De arbeidersraden in Duitsland 1918-23 (deel 2)

Vervolg van deel 1

Verdwijnen van de raden. Oprichting van Arbeiterunionen en organisaties van werklozen

Hamburg 1919, Kinderen zoeken in afval naar iets eetbaars.

De officiële verdwijning van de raden betekent niet dat ze definitief begraven zijn. De nederlaag van januari 1919 in Berlijn (maar ook die van maart 1919) heeft de revolutionaire beweging haar meest prominente leiders (Rosa Luxemburg, Karl Liebknecht, Leo Jogiches) beroofd. Maar tegelijkertijd nemen de economische en politieke stakingen toe, van Opper-Silezië tot het Ruhrgebied, via Berlijn en Midden-Duitsland, waar zelfs de nederlaag van maart 1919 de beweging niet kan stoppen. De arbeiders worden tot hongerlonen teruggedrongen en de reële lonen dalen vaak met 40% in vergelijking met 1914. De werkloosheid is enorm: 40.000 werklozen in München, 50.000 in Berlijn en begin 1919 zijn er meer dan 3 miljoen werklozen. Hongerrellen komen veel voor (Frankfurt, Bochum, Dortmund, Breslau). Die in Hamburg in juni 1919 komt de stad op een tweede bezetting door de Reichswehr ¹ te staan.

Advertenties

K. Horner (Ant. Pannekoek): De Derde Internationale en de Wereldrevolutie

Ant. Pannekoek (IISG)

Dit artikel verscheen tijdens de strijd van het Duitse proletariaat tegen de Kapp-putsch, in maart 1920. Waarschijnlijk is de tekst dezelfde als die van het ‘langere artikel’ dat hij naar Moskou had gestuurd (Ein Brief des Genossen Pannekoek, Kommunistische Arbeiter Zeitung, juli 1920). De Duitse editie is door Pannekoek bewerkt:
“Gelijktijdig bewerkte ik mijn stuk, nu uitvoeriger en kritischer opgebouwd, voor het in Wenen verschijnende tijdschrift ‘Kommunismus’, als een der nummers van de ‘Probleme des Kommunismus’ apart uitgegeven onder de titel ‘Weltrevolution und Kommunistische Taktik‘. Het is ook in 1920 verschenen”. (Pannekoek, Herinneringen, blz. 202).

De arbeidersraden in Duitsland 1918-23 (deel 1)

‘Aan emancipatie denken’, een eeuw na de wereldwijde revolutionaire golf die in 1917 begon, is het in twijfel trekken van het begrip emancipatie zelf. Wie is het subject van deze emancipatie en wie emancipeert wie, in een strijd die allesbehalve een ideologisch spel tussen vier muren is. Deze emancipatie vindt haar oorsprong in de arbeidersklasse (van hoofd en hand). Ze kan niet worden gelijkgesteld met een “strijd van het volk”, waarvan het “Doel” nationaal en patriottisch zou zijn. Aan emancipatie denken in [2018] is terugblikken op de grote proletarische revolutionaire opstanden in Rusland en Duitsland en er aan het begin van het derde millennium lering uit trekken. Daarbij is de revolutie in Duitsland van 1918 tot 1921 een essentiële mijlpaal, omdat ze de vraag opwierp naar de organisatievormen van een revolutionaire klassenstrijd: arbeidersraden, Arbeiterunionen, revolutionaire fabrieksorganisaties, fabriekscomités of actiecomités. Net als de Russische Revolutie stelde zij – weliswaar in mindere mate, bij gebrek aan een echte machtsovername – de kwestie van de socialisatie van de productiemiddelen aan de orde, en dus van de afschaffing van het kapitalistische systeem gebaseerd op winst.

Anton Pannekoek, 1918: De Duitse Revolutie

Op de ineenstorting van het Duitsche imperialisme en de militaire nederlaag is met ijzeren logica de revolutie gevolgd.

Kiel 1918, opstandige matrozen

Wetenschappelijke lobbies achter neo-liberalisme, rechts populisme en Trumpisme

Roufos interviewt Slobodian over zijn recente studie van het globalisme. We zijn het uiteraard niet eens met zijn pleidooien voor een sociaal-demokratisch links, maar Slobodian onthult meesterlijk de burgerlijk-wetenschappelijke lobbies achter neo-liberalisme, rechts populisme en Trumpisme en de grenzen van deze economische politiek.

Proletariaat, vreemdelingenhaat en lompenproletarisering

Sahra Wagenknecht, leider van Die Linke, presenteert op het Duitse opleidingscongres een anti-immigratiestandpunt.

Van Catalonië tot het Amerikaanse Midwesten, van de “Brexiteers” en Corsicaanse separatisten tot Salvini en het Duitse AfD, over de hele wereld heeft de kleinburgerij een leidende rol gespeeld in reactionaire “revoltes” die de crisis zouden moeten verzachten en die tot niets hebben geleid. Niet genoeg daaraan, na de botsing met de werkelijkheid gaat ze nu een nieuwe en onvermijdelijke fase in, omdat ze geen alternatief, geen toekomst heeft te bieden aan de maatschappij. Haar enige optie is om de fantasie van het “volk” nieuw leven in te blazen, deze interklassistische entelechie¹, een klote en utopische versie van de natie, nu omgezet in een puur delirium, een zombie politiek onderwerp.

De zigzag-koers van het Duitse imperialisme

Merkel, steeds meer in het nauw, of overwinning op Seehofer?

De politieke crisis die de Duitse bourgeoisie in haar greep houdt – op zijn minst sinds de verkiezingen van 2017 – roept vragen op hoe Duitsland reageert op spanningen in de wereld. In de huidige chaotische situatie kan geen sprake zijn van een definitieve analyse. Dit artikel beperkt zich noodgedwongen tot het aangeven van enkele hoofdlijnen. Ik zal proberen een historisch materialistisch kader te geven voor een analyse in omstandigheden waarin de Duitse bourgeoisie nog verdeeld is ten aanzien van het bepalen van haar antwoorden op de actuele en de komende economische crisis, op haar binnenlandse politieke impasse en op de verschillende opties die de verhoudingen tussen staten in de wereld lijken te bieden. Dit kader is ontleend aan de analyse van de Hollandse Communistische linkerzijde in een soortgelijke situatie, namelijk een terugblik van Anton Pannekoek tijdens de Eerste Wereldoorlog. Een andere hoofdlijn in dit artikel bestaat uit een poging om de implicaties te begrijpen van een achterliggende verandering in de geopolitieke verhoudingen sinds het aanbreken van wat de Communistische Internationale de ‘periode van oorlogen en revoluties’ noemde: de opkomst van Azië en met name van China. De grote lijnen van een analyse die ik hier zal schetsen vragen nog om concretisering, om nadere invulling met feitenmateriaal en vooral om aan toetsing aan de feiten. In dit opzicht sluit ik aan bij de analyses van de ICGL en met name van Nuevo Curso die vertaald zijn in het Nederlandse blog Arbeidersstemmen, het Duitse blog Arbeiterstimmen en in A Free Retriever’s Digest.