De sociale revolutie

Vervolg van Drie valse redenen voor het kapitalisme

De sociale revolutie is geen holle frase, maar is gericht op een productieverhouding die bevrijd is van uitbuiting, en die wordt gekenmerkt door de directe relatie tussen producent en maatschappelijk product. De invoering van de individuele arbeidstijd als maatstaf voor het aandeel in het product van de maatschappelijk noodzakelijke arbeidstijd is de opheffing van de uitbuiting en tegelijkertijd de economische grondslag voor het tot stand brengen van de associatie van vrije en gelijke mensen volgens het principe van het communisme: “Een ieder naar zijn mogelijkheden, een ieder naar zijn behoeften”.

De vermaatschappelijking van de productiemiddelen

“Rijke man en arme man
stonden daar en keken elkaar an.
En de arme man zei bedeesd:
‘Als ik niet arm was, was jij niet rijk geweest’.” (¹)

Hoewel uitbuiting in de geschiedenis van de mensheid in verschillende vormen voorkwam, bestond ze in essentie altijd uit de toe-eigening van arbeid van anderen. Anderen voor jezelf laten werken is altijd de sleutel geweest tot een individuele rijkdom die nooit in dezelfde mate gerealiseerd had kunnen worden met behulp van de eigen arbeid alleen. Van de piramides in het vroege Egypte, via de feodale kastelen tot de paralelle maatschappij van de toplaag van het geglobaliseerde kapitalisme van de 21e eeuw, illustreren de individuele rijkdommen de toe-eigening van vreemde arbeid (²), en dat de armoede van de meerderheid de basis vormt voor de rijkdom van een minderheid.

Spartacus (1946): een aan Leon Trotski toegeschreven testament

Trotski’s standpunt over de Sovjet-Unie als een gebureaucratiseerde arbeidersstaat, bracht na zijn overlijden de “IVde Internationale” tot deelname aan de Tweede Wereldoorlog aan de zijde van Rusland en de geallieerden. In 1947 dook een aan Trotski toegeschreven document op, waarin deze zijn standpunt lijkt te herzien. De Communistenbond “Spartacus”, voorgekomen uit het MLL-Front, publiceerde in zijn weekblad een vertaling met een krtisch commentaar op dit document. We plaatsen het tegenwoordig vrijwel onvindbare “testament” hier opnieuw.

Drie valse redenen voor het kapitalisme

• Nu de economische crisis die in Zuid-Amerika, in het Midden Oosten, in Afrika en Azië door prijsstijgingen de eerste levensbehoeften voor grote delen van de bevolking onbereikbaar maakt,
• nu deze bevolking in Zuid-Amerika en in het Midden Oosten de straat op is gegaan om tegen deze ellende te demonstreren en de repressie van de staat trotseert,
• nu bij het voorlopig uitblijven van massale strijd van bedrijfsarbeiders, het deze volksmassa’s ontbreekt aan een proletarisch perspectief, stelt zich op praktische wijze de vraag naar het alternatief: Is het kapitalisme onvermijdelijk?
  Wat is het perspectief van de revolutionaire arbeidersklasse – het communisme?

Om deze vragen te beantwoorden vervolgen we hier de vertaling uit het boek van H. Lueer, een eerbetoon aan het collectieve werk van de Groep van Internationale Communisten (Holland). Met het oog op de eerste ervaringen met het staatscommunisme in Rusland, waren hun in 1930 gepubliceerde “Grondbeginselen der communistische productie en distributie” een poging om de economische basis van een communistische maatschappij, die al door Karl Marx en Friedrich Engels werd geschetst, wetenschappelijk uit te werken. Hoewel hun uiteenzettingen niets van hun oorspronkelijke actualiteit hebben verloren, is hun tekst een kind van zijn tijd gebleven in de wetenschappelijke confrontatie met de literatuur van die tijd. In dit document wordt daarom getracht de kernuitspraken van de “Grondbeginselen der communistische productie en distributie” te situeren binnen het huidige debat over de kwestie van het alternatief voor het kapitalisme.

De ellende van het reëel-bestaande socialisme

De volgende tekst is afkomstig uit een hoofdstuk van het boek van Hermann Lueer, Fundamental principles of communist production and distribution. De paginanummers tussen haakjes verwijzen naar de vrije weergave van het gelijknamige boek door de Gruppe Internationaler Kommunisten (Holland), Rüdiger Blankertz Verlag 1970. (¹)

Met een diepgaand begrip van het werk van de GIK beantwoordt de tekst de traditionele en nieuwere verheerlijkingen van het kapitalisme: de zegeningen van de markt en de verworvenheden van de kapitalistische ontwikkeling van de technologie, waarvoor blijkbaar geen alternatief mogelijk is. In de argumentatie laat het boek zien hoe de opvattingen van de GIK overeenkomen met die van Marx en Engels en hoe recente ontwikkelingen van het geglobaliseerde kapitalisme begrepen en overwonnen kunnen worden. Sommige kritieken op de uitspraken van de GIK, die ze zelf onderlegd lieten, worden beantwoord met de duidelijke omschrijving van de “sociale revolutie” in de zin van de GIK. Door de contextuele samenhang aan te tonen tussen Lenins opvattingen over communisme en Gorbatsjovs inzet voor de markteconomie, maakt Lueer de actualiteit van de kritiek op de verschillende standpunten binnen de Communistische Partij van Rusland in het debat over de N.E.P. in de jaren twintig duidelijk.

Nationaliseringen, een stap richting socialisme?

CPN-verkiezingsaffiche 1946, nooit uitgegeven. Bron: Nederlandse Affiches, Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis

De Duits-Nederlandse communistische linkerzijde heeft er op gewezen dat het bolsjewisme ten onrechte socialisering heeft opgevat als het in staatshanden brengen van bedrijven. De uit deze misvatting volgende onderwerping van de arbeidersraden onder de sovjet-staat bracht een verergering van de onderdrukking van de proletariërs met zich mee. Deze staatssocialistische opvatting was van reformistische oorsprong en werd al door de oude Liebknecht en Engels bestreden (1). Het is minder bekend dat Anton Pannekoek als deel van de Bremense Linkerzijde en als lid van de SDP in Nederland in verschillende artikelen het staatssocialisme bestreed (2).

Nuevo Curso: Wat is linkscommunisme?

Fantasieën over afscheiding: een kritiek op het links-economisch nationalisme

Vertaald uit Brooklyn Rail feb. 2018 / door Jamie Merchant

Het aanpakken van de financiële sector staat hoog op de agenda van de links-burgerlijke politiek. Onderstaand artikel toont aan dat dit ambitieze plan gebouwd is op een uiterst zwakke analyse van het huidige gemondialiseerde kapitalisme. De realisering van deze politiek van ‘links-economisch nationalisme’ zal niet de gewenste herverdeling van inkomen tot stand brengen, maar een versnelling van de tendens naar economische ineenstorting en imperialistische oorlogen. 

Een analyse van de historische oorsprongen van dit linkse nationalisme die dieper graaft dan wat Jamie Merchant in zijn essay onderneemt, zou hebben aangetoond dat burgerlijk links geen ‘vergissing’ begaat. Zoals de communistische linkerzijde, met name de KAPD en de GIC, niet moe werd aan te tonen, het staatskapitalistische programma van de sociaal-demokratie en het bolsjewisme bracht hen in de praktijk aan de kant van de imperialistische oorlogsvoering en de contrarevolutie tegen de arbeidersklasse. Dit maakt nieuwsgierig naar verdere teksten van Merchant en de dicht bij hem staande Paul Mattick.