Zijn we op weg naar weer een Grote Depressie … of iets anders

Ik heb de volgende redenering gelezen die zegt dat de CoViD-19-noodtoestand niet zal leiden tot een ineenstorting van de kapitalistische accumulatie: “Nee, we gaan niet naar de volgende Grote Depressie.” Ik ben voortdurend op zoek naar dit soort artikelen, omdat ze argumenten geven tegen mijn eigen standpunt en zo mijn eigen argumentatie uitdagen met een sceptische frisse mening.

In dit geval lijkt de schrijver, Cullen Roche, te denken dat de vraag naar de uitkomst van deze noodsituatie afhangt van “de gevolgen van een van buitenaf komende virus”-epidemie. Ik denk dat een fout zit in deze optiek, een typische fout van de meeste burgerlijke idioten, maar die al te vaak door veel communisten wordt gedeeld. Of de kapitalistische productiewijze op dit punt in elkaar stort, heeft helemaal niets te maken met de pandemie.

De pandemie gaf, zoals we vanaf het begin hebben gezegd, slechts de aanleiding voor de crisis.

Maar laten we zijn argumentatie bekijken.

Uitnodiging tot discussie over Wagners stellingen over het bolsjewisme

Een oproep uit Rusland

Gerd ARNTZ – Kolyma, in commemoration of the death of W. de Wit, who was killed 1936 in the Russian concentration camp “Kolyma”.

Eind maart ontving ontving ik van een kameraad uit Rusland onderstaande oproep, die ik hier in het Nederlands vertaal en voorzie van een antwoord.

Eerste boekuitgave van ‘Grondbeginselen’ (GIC)

Gerd Arntz, Fabrieksrondleiding, 1935

Onlangs verscheen bij uitgeverij Left-dis.nl als boek Grondbeginselen van de communistische productie en distributie. Daarmee is voor huidige lezers een belangrijk bijdrage van radencommunisme toegankelijk gemaakt, dat tegen de achtergrond toenemende crisis en oorlogen en het verlies van vertrouwen in vakbeweging en parlementaire politiek een uiterst actuele betekenis heeft.

Een boek over het communistische bedrijfsleven

Na vertaling van enkele hoofdstukken op dit blog, is nu als boek verschenen Herman Lueers verhandeling over de economie van de overgangsperiode volgens de radencommunistische G.I.C.

Dit boek is een eerbetoon aan het collectieve werk van de Groep van Internationale Communisten (Holland). Met het oog op de eerste ervaringen met het staatscommunisme in Rusland, was hun in 1930 gepubliceerde “Grondbeginselen der communistische productie en distributie” een poging om de economische basis van een communistische maatschappij, die al door Karl Marx en Friedrich Engels werd geschetst, wetenschappelijk uit te werken. Hoewel hun uiteenzettingen niets van hun oorspronkelijke actualiteit hebben verloren, is hun tekst een kind van zijn tijd gebleven in de wetenschappelijke confrontatie met de literatuur van die tijd. In dit document wordt daarom getracht de kernuitspraken van de “Grondbeginselen der communistische productie en distributie” te situeren binnen het huidige debat over de kwestie van het alternatief voor het kapitalisme.

De sociale revolutie

Vervolg van Drie valse redenen voor het kapitalisme

De sociale revolutie is geen holle frase, maar is gericht op een productieverhouding die bevrijd is van uitbuiting, en die wordt gekenmerkt door de directe relatie tussen producent en maatschappelijk product. De invoering van de individuele arbeidstijd als maatstaf voor het aandeel in het product van de maatschappelijk noodzakelijke arbeidstijd is de opheffing van de uitbuiting en tegelijkertijd de economische grondslag voor het tot stand brengen van de associatie van vrije en gelijke mensen volgens het principe van het communisme: “Een ieder naar zijn mogelijkheden, een ieder naar zijn behoeften”.

De vermaatschappelijking van de productiemiddelen

“Rijke man en arme man
stonden daar en keken elkaar an.
En de arme man zei bedeesd:
‘Als ik niet arm was, was jij niet rijk geweest’.” (¹)

Hoewel uitbuiting in de geschiedenis van de mensheid in verschillende vormen voorkwam, bestond ze in essentie altijd uit de toe-eigening van arbeid van anderen. Anderen voor jezelf laten werken is altijd de sleutel geweest tot een individuele rijkdom die nooit in dezelfde mate gerealiseerd had kunnen worden met behulp van de eigen arbeid alleen. Van de piramides in het vroege Egypte, via de feodale kastelen tot de paralelle maatschappij van de toplaag van het geglobaliseerde kapitalisme van de 21e eeuw, illustreren de individuele rijkdommen de toe-eigening van vreemde arbeid (²), en dat de armoede van de meerderheid de basis vormt voor de rijkdom van een minderheid.

Spartacus (1946): een aan Leon Trotski toegeschreven testament

Trotski’s standpunt over de Sovjet-Unie als een gebureaucratiseerde arbeidersstaat, bracht na zijn overlijden de “IVde Internationale” tot deelname aan de Tweede Wereldoorlog aan de zijde van Rusland en de geallieerden. In 1947 dook een aan Trotski toegeschreven document op, waarin deze zijn standpunt lijkt te herzien. De Communistenbond “Spartacus”, voorgekomen uit het MLL-Front, publiceerde in zijn weekblad een vertaling met een krtisch commentaar op dit document. We plaatsen het tegenwoordig vrijwel onvindbare “testament” hier opnieuw.

Drie valse redenen voor het kapitalisme

• Nu de economische crisis die in Zuid-Amerika, in het Midden Oosten, in Afrika en Azië door prijsstijgingen de eerste levensbehoeften voor grote delen van de bevolking onbereikbaar maakt,
• nu deze bevolking in Zuid-Amerika en in het Midden Oosten de straat op is gegaan om tegen deze ellende te demonstreren en de repressie van de staat trotseert,
• nu bij het voorlopig uitblijven van massale strijd van bedrijfsarbeiders, het deze volksmassa’s ontbreekt aan een proletarisch perspectief, stelt zich op praktische wijze de vraag naar het alternatief: Is het kapitalisme onvermijdelijk?
  Wat is het perspectief van de revolutionaire arbeidersklasse – het communisme?

Om deze vragen te beantwoorden vervolgen we hier de vertaling uit het boek van H. Lueer, een eerbetoon aan het collectieve werk van de Groep van Internationale Communisten (Holland). Met het oog op de eerste ervaringen met het staatscommunisme in Rusland, waren hun in 1930 gepubliceerde “Grondbeginselen der communistische productie en distributie” een poging om de economische basis van een communistische maatschappij, die al door Karl Marx en Friedrich Engels werd geschetst, wetenschappelijk uit te werken. Hoewel hun uiteenzettingen niets van hun oorspronkelijke actualiteit hebben verloren, is hun tekst een kind van zijn tijd gebleven in de wetenschappelijke confrontatie met de literatuur van die tijd. In dit document wordt daarom getracht de kernuitspraken van de “Grondbeginselen der communistische productie en distributie” te situeren binnen het huidige debat over de kwestie van het alternatief voor het kapitalisme.

De ellende van het reëel-bestaande socialisme

De volgende tekst is afkomstig uit een hoofdstuk van het boek van Hermann Lueer, Fundamental principles of communist production and distribution. De paginanummers tussen haakjes verwijzen naar de vrije weergave van het gelijknamige boek door de Gruppe Internationaler Kommunisten (Holland), Rüdiger Blankertz Verlag 1970. (¹)

Met een diepgaand begrip van het werk van de GIK beantwoordt de tekst de traditionele en nieuwere verheerlijkingen van het kapitalisme: de zegeningen van de markt en de verworvenheden van de kapitalistische ontwikkeling van de technologie, waarvoor blijkbaar geen alternatief mogelijk is. In de argumentatie laat het boek zien hoe de opvattingen van de GIK overeenkomen met die van Marx en Engels en hoe recente ontwikkelingen van het geglobaliseerde kapitalisme begrepen en overwonnen kunnen worden. Sommige kritieken op de uitspraken van de GIK, die ze zelf onderlegd lieten, worden beantwoord met de duidelijke omschrijving van de “sociale revolutie” in de zin van de GIK. Door de contextuele samenhang aan te tonen tussen Lenins opvattingen over communisme en Gorbatsjovs inzet voor de markteconomie, maakt Lueer de actualiteit van de kritiek op de verschillende standpunten binnen de Communistische Partij van Rusland in het debat over de N.E.P. in de jaren twintig duidelijk.

Nationaliseringen, een stap richting socialisme?

CPN-verkiezingsaffiche 1946, nooit uitgegeven. Bron: Nederlandse Affiches, Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis

De Duits-Nederlandse communistische linkerzijde heeft er op gewezen dat het bolsjewisme ten onrechte socialisering heeft opgevat als het in staatshanden brengen van bedrijven. De uit deze misvatting volgende onderwerping van de arbeidersraden onder de sovjet-staat bracht een verergering van de onderdrukking van de proletariërs met zich mee. Deze staatssocialistische opvatting was van reformistische oorsprong en werd al door de oude Liebknecht en Engels bestreden (1). Het is minder bekend dat Anton Pannekoek als deel van de Bremense Linkerzijde en als lid van de SDP in Nederland in verschillende artikelen het staatssocialisme bestreed (2).

Nuevo Curso: Wat is linkscommunisme?

Fantasieën over afscheiding: een kritiek op het links-economisch nationalisme

Vertaald uit Brooklyn Rail feb. 2018 / door Jamie Merchant

Het aanpakken van de financiële sector staat hoog op de agenda van de links-burgerlijke politiek. Onderstaand artikel toont aan dat dit ambitieze plan gebouwd is op een uiterst zwakke analyse van het huidige gemondialiseerde kapitalisme. De realisering van deze politiek van ‘links-economisch nationalisme’ zal niet de gewenste herverdeling van inkomen tot stand brengen, maar een versnelling van de tendens naar economische ineenstorting en imperialistische oorlogen. 

Een analyse van de historische oorsprongen van dit linkse nationalisme die dieper graaft dan wat Jamie Merchant in zijn essay onderneemt, zou hebben aangetoond dat burgerlijk links geen ‘vergissing’ begaat. Zoals de communistische linkerzijde, met name de KAPD en de GIC, niet moe werd aan te tonen, het staatskapitalistische programma van de sociaal-demokratie en het bolsjewisme bracht hen in de praktijk aan de kant van de imperialistische oorlogsvoering en de contrarevolutie tegen de arbeidersklasse. Dit maakt nieuwsgierig naar verdere teksten van Merchant en de dicht bij hem staande Paul Mattick. 

Discussie: na de revolutie besturen alle arbeiders samen de bedrijven

Belangstellenden wijzen we op een studie- en discussiebijeenkomst over

Groep(en) van Internationale Communisten
‘Grondbeginselen der communistische productie en distributie’

Hoofdstuk I t/m V over de opvattingen van vermaatschappelijking of socialisatie van de productiemiddelen bij Marx en Engels, bij de sociaal-democratie en bij het libertaire communisme.

De Duitse revolutionaire arbeider Jan Appel (1890-1985), auteur van de “Grondbeginselen”

 

Ter voorbereiding:

• Spartacusuitgave blz. 1 t/m 33.
• On-line bij aaap.be.

Zaterdagmiddag 23 september 2017.
Reserveren uiterlijk 22 september is verplicht.
Mail FredoCorvo@gmail.com en je ontvangt preciese tijden en het adres (Utrecht).

Russische Revolutie 1917-2017: Wat in plaats van staatskapitalisme?

Illustratie: Otto Neurath

De Duitse revolutionair Jan Appel heeft in een weinig bekende tekst al in 1927 (Marxisme en staatscommunisme – het afsterven van de staat) er op gewezen dat Lenin in Staat en Revolutie afwijkt van de standpunten van Marx en Engels, waar hij het reformistische idee overneemt dat het in staatshanden brengen van de bedrijven ‘socialisatie’ betekent. Daardoor kan de staat – zo betoogt Appel – niet afsterven zoals Marx en Engels stelden, maar moet de staat “tot een geweldig onderdrukkingsinstrument groeien, zoals nog geen samenleving er een gezien heeft.” Jan Appel schetst vervolgens hoe na het stukslaan van de burgerlijke staat ook in economisch opzicht alle macht in handen van de  arbeidersraden kan blijven. Deze schets is daarna door de radencommunistische Groep van Internationale Communisten (G.I.C.) uitgewerkt tot “De Grondbeginselen der Communistische Productie en Distributie.” Hier vragen we aandacht voor de politieke randvoorwaarden, het politieke kader, waarbinnen de G.I.C. haar oplossing voor de economische vraagstukken van de overgangsperiode voorstelde.

De situatie van de arbeidersklasse in Nederland (2017)

Arbeidsverhoudingen en politiek¹ / door Fredo Corvo, 11-7-2017

Terwijl we dit schrijven (11-7-2017), is in Nederland nog geen regering gevormd. Dit kan grotendeels worden verklaard door de traditionele besluiteloosheid van de Nederlandse bourgeoisie als het gaat om haar buitenlandse betrekkingen en binnenlands beleid. Om deze redenen is er geen nieuwe regering die besluiten kan nemen over de besteding van de ’meevallers’ en andere miljarden Euro’s die zijn bezuinigd op het sociale loon (uitkeringen en sociale voorzieningen). Deze tekst legt uit hoe deze bezuinigingen tot stand zijn gekomen.

Het agrarische vraagstuk, een gepasseerd station?

Miljoenen mensen worden bedreigd met de hongerdood.

Dit verschrikkelijke nieuws dat ons dagelijks bereikt, staat in schril contrast met de enorm toegenomen productiviteit van de landbouw.

Daarnaast wordt steeds duidelijker dat de agrobusiness verwoestende uitwerkingen heeft voor zowel de aarde, de landarbeiders en de voedselveiligheid.

De voorheen door ‘links’ aangedragen oplossingen van ofwel verdeling van de grond onder de boeren, ofwel nationalisatie van de grond, hebben deze tegenstelling tussen wat technisch mogelijk is, en wat maatschappelijk en politiek ‘realistisch’ is, niet kunnen doorbreken.

Teeven lid van de Raad van Narcostate

Fred Teeven is voorgedragen als lid van de Raad van State. (NB sinds 15-2-17 wordt dit door het kabinet ontkend om een discussie in de Kamer te voorkomen). 

Alom selectieve verontwaardiging:

• met name op rechtspopulistische internetforums, die in hun scheldpartijen tegen de werking van de baantjesmachine in de ‘politiek’ gemakshalve vergeten dat het de rechtspopulist Teeven was die Pim Fortuyn opvolgde als lijstrekker van Leefbaar Nederland, dat hij als staatssecretaris herhaaldelijk optreden tegen asielzoekers heeft toegedekt, dat hij zich bij zijn aftreden beriep op volk en vaderland. (bron b.v. De Volkskrant), NB de naam van de het weekblad van de NSB;

  

  Fred Teeven en de Amerikaanse minister voor Binnenlandse Veiligheid Janet Napolitano in 2011. Bron: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Teeven_Napolitano.jpg.

  
  

• onder linkspopulisten: Emile Roemer van de SP twittert “Louche deal gesloten? Bonnetje kwijt? Dan schuift de VVD je naar voren als hoeder van onze rechtsstaat. Schaamteloos.”
  Let wel ‘onze’ rechtsstaat wordt hier verdedigd tegen ‘schaamteloosheid’.

Ik ga niet meewaaien met deze gespeelde morele verontwaardiging. Kijk gewoon wat er gebeurt in het licht van voorafgaande feiten, en je begrijpt het helemaal. De rechtstaat blijkt voor de zoveelste keer een illusie die de werkelijke verwevenheid van staat en kapitaal, van onder- en bovenwereld, van geheime diensten en georganiseerde criminaliteit verhult.

De Russische Februarirevolutie van 1917 in twee teksten

Algemene arbeidersvergadering in de Putilov-fabrieken, Petersburg 1917

Bij het 100-jarige jubileum  verschijnen vele teksten waarin de Februari- en Oktoberrevoluties van 1917 in Rusland vanuit evenzovele invalshoeken worden belicht, of …  verduisterd.
Men lijkt vaak meer bezig het bewijzen van het eigen gelijk, dan om lessen te trekken uit wat tot nu toe het hoogtepunt van arbeidersstrijd is geweest.
We gaan er van uit dat de gebeurtenissen van 1917 in Rusland vragen om een kritische verwerking vanuit het standpunt van de arbeidersklasse.
Hier presenteren we twee teksten afkomstig van verschillende groepen die zich – elk op hun eigen wijze – beroepen op de communistische linkerzijde.
In een nawoord geven we een vergelijking op enkele punten. Tot slot volgt een lijst met Nederlandstalige literatuur voor verdere studie.

“Communistische productie en distributie” Paul Mattick

Inleiding bij de vertaling in het Nederlands van 2016

In “Communistische productie en distributie” geeft de vermoedelijke auteur – Paul Mattick – een samenvatting van “Grondbeginselen der communistische productie en distributie”, hier verder afgekort als GIC, naar de Groep(en) van Internationale Communisten.

De aanzet tot deze belangrijke tekst van de Hollandse Communistische Linkerzijde is geleverd door Jan Appel, een Duitse revolutionair, lid van de SPD, later Revolutionäre Obleute, KPD(S), KAPD, GIC en Communistenbond ’Spartacus’. Jan Appel werd aangezet tot de eerste ideeën voor Grondbeginselen door de economische chaos zowel in Duitsland onmiddellijk na de Eerste Wereldoorlog, als in Rusland na de Oktoberrevolutie. Jan Appel zag tijdens zijn deelname als afgevaardigde van de KAPD aan het Derde Congres van de Communistische Internationale in 1921 hoe de arbeiders in de Putilov-fabrieken machteloos stonden ten opzichte van de chaos die de Bolsjewieken aanrichtten in het bedrijfsleven^*) . Uit de onlangs verschenen memoires van Paul Mattick is gebleken dat Mattick en Appel in het Duitse Roergebied contact met elkaar hadden tijdens de nadagen van de revolutionaire golf. Appel werd opgepakt door de politie. Zijn kameraden van de KAPD waren bezorgd dat Appel herkend zou worden en wegens ‘piraterij’ (reis met gekaapt schip naar de Sovjet-Unie) tot een langdurige gevangenisstraf veroordeeld zou worden. Tot de tanden gewapend verschenen Appel’s kameraden, onder andere Paul Mattick, in de rechtszaal, klaar om Jan te bevrijden. Het was niet nodig; Jan werd niet herkend als communist en veroordeeld tot een slechts korte gevangenisstraf wegens beroving van een zwarthandelaar. In de gevangenis kreeg Appel toegang tot ‘Das Kapital’ en kon hij zijn ideeën uitwerken^*) . Na zijn vrijlating verhuisde hij als arbeidsmigrant naar Nederland om op een scheepswerf in Haarlem te werken. Al snel presenteerde Appel op een bijeenkomst van leden en ex-leden van de KAPN, waaronder ook een uiterst kritische Herman Gorter^**) – vlak voor zijn dood – zijn ideeën over een communistische productie en consumptie^*) De later gevormde GIC – met name Henk Cannemeijer, Ben Sijes en Jan Appel – werkte de ideeën uit tot wat bekend werd als de Grondbeginselen. Deze verschenen ook in het Duits en in die vertaling heeft Paul Mattick ermee kennis gemaakt. In 1970 schreef Mattick nog een inleiding bij een Duitse heruitgave.

De vertaler, januari 2016.
____________

 *) Ongepubliceerd interview met Appel midden jaren ’70.

**) Gorter zag Proudhonistische tendenzen in Appel’s voorstel, zoals velen na hem. Zie voor een uitstekende weerlegging Marx’s critique of socialist labor-money schemes and the myth of council communism’s Proudhonism door David Adam.

 

Communistische productie en distributie

F-16’S NAAR SYRIË DÈ OPLOSSING

Dè oplossing voor oorlogen, crisis, terreur, vluchtelingen,
verdere achteruitgang van lonen, uitkeringen en sociale voorzieningen?

Onderhandelingen die zouden moeten leiden tot vrede in Syrië worden bemoeilijk door onderlinge tegenstellingen:

• de rebellen willen dat Rusland en de Syrische regering stoppen met hun gebieden te bombarderen
• Rusland wil dat de Koerden ook aan tafel zitten
• Turkije wil niet deelnemen als de Koerden mee mogen onderhandelen
• de Syrische regering wil niet aan tafel met ‘radicale’ groeperingen en wil niet toegeven aan de oppositie
• Saoedi-Arabië steunt de rebellen in hun eis dat eerst de bombardementen stoppen
• de USA zetten steun aan de rebellen stop als die niet komen opdagen.

Al deze staten hebben hun eigen belangen. Ze gedragen zich als boevenbendes die elkaar proberen te beroven. Het zijn net een groepje ruziënde  kleuters, tot de tanden toe bewapend. Alle vechten ze om hun macht over anderen. Rusland vecht voor het terugveroveren van zijn rol op het wereldtoneel. Daarom wil het meer invloed op Oost-Europa en behoud van zijn greep op haar vaak Turks-sprekende en Islamistische gebieden. Turkije aast op zijn beurt op deze gebieden in zijn droom om het Ottomaanse Rijk te herstellen. De USA zien in dat streven van haar NAVO-bondgenoot Turkije een manier om Rusland terug te drijven richting poolcirkel. In dit spel mogen de fundamentalistische ayatolla’s van Iran nu ook meedoen met de USA. Om diezelfde reden bombardeert Turkije in Syrië massaal de Koerden en niet IS, terwijl de USA dit slechts mondjesmaat doet, zogenaamd om geen burgers te treffen. Dat karwei mogen de Nederlandse F-16’s nu opknappen!

De wereldwijde oorlog – een belangrijke bijdrage door Paul Mattick jr*)

Ik groeide op temidden van volwassenen die de Tweede Wereldoorlog hadden overleefd door op tijd uit Europa te vertrekken, of door de dienstplicht te ontwijken of dienst te weigeren in de Verenigde Staten, of door tot de gelukkigen te behoren die wonder boven wonder een concentratiekamp overleefden. Veel van deze mensen verwachtten, gezien de verbetenheid waarmee de VS en USSR elkaar bestreden, in de jaren 1950 een nieuwe wereldoorlog. En ze maakten zich bijzonder ongerust over een komende nucleaire holocaust. Later ontmoette ik mensen die Europa hadden verlaten en naar Zuid-Amerika waren gegaan om veiliger te zijn voor radioactieve neerslag in het geval het tot een oorlog zou komen, en anderen die om dezelfde reden erover dachten om te emigreren naar Australië, of dat ook daadwerkelijk deden.

Vluchtelingen – links en rechts vergiftigen het klassebewustzijn

Proletarisch internationalisme
tegen verwarring over vluchtelingen en
gesol met migranten – deel 3 –

In de afgelopen maanden is het ‘probleem’ van de vluchtelingen naar het middelpunt van de media-aandacht geschoven. In twee afleveringen hebben we aandacht besteed aan dit verschijnsel. Inmiddels zijn de burgerlijke politiek en zijn slaafse aanhangsel – de massamedia – erin geslaagd om het bewustzijn van de arbeiders verder te vergiftigen.

Na lang stilzwijgen van de kant van de politie in meerdere landen wordt plotseling ruim publiciteit gegeven aan het grootschalige seksueel geweld tegen vrouwen tijdens de nieuwjaarsvieringen in Keulen maar ook in Scandinavië en Zwitserland.

Welke solidariteit met de arbeidersstrijd in China?

Steeds meer berichten komen door over groeiende aantallen stakingen in China. Voorlopig nog op een relatief kleine schaal – vergeleken met de anderhalf miljard inwoners van de Chinese Volksrepubliek, maar het aantal stakingen neemt snel toe:

Kamerdebat over affaire Teeven: Nederland narcostaat

Maandag 25-1-2016 bleek uit een gelekte e-mail dat er op het ministerie destijds opdracht is gegeven de zoektocht naar het bonnetje van de omstreden deal te staken. Ons verbaast dit niet. Iedereen had dit kunnen opmaken uit het beschuldigende vingertje dat Van der Steur in het kamerdebat ophief naar ‘ondeskundige’ medewerkers automatisering . We schreven 18 december al : “…het ministerie van justitie … waarvan de hoogste leiding, inclusief de minister, alles in het werk stelt om details van de witwasoperatie  verborgen te houden”. Nu nog ex-minister Opstelten verder met de billen bloot.