De kapitalistische orde regeert in Peru: over interburgerlijke twisten

In de hitte van de onophoudelijke opmars van de crisis van het kapitalisme, de militaire escalatie op wereldniveau, de toename van de klassenstrijd, de onuitputtelijke verloedering van de natiestaat, van de zittende politici, van partijen en van mooie woorden als vrijheid en gelijkheid, kookt de ketel van de interburgerlijke twisten in Peru over.

De opponenten: 1) de uitvoerende macht versus 2) de wetgevende en de rechterlijke macht. Elke kant vertegenwoordigt verschillende facties van de bourgeoisie. De eersten vertegenwoordigen vooral de provinciale bourgeoisie en de kleine bourgeoisie, nog steeds diffuus, maar steeds machtiger, die steeds meer markten betreden en betwisten, contracten met de staat, concessies ter waarde van miljoenen in de bouwsector, grond voor mijnbouw, enz. In de tweede groep van facties, die nauwer verbonden zijn met de imperialistische belangen, bevindt zich de oude bourgeoisie, die is verenigd in de Nationale Confederatie van Particuliere Ondernemingen (CONFIEP), die voornamelijk het nationale bankwezen, de mijnbouw, de bouw, de agro-industrie en de oliesector omvat.

Deze laatsten hebben miljoenen bijgedragen aan extreem-rechtse politici, en hebben tijdens de pandemie – via de staat – exorbitante leningen, schuldkwijtschelding, belastingverlaging, enz. ontvangen. Daarnaast zijn ook de grote media, zoals die van de groep El Comercio, Canal N, La República, Latina Televisión, Willax, RPP, enz. duidelijk betrokken. Sommige van hen zijn bekend omdat zij steekpenningen hebben ontvangen van Vladimiro Montesinos tijdens de dictatoriale regering van Fujimori, en omdat zij vóór de huidige regering zware overheidssteun ontvingen voor reclame. Zij zijn het zelf die dagelijks de ideologie van de heersende klasse verspreiden en opleggen, als hoeders van haar belangen.

Hoewel deze interburgerlijke conflicten de sociale bewegingen in het algemeen beïnvloeden, gaat het niet om de wezenlijke belangen van de arbeidersklasse, maar om de controle van de staat teneinde de winsten van het kapitaal veilig te stellen. Voor de burgerlijke klasse waarborgt de staat haar economische belangen; politiek betwisten zij de controle over de macht, zelfs wanneer een dergelijke crisis de ontwikkeling van het kapitaal zelf zou schaden. De anatomie van de uitvoerende macht, vertegenwoordigd door Pedro Castillo, bracht de kalme continuïteit van de kapitalistische productiewijze tot uitdrukking. Hij stelde nooit de ontwikkeling van de kapitaalaccumulatie of de uitbuiting van de arbeidersklasse ter discussie, maar maakte deel uit van een groeiende lijst van naïeve pogingen om de werkelijkheid via de staat te veranderen, van Toledo tot Ollanta, van Vizcarra tot Sagasti, naïviteit na naïviteit. Castillo vertrekt zoals hij aan de macht kwam: gedesoriënteerd.

De huidige gefrustreerde poging tot ontbinding van het Congres door de nu ex-president Pedro Castillo betekent het einde van een cyclus van geschillen en het begin van nieuwe. Zeker niet de vrede waar de bourgeoisie van droomt. Het tweede kamp nam het initiatief. Voordat Castillo in juli 2021 aan de macht kwam, werd hij eindeloos beschuldigd van verkiezingsfraude. De eerste op 18 november opgestelde en op 25 november 2021 ingediende motie van afzetting liet niet lang op zich wachten. Het was een mislukking. De tweede, op 8 maart 2022, werd ook verijdeld. Het regende beschuldigingen: corruptie en zelfs verraad. Van haar kant heeft de rechterlijke macht zich gemobiliseerd. Op 20 juni werd een nieuwe procureur-generaal, Patricia Benavides, gekozen, waardoor de poging om Castillo uit zijn ambt te ontzetten werd geïntensiveerd. Op 11 oktober diende de openbare aanklager een grondwettelijke klacht in tegen Castillo. Ook zijn familie werd beschuldigd van corruptie en zelfs zijn nichtje werd maandenlang in voorarrest gehouden. Castillo was vanaf het begin gedesoriënteerd, hoewel door de incompetentie van de wetgever zelf de afzetting niet werd geconcretiseerd. Tegelijkertijd beschermde hij zichzelf door voortdurend recalcitrante rechtse sectoren en steeds schandaliger interburgerlijke pacten in zijn ministersportefeuille op te nemen.

