerd – en werden kort daarna weer ingetrokken). Hogere rentes maken in eerste instantie alles duurder: huur, elektriciteit, gas, levensmiddelen…
In de eurozone maken de bijzondere voorwaarden van deze “halve munt” (zonder een gemeenschappelijke nationale begroting erachter) het nog moeilijker; de ECB moet rekening houden met de staatsobligaties van landen met een hoge schuldenlast, zoals Italië. (…) De rente op staatsobligaties loopt alweer uiteen: medio juni bereikten Duitse staatsobligaties ook een achtjarig hoogtepunt van meer dan 1,9 procent; eind juni betaalde een tienjarige Duitse staatsobligatie toen 1,7 procent rente, maar een Italiaanse 3,7 procent. Eind juli verlaagde het ratingbureau S&P de kredietwaardigheid van Italië tot één streepje boven het junk-niveau.
Daarom heeft de ECB een nieuw anticrisisprogramma gelanceerd, het zogenaamde Transmission Protection Instrument, TPI, om zo nodig de obligaties op te kopen van landen waarvan de rente te hoog wordt geacht.
De BRD zit gevangen tussen de oorlog in Oekraïne en haar afhankelijkheid van China. Bijna geen enkel geïndustrialiseerd land heeft meer last van de energieprijsschok. En door zijn eigen economische problemen is China niet langer de allesomvattende garantie voor groei van de Duitse exporteconomie.
Volgens een Ifo-studie zou de door de VS geëiste “friendshoring” leiden tot een dramatische economische ineenstorting in Duitsland; “de op export gerichte Duitse economie kan zich dat echt niet veroorloven”. (Ondertussen waarschuwt DGB-leider Fahimi ook “voor deïndustrialisatie in Duitsland” als gevolg van de hoge energieprijzen).
Een nieuwe schuldencrisis van de opkomende markten?
Wereldwijd dreigt een crisis in de opkomende markten. Veel landen hadden al een zware schuldenlast; tijdens Corona daalden hun deviezeninkomsten; bovendien stegen de energieprijzen. En nu zuigt de Fed kapitaal naar de VS door de rente te verhogen en de dollar te laten stijgen! Dit maakt de invoerprijzen duurder en hun in dollar luidende schuld duurder. Bovendien veroorzaakt de stijgende dollar een kapitaaluitstroom; in maart, april en mei trokken internationale beleggers 17,3 miljard dollar weg uit de opkomende markten, volgens gegevens van het Institute of International Finance. Volgens een bericht in de Financial Times van 10 juli is dit jaar al voor 50 miljard dollar aan staatsobligaties van opkomende markten gedumpt, “de meest dramatische netto-uitstroom in minstens 17 jaar”. In dezelfde periode vorig jaar was er een instroom van meer dan 50 miljard dollar.
De situatie wordt onhoudbaar.
Op 19 mei had Sri Lanka zichzelf failliet verklaard. Begin juli heeft de regering twee ministers als smekelingen naar Moskou gestuurd om Rusland te vragen weer toeristen te sturen – en vooral dringend: olie. Op 9 juli bestormden demonstranten in de hoofdstad Colombo de ambtswoning van de president en staken het huis van de premier in brand. (…)
Op 24 juli werd de regering van Bangladesh – na Sri Lanka, Nepal en Pakistan – de vierde Zuidoost-Aziatische staat die het IMF om financiële bijstand vraagt. Laos staat ook op de rand van een nationaal faillissement. En de crisis is niet beperkt tot Azië; El Salvador heeft een zware schuldenlast en wordt verder belast door de crash van de Bitcoin, Libanon, de Afrikaanse landen …….
Uit een UNCTAD-onderzoek blijkt dat 69 landen tegelijkertijd onder alle drie de schokken lijden, waarvan 25 in Afrika, 25 in Azië en 19 in Latijns-Amerika. Bankiers van JP Morgan hebben 52 opkomende economieën onderzocht op solvabiliteit en zien meer dan de helft een risico op wanbetaling, waaronder de Malediven, de Bahama’s, Belize, Senegal, Rwanda, Grenada en Ethiopië. Het IMF is al in gesprek met Pakistan, Egypte en Tunesië over mogelijke “reddingsprogramma’s” ….. Ecuador lijkt de volgende kandidaat te zijn….
Medio juni riep de Pakistaanse regering, geconfronteerd met een schuldenberg die zij nauwelijks aankon, haar 220 miljoen landgenoten (het vijfde land ter wereld) op om minder thee te drinken.
Pakistan zou het zich nauwelijks kunnen veroorloven de theebladeren zelf in te voeren. De Pakistaanse roepie heeft de afgelopen twaalf maanden een derde van zijn waarde ten opzichte van de Amerikaanse dollar verloren. De rentebetalingen op de staatsschuld bedragen meer dan 40% van de nationale begroting. De regering onderhandelt momenteel met het IMF over de hervatting van een miljarden steunprogramma. Als voorwaarde daarvoor heeft zij de subsidies op benzine moeten afschaffen, wat tot veel protesten leidt (zie het artikel over de wereldwijde opstanden in de nieuwe Wildcat 110).
Bron
Die Rolle der Notenbanken, uittreksel van het artikel Es kann nur eine geben, dat in druk verscheen in Wildcat. Vertaald met behulp van Deepl.com (gratis editie) en voorzien van opmerkingen tussen vierkante haken en hyperlinks naar Wikipedia.
arbeidersstemmen 