Met de opmars van het industriële kapitalisme in India, ontwikkelen zich ook het Indiase proletariaat en de arbeidersstrijd. Daarbij stuit de beweging van de arbeiders gedeeltelijk op dezelfde problemen als elders, gedeeltelijk nemen de hindernissen bijzondere – Indiase – vormen aan. Net zoals in de jaren 1960 en 1970 in West-Europa en in de Verenigde Staten, vormt nu arbeidersstrijd de autoindustrie van India een belangrijk brandpunt in het opvlammen van een proletarische beweging. Het kapitaal in de Indiase autoindustrie verdeelt – zoals tegenwoordig overal ter wereld – de arbeiders naar het soort arbeidscontract in vaste en tijdelijke werknemers. Omdat het Indiase arbeidsrecht alleen aan arbeiders met vaste contracten het recht van organisatie toestaat, maken de ondernemingen, de vakbonden en de staat daarvan handig gebruik om de arbeiders te verdelen en de strijd te saboteren. Maar de Indiase automobielarbeiders zijn herhaaldelijk in staat geweest de verdeling naar contract binnen de bedrijven te boven te komen en een strijdende eenheid te vormen tegen het management en de vakbonden. Maar net zoals in China blijft een uitbreiding naar arbeiders in andere bedrijven uit, dat wil zeggen voorlopig. In dit artikel geven we informatie over de huidige stand van zaken om deze te vergelijken met historische en internationale ontwikkelingen.
I. Huidige strijd in de Indiase automobielsector,
het voorbeeld Honda, Suzuki en Bellsonica[i]
Honda Manesar
De Honda-Manesar fabriek [Manesar is een modelindustriestad ten zuidoosten van New Delhi; noot vertaler] werd in 2001 opgericht. De toenemende solidariteit tussen permanente arbeiders, stagiairs, en uitzendkrachten is inmiddels een pijnpunt voor de onderneming. Vanaf 2005 leidde solidariteit tussen alle arbeiders die werkzaam zijn in de fabriek, tot het ontstaan van een echte loonarbeiders-organisatie in het bedrijf. Om deze te overwinnen, zetten de onderneming en de staat aan de ene kant de politie in, en aan de andere kant registreerden ze een vakbond. Alle 500 stagiairs werden in 2005 de fabriek uit gegooid en voortaan is de onderneming gestopt met stagiairs. Alle uitzendkrachten die in 2005 in de Honda Manesar fabriek werkten, werden ontslagen, nieuwe werden ingehuurd, en vanaf dat moment is het aantal uitzendkrachten sterk toegenomen.
Na registratie van de vakbond in 2005, erkende het Honda-management de vakbond. Het vakbondskantoor is in de fabriek. Alleen de vaste werknemers zijn lid van de vakbond. Uitzendkrachten kunnen geen lid worden van de bond. Dat is de regel van de wet. Of het nu de Escort-fabrieken in Faridabad, of de Maruti Suzuki fabrieken in Gurgaon en Manesar zijn, alleen de vaste werknemers zijn daar lid van een vakbond. Niet één uitzendkracht is een lid van deze vakbonden, en kan ook geen lid worden. En vandaag de dag zien we normaal gesproken in de fabrieken 5-10-15-20 procent vaste werknemers en 80-90-95 procent uitzendkrachten.
In 2006 sloten de vakbond en het management bij Honda-Manesar een driejarige overeenkomst waarin de productie werd verhoogd en de lonen van de vaste werknemers werden verhoogd. De werkdruk van de uitzendkrachten werd verhoogd maar niet hun lonen. Op de dag na het sluiten van deze overeenkomst, gingen1500 uitzendkrachten van de A-ploeg om 6:30 uur naar de kantine in plaats van de productie te starten. Tegelijkertijd verzamelden de uitzendkrachten van de B-ploeg zich bij de fabriekspoort. Het management, politie, bedrijfsleiding, rechtbanken en allerlei soorten tussenpersonen en bemiddelaars hadden het er vijf dagen druk mee.
Sinds 2006 zijn meerdere overeenkomsten gesloten tussen mangement en vakbond bij Honda Manesar. Na elke overeenkomst is het verschil tussen de lonen van de vaste werknemers en uitzendkrachten toegenomen. En nu worden 1,6 miljoen tweewielers per jaar worden geproduceerd in de fabriek van Honda-Manesar.
Maruti Suzuki Manesar
De arbeiders bij Suzuki Manesar, of ze nu permanente arbeiders, leerlingen, of uitzendkrachen zijn, hebben tussen juni 2011 tot juli 2012 hun onderlinge solidariteit in stand gehouden en verhoogd, en niet toegestaan dat bemiddelaars en tussenpersonen als hun peetvaders optraden[2]. De macht van loonarbeiders werd groter en groter en ondanks concessie na concessie van de onderneming en door de staat, bereikte de macht van de arbeiders een hoogtepunt op 18 juli 2012 waarbij twee symbolen van het systeem van loonarbeid, managers en de fabrieksgebouwen door de arbeiders in gijzeling werden genomen.
[De gebeurtenissen van 18 juli 2012 zijn met veel geheimzinnigheid omgeven. Bekend is dat een topmanager van de Maruti Suzuki auto-fabriek in Manesar is overleden na een brand die uitbrak in de fabriek tijdens gewelddadige botsingen tussen de arbeiders en het management. Maar liefst 147 werknemers, met inbegrip vakbondsleiders, werden na het incident opgepakt, meer dan 500 vaste werknemers en meer dan 2.000 werknemers met een tijdelijk contract werden ontslagen. 35 Van de gearresteerde arbeiders, waarvan 12 vakbondsleden kwijnen tot nu toe weg in de gevangenis. Noot van de vertaler].
Allerlei soorten bemiddelaars zijn sindsdien hyperactief; ze vormden een leiderscommissie van 16 vakbonden die zich opwierp tot peetvader van de arbeiders bij Maruti Suzuki-Manesar. Dat comité verschoof het werkterrein uit de buurt van Manesar naar Gurgaon [17 km verder gelegen plaats. Noot van de vertaler]. Activiteiten waren: een memorandum sturen aan de minister, het houden van vergaderingen nu en dan om ruimte te geven voor toespraken en praatjesmakers, zo nu en dan demonstraties, en hongerstaking. Het merendeel van de arbeiders van Maruti Suzuki-Manesar lieten zich niet strikken door deze commissie van 16 vakbondsleiders, maar ze waren ook niet niet in staat om de duizenden fabrieken in de industriële modelstand die Manesar is, tot hun strijdterrein te maken. In de fabriek konden de arbeiders van Maruti Suzuki Manesar het hele jaar door zowat doen wat ze wilden zonder iemand om toestemming te vragen. Daarom gingen ze steeds verder. In juli 2012 was het voor de arbeiders heel goed mogelijk geweest om in het gehele industriegebied op te treden zonder iemands toestemming, maar het gebeurde niet. En in deze omstandigheden, werden de 546 ontslagen vaste werknemers en de families van de 147 werknemers in de gevangenis gegijzeld door de commissie van 16. Tegen december 2012 was de commissie van 16 onuitstaanbaar geworden. Daarna werd zijn plaats ingenomen door lieden die agressieve taal spraken en zij namen deze als het ware gegijzeld verder weg van het district Gurgaon naar het agrarische achterland van Kaithal [200 km verderop]. Resultaat: een jaar later, op 18 juli 2013, werd de verjaardag van het arbeidersoproer overdag gevierd in een (door de politie aangewezen) park in Gurgaon met het branden van kaarsjes bij een foto van de omgekomen manager die heilig verklaard werd omdat hij voor de arbeiders zou zijn geweeest …
Honda-Tapukara
De Honda-Tapukara fabriek begon in 2011. Per jaar worden hier 1,2 miljoen tweewielers gemaakt. Honda heeft in 2013 de derde tweewieler fabriek opgestart in Narsapur, Karanataka met een productiecapaciteit van 1,8 miljoen tweewielers, die is verhoogd tot 2,4 miljoen. Onlangs, in 2016, heeft het bedrijf in de vierde fabriek in Vithhalpur, Mehsana (Gujarat) de productie gestart, waarin 1,2 miljoen scooters per jaar zullen worden geproduceerd.