Hij schakelde ook de OAS [Organisatie van Amerikaanse Staten] in als bemiddelaar, maar zijn grootste wapenfeit was de zogenaamde vertrouwenskwestie die zijn premier, Aníbal Torres, op 17 november 2022 voorlegde. De reactie van de wetgevende macht was de derde motie van afstand die vandaag, 7 december, plaatsvond. In dit scenario bereikte de strijd zijn hoogtepunt. Castillo was om 11:41 uur klaar met het verplaatsen van zijn resterende schaakstukken:

“De volgende maatregelen worden hierbij gedicteerd: het Congres van de Republiek wordt tijdelijk ontbonden en er wordt een buitengewone crisisregering ingesteld.”

Deze ideeën en woorden hadden echter geen materiële ondersteuning. Castillo en zijn gevolg leken naïef vertrouwen te hebben in zijn woorden, alsof het Congres als bij toverslag zou sluiten omdat hij dat zei. Na een uur bericht was er nog geen woord van de ‘etnocaceristas‘ of de politie, laat staan van de strijdkrachten. Er zat geen echte kracht achter deze woorden. Ondertussen versnelde het regerende Congres de afzetting. Om ongeveer 13.30 uur kondigden de strijdkrachten in een kort communiqué hun steun aan voor de constitutionele orde, wat in werkelijkheid steun aan de wetgevende macht betekende. De genadeklap werd uitgedeeld door de 101 stemmen van het congres voor de afzetting, waardoor zijn korte presidentiële termijn uiteindelijk werd voltooid.

Deze politieke mislukking is een uiting van de onmacht en het bankroet van links in Peru, een links dat de verrotting van zijn regering verdedigde onder het voorwendsel van een fascistische staatsgreep in wording en de hoop op betere voorwaarden voor de organisatie van het constituerende circus. In plaats van een onafhankelijk en op klassen gebaseerd programma voor te stellen, beperkte links zich ertoe rechts aan te klagen wegens zijn “autoritair karakter” en zijn gebrek aan “democratische roeping”. Deze weg heeft hen ertoe gebracht de spot te drijven met de ondersteuning van de controlemissie van de Organisatie van Amerikaanse Staten (OAS), het interventionistische orgaan van het Yankee-imperialisme, en alle anti-arbeidersklasse en middelmatige beleidsmaatregelen van Pedro Castillo te rechtvaardigen.

Terwijl de burgerlijke politici en de linkerzijde van het kapitaal elkaar de schuld geven van de politieke crisis, blijven de proletariërs van het platteland en de stad lijden onder de uitbuiting en de aanvallen van de wereldwijde kapitalistische crisis en dragen zij de gevolgen daarvan op hun schouders: stijgende prijzen, tekorten aan grondstoffen voor de landbouwproductie zoals meststoffen, voortdurende droogte, het opnieuw uitbreken van de pandemie, hoge brandstofprijzen, enz.

Zolang links van het kapitaal en rechts zich beperken tot discussies over de beste manier om uit de voortdurende politieke verstoringen van de burgerlijke instellingen die zij met hun leven verdedigen te komen, groeit de afkeer van het volk voor de politici en hun media met de dag. Omdat het niet anders kon, was het klassebelang van de arbeiders volledig afwezig in dit conflict tussen de topmensen. De regering Castillo heeft de belangen van de arbeiders nooit verwoord, zelfs niet in reformistische termen. Het voldeed zelfs niet aan de verwachtingen van de linkse partijen van het kapitaal die uiteindelijk streefden naar een grondwetswijziging. Hoewel het ideologisch anders werd voorgesteld – als een geschil tussen volkssectoren en elites, tussen “provincialen” en “Limeños” [bewoners van de hoofdstad Lima] – ging het om de controle over de staat om bepaalde kapitalistische facties te bevoordelen of te discrimineren.

Het politieke isolement van de uitvoerende macht was te wijten aan haar onvermogen om de kapitalistische machinerie en haar tegenstrijdigheden te beheren. Haar weifelende en tegenstrijdige houding is fundamenteel te wijten aan het feit dat zij de belangen van de opkomende zakenklasse vertolkte, neigend naar “anti-neoliberale” standpunten, maar onmachtig om de ellende van de kapitalistische overheersing als geheel aan te pakken. Links heeft vanaf het begin van zijn regering niets anders gedaan dan zich vastbijten in deze logica, waarbij het de weinige achterban die het nog wist te mobiliseren meesleepte.

Een manier om het standpunt van Castillo te bewijzen is dat, afgezien van het regeringsgezinde karakter van sommige linkse leiders, de arbeidersorganisaties onverschillig stonden tegenover het vertrek van Pedro Castillo. De zelfgenoegzaamheid van links van het kapitaal tegenover het aarzelende beleid van de regering, haar politieke onmacht tegenover de nationale bourgeoisie, maakt de weg vrij voor reactionaire standpunten zoals die van het ‘etnocacerisme’ of die van extreem-rechts om op te duiken als alternatief voor de arbeiders. De eersten rukken op in de zuidelijke streken van het land en pleiten voor de oprichting van een koper-bourgeoisie die typisch is voor de Andes, de verheffing van de natie om het verijdelde Creoolse project te overwinnen, de verdrijving of executie door een vuurpeloton van de blanken, kortom, de impuls van een nieuwe bourgeoisie. En de verstokte linkerzijde van het kapitaal probeert pacten te sluiten of fronten te vormen met het ‘etnocacerismo’, waarbij ze het allemaal eens zijn over de reformistische impuls. Nogal wat linkse leiders hebben zich gunstig opgesteld tegenover het ‘etnocaceristische’ politieke project.

Het aan de kaak stellen van deze rampzalige rol is essentieel, want niets wijst erop dat de komende jaren kalmer zullen worden. De burgerlijke instellingen moeten hun onmacht blijven tonen tegenover een steeds erger wordende crisis die alleen kan worden bestreden door de uitbuiting van het proletariaat te verdubbelen.

En zo heerst de burgerlijke orde in Peru. De bourgeoisie verminderde haar bezorgdheid. Dina Boluarte heeft het voorzitterschap overgenomen na het opvallende vertrek van Pedro Castillo. De instemming van de media met deze mogelijkheid, en de duidelijke sympathie van veel leden van het Congres voor dit alternatief, weerspiegelden het bestaan van een pikant akkoord tussen alle partijen. Het is geen toeval dat Boluarte op 25 november ontslag nam uit de ministeriële portefeuille. Niets bijzonders. De tandwielen van het democratische spel hebben goede prikkels nodig om te werken. In Peru heerst orde, de orde van de democratie, waar miljoenen arbeiders elke dag de hoge prijzen moeten overleven die het gevolg zijn van de crisis van het kapitaal. De orde van de vrije markt om arbeidskracht te verkopen regeert, de orde van vrijheid voor de bourgeoisie om haar klassebelangen tot uitdrukking te brengen. De teruggave van staatsmiddelen aan de massamedia is misschien wel de meest in het oog springende van de vele afspraken die nodig zijn om de “democratische roeping” en de dringende waarborging van de “rechtsstaat” te laten zegevieren.

De burgerlijke democratie heeft ons niets te bieden. De onmacht van de Peruaanse staat en zijn instellingen is niet, wat de burgerlijke sociale wetenschap herhaalt, een anomalie die verklaard wordt door culturele gebreken of een perverse zelfingenomenheid. Het is de specifieke decadentie van de wereld geregeerd door het kapitaal. De modder en bloed die niet alleen de komst van de warenwereld kenmerkt, maar ook de voortdurende en uitgebreide reproductie ervan. Het is evenmin ons probleem om als arbeidersklasse hangende nationale taken op te lossen, laat staan democratische taken. Het Peruaanse kapitalisme is volledig ontwikkeld. En de natie kan alleen de natie van de kapitalisten zijn. De rottigheid en het pathetische schouwspel waar we getuige van zijn, is verbonden met de burgerlijke overheersing. Het is de enige mogelijke manier. Het overwinnen van deze ellende, het beëindigen van de materiële en geestelijke verloedering van de uitgebuite klassen kan alleen worden bereikt door de onteigening van de kapitalisten en de afschaffing van het kapitaal door de directe tussenkomst en de autonome organisatie van de arbeiders. Daarom zetten wij ons in voor de ontwikkeling van onafhankelijke proletarische organisaties die hun politieke optreden uitsluitend en alleen richten op de verdediging van de belangen van de uitgebuitenen.

Redactie Ande, http://www.editorialande.com