In ‘arbeidersstemmen’ is eerder aandacht besteed aan de kritiek van C.Mcl. op de theorie van de IKS van het verval van het kapitalisme sinds 1914.1 We plaatsten ook een deel van zijn werk als Over het karakter en de functie van de vakbonden sinds 1914.2 Kortgeleden ontvingen we een verzoek tot verduidelijking van onze kritiek op C.Mcl. en van ons eigen standpunt dat het kapitalisme geen ‘verval’ of ‘achterhaaldheid’ kent.
Illustratie: de huidige vernietiging van de natuur. “Samenvatting van de belangrijkste categorieën van milieuveranderingen, uitgedrukt in een procentuele verandering ten opzichte van de in de tekst vermelde uitgangssituatie. Rood geeft het percentage van de categorie aan dat beschadigd, verloren of anderszins beïnvloed is, terwijl blauw het percentage aangeeft dat intact is, overblijft of anderszins niet beïnvloed is.” Bron: zie noot 1)
De Covid-19 pandemie heeft massa’s mensen over de hele wereld bewust gemaakt van de de onhoudbaarheid van het huidige maatschappelijke systeem. Voor wie een beetje nadenkt, realiseert zich dat bij behoud van intensieve veeteelt door de massale ophoping van koeien, varkens en kippen nieuwe dodelijke virussen zullen ontstaan en de mensheid zullen bedreigen. Ondertussen gaan het massale uitsterven van soorten, de opwarming van de aarde door in een tempo dat zelfs wetenschappers nauwelijks kunnen bevatten. Massale migratie door klimaatverandering, meer pandemieën en conflicten over grondstoffen zijn het gevolg. De wetenschappers die dit deze week vaststellen in een rapport, adviseren hervorming van het kapitalisme door een einde te maken aan ‘voortdurende economische groei’, vervuiling te belasten, grote bedrijven in hun macht te beperken en het gebruik van fossiele brandstoffen zo snel mogelijk te beëindigen. Ze spreken van een andere economie met ‘meer onderwijs’, ‘meer gelijkheid’, een betere positie van vrouwen, ‘verlaging van de levensstandaard in het rijke Westen’ om een eerlijkere verdeling van het welzijn over de wereld mogelijk te maken. 1)
Lees verder “Milieu: hervorming of vernietiging van het kapitalisme?”
Rutte heeft het keer op keer gezegd, de lockdown is nodig voor de ouderen en zwakkeren. Nu worden stapje voor stapje de maatregelen verzwakt – ondanks de dreiging van een tweede besmettingsgolf. De economie (vroeger heette dat het kapitalisme) moet weer op gang komen. We vergeten bijna dat Nederland het land is waar de meeste bedrijven zijn blijven doorwerken, dat wil zeggen, de werknemers werkten door, ondanks de gevaren. Maar eerst even de kwetsbare ouderen, al is het maar dat ik zelf tot dat ‘segment’ behoor, en de bijbehorende ‘identiteit’ krijg opgedrongen van sommige ‘jongeren’ die denken dat zij vanwege mij niet mogen feesten en ik met mijn ‘riante’ pensioen hun toekomst opeet. “Dan gaan er maar enkele oudjes wat eerder dood”.
Zo gaat het beschermen van kwetsbare ouderen: de verzorgingstehuizen gaan – naar Spaans voorbeeld – op slot voor bezoekende familie, zodat die niet kan zien dat het personeel gedwongen werkt zonder beschermingsmiddelen, hoe met Covid besmette bejaarden apart gezet en in de steek gelaten worden, zonder begeleiding of bezigheid, wachtend op … de dood (Bij1).
Hoe gaat het beschermen van de zwakste werknemers, migranten uit Oost-Europa? Ze werken via uitzendbureaus die tevens voor huisbaas spelen, om de magere lonen deels terug te ontvangen als woekerhuren door hun werknemers op elkaar te pakken in ‘vakantie’-kampen. Het ergste zijn nu in Corona-tijd – zoals altijd – de omstandigheden in de vleessector, waarvan de misstanden voor het slachtvee inmiddels algemeen bekend zijn. Heel wat minder verontwaardiging heerst over het mishandelen van de werknemers in de vleessector. Het zijn tenslotte arbeiders, die eigenlijk helemaal niet bestaan, laat staan een leven hebben. En op de werkvloer nog allemaal buitenlanders ook.
Het Stockholm Resilience Centre heeft onlangs een aantal belangrijke kwesties geïdentificeerd die het leven op aarde fataal worden. Klimaatverandering is er slechts één van, maar ze staat bovenaan de lijst.
Het kapitalisme is alleen geïnteresseerd in winst op korte termijn. De schade voor het milieu zoals vervuiling en het uitsterven van planten, insecten, dieren en vervuiling zijn gewoonweg “neveneffecten”. Vervuiling door meststoffen in de landbouw, mijnbouw en de vernietiging van regenwouden zijn “neveneffecten” van de winsten die rechtstreeks uit deze activiteiten voortvloeien. In steden over de hele wereld veroorzaakt de vervuiling door de fabrieken en voertuigen van de winstmachine longziekten en schaadt de ontwikkeling van de hersenen van kinderen – verdere “neveneffecten”. Voor het kapitalisme is het winst maken belangrijker dan het gezond opgroeien van kinderen. Lees verder “ICT: Kan hervorming van het kapitalisme het milieu redden?”
Dikwijls vindt men in natuurwetenschappelijke tijdschriften aandoenlijke klachten over de toenemende verwoesting van de natuur. Deze worden niet alleen beheerst door het genoegen, dat iedere natuurvriend heeft in de bossen. Er komen hierbij belangrijke materiële belangen, zelfs levensbelangen voor de mensheid in het geding.
Lees verder “Anton Pannekoek 1909: “Verwoesting van de natuur””
Zoals Guy Routh veertig jaar geleden in zijn magistrale boek The Origin of Economic Ideas verklaarde, heeft de economie een absurde oorsprong. Sinds de tijd van Adam Smith was de nieuwe academische discipline via de opkomende klasse van kooplieden en fabrikanten verbonden met de rijken en machtigen in het algemeen, en vervulde hij de ideologische rol om het opkomende kapitalistische systeem als de beste van alle mogelijke werelden te presenteren. Als er al sprake was van economische problemen, dan was de oplossing het verbeteren van de marktwerking. Het vrije ondernemerschap zelf, geleid door een onzichtbare hand, zou elk probleem op de meest efficiënte manier oplossen. Bewust sociaal ingrijpen was niet nodig. Twee eeuwen later, ondanks de vele eerlijke economen die proberen aan kennis bij te dragen over hoe de wereld werkt en hoe deze kan worden verbeterd, lijkt de ideologische functie van de economie nog steeds haar belangrijkste rol te spelen. Economen blijven sprookjes vertellen die de wereld rechtvaardigen zoals ze is en verwerpen elke kritiek of project dat in strijd is met de sociale en economische fundamenten van het kapitalisme, ons gekoesterde vrije ondernemerschapssysteem. Niets illustreert dit beter dan een recente publicatie over klimaatverandering door economen van het Internationaal Monetair Fonds.
Lees verder “José A. Tapia: Sprookjes over klimaatverandering”
Heeft de vloedgolf van 15.000 scholieren zich laten inpolderen? Na een babbeltje met Rutte beslist een handjevol zelfbenoemde woordvoerders in plaats van de massa’s dat de acties zijn opgeschort. In de smerigste tradities van de burgerlijke politiek.
Naschrift F.C. , 13-2-2019.
De klimaatbeweging van scholieren in België breidt zich uit. Van initiatief van individuele scholieren, slaat de beweging over naar studenten aan hogescholen en universiteiten. En van België naar Nederland en andere landen. De omvang van de wekelijkse demonstratie door de straten van Brussel loopt op van 3.000, naar 12.500 en op 24 januari naar 35.000 deelnemers, merendeels spijbelaars.
