Van der Lubbe-wandeling in Leiden

Op de site van Doorbraak, trof ik volgende aankondiging aan:

“Op zondagmiddag 26 februari vindt in Leiden de Marinus van der Lubbe-wandeling plaats. De Leidse metselaar en anarcho-communist Van der Lubbe werd door de nazi’s ter dood veroordeeld als brandstichter van het parlementsgebouw de Rijksdag in Berlijn in 1933, nu exact 90 jaar geleden”, aldus de oproep van het muziekpodium en eetcafé Resistor in de Leidse Vrijplaats, waar Doorbraak een kantoor heeft.

“Met de wandeling zal Van der Lubbe (1909-1934) herdacht worden als activist en eerste Nederlandse nazi-slachtoffer. De wandeling, met toespraken, begint om 14:00 uur bij de gedenksteen voor Van der Lubbe bij de Morspoort. Hierna zullen plekken bezocht worden die belangrijk waren in het leven van Marinus van der Lubbe.

Omstreeks 15:30 uur zal de wandeling eindigen bij Resistor in Vrijplaats Leiden aan de Middelstegracht 36. Daar zal afsluitend soep en discussie zijn, onder andere over het gevaar van hedendaags extreem-rechts. Deelname aan de wandeling is gratis, maar een donatie wordt op prijs gesteld.” Doorbraak

Commentaar bij dit bericht

Marinus van der Lubbe was geen anarcho-communist, maar behoorde tot het radencommunisme dat streed tegen het fascisme dat was ontstaan uit de contrarevolutionaire bendes die de Duitse sociaal-democratie op de revolutionaire arbeiders afstuurde. Van der Lubbe weigerde dan ook het ‘democratische’ antifascisme dat een front vormde met allerlei burgerlijke organisaties. Tijdens het proces tegen Van der Lubbe wedijverden de Stalinisten – geholpen door de Trotskist Jef Last – en de Nationaal-Socialisten om Marinus af te schilderen als homoseksueel en hem zo in de ogen van de arbeiders verdacht te maken. Dat, noch het latere Hitler-Stalin Pact, hebben verhinderd dat CPN later in Leiden met Van der Lubbe als ‘anti-fascist’ pronkte, op een manier zoals jullie dat nu ook doen.

Fredo Corvo

Meer lezen

• Anton Pannekoek over van der Lubbe:  Persoonlijke daad, 1933.
• Comite Van der Lubbe, brochure, 1933.

Fragment uit De Ontheemde waarin naar voren komt hoe destijds onder arbeiders het showproces tegen Van der Lubbe werd gevolgd:

Het proces [Van der Lubbe] en nog meer show

(…). Na het zondagse kerkbezoek thuisgekomen, besluit hij om zijn stamkroeg te bezoeken, twee huizen verder. Daar volgen de cafébezoekers via de radio het proces Van der Lubbe, waarin nationaalsocialisten en communisten elkaar vliegen afvangen. Net als hij de deur van het café van Lambert wil binnenlopen, valt Huubs oog op een bidprentje. Hij raapt het op en leest “Overleden onze geliefde moeder en echtgenote …”.

Dat kon van moeder zijn. Ik herinner me niet veel van haar. Was vier toen ze met koorts in bed lag te hoesten en wij als kinderen heel stil moesten zijn. De slaapkamer werd verboden terrein, alleen de dokter of de verpleegster mochten erin. Totdat we een voor een met vader bij haar mochten. De kleine zusjes eerst. Thea als baby op de arm van vader…

Huub schrikt van een aangeschoten kroeggast die lallend en wankelend door Lambert buiten wordt gezet: “Het is gezellig geweest. Nu ga je lekker naar huis.”

(…) In het anders altijd rumoerige café is het nu doodstil, op de stemmen na uit de rechtszaal in Leipzig. Via de ether en vervolgens de plaatselijke draadomroep bereikt het showproces een twintigtal ademloos luisterende klanten. De wegens het in brand steken van de Reichstag aangeklaagde Hollandse radencommunist Van der Lubbe bekent herhaaldelijk. Maar tot ongenoegen van de openbare aanklager zegt hij alleen gehandeld te hebben. Van de mede aangeklaagde prominente partijcommunisten valt vooral de Bulgaar Dimitrov op. In zijn verdediging wijst hij scherp op tegenstrijdigheden in de verklaringen van diverse Nazi-kopstukken. Zowel de aanklager als de getuigenverklaringen van Nazi’s proberen het bestaan van een bolsjewistisch complot geloofwaardig te maken. Dimitrov is Huubs favoriet. Bij de opening van het proces heeft deze namelijk verklaard “geen avonturier, geen fantast” te zijn. Het spreekt tegen Van der Lubbe dat deze door zijn mede-aangeklaagden als homoseksuele “schandknaap” van de Nazi’s wordt neergezet. In de rechtszitting waarvan de radio vandaag verslag doet, onderneemt de openbare aanklager een poging tot karaktermoord op Dimitrov door hem neer te zetten als echtbreker. Terwijl hij reeds gehuwd is, zou Dimitrov naast diverse affaires verloofd zijn met ene Ani Krueger. Daarop barst Dimitrov uit dat hij “niet impotent, noch homoseksueel is, maar een man”. De mannen in Lamberts kroeg in het kleine Vaals joelen en slaan elkaar op de schouders. Huub voelt zich voor het eerst verbonden met hen, nu ze zijn favoriet toejuichen.

Na het einde van de uitzending van het proces, zet Lambert de luidspreker op een laag volume. Nu barsten de gesprekken los over wie er schuldig is aan de brand en wie het best naar voren trad. Is Van der Lubbes brandstichting deel van een nazi-complot of van een communistisch complot? Huub neemt niet deel aan de discussies. Hij herkent zijn broer Wiel achter in de kroeg. Ze groeten elkaar met een hoofdknik. De kelen worden droog en uit de bierkraan stroomt het spraakwater. Wanneer de dronkenschap bij de meeste mannen in het jolige stadium is gekomen, grijpt Wiel zijn kans. Wiel kijkt Lambert vragend aan en wanneer deze met een knik toestemming geeft, posteert Wiel zich aan de bar. Met een vol glas bier in de hand, begint Wiel te declameren, in het ritme van een liturgische tekst, die iedereen kent:

“Kostertje kostertje Lambert mijn getrouwe dienstknecht

Wat hebben de boeren ons mee-ge-bracht?

De boeren hebben een zak geld gebracht

’t geldje van klink-klank-klo-ria.”

Vele refreinen volgen nog, waarin de koster meldt dat de boeren steeds andere zaken brengen voor de priester.

Na afloop klinkt applaus en gejuich, maar Huub ergert zich aan zijn broer. Hij ziet het lied als spotten met het geloof. Ondanks dat hij uit ervaring weet dat het zinloos is, loopt hij op zijn broer af en berispt hem. Deze keer komt Wiel echter met een nieuw verweer: “Dat is een raar verwijt van een communistenvriend. Ik zag je wel klappen voor het gepoch van Dimitrov op zijn mannelijkheid. Maar ik heb een nieuwtje voor je. Ik sta op de katholieke kieslijst bij de komende raadsverkiezingen. Wie weet word ik straks wethouder. Ze stemmen straks allemaal op mij, en dan krijg jij van mij een baan bij de gemeente”.

Huub zwijgt somber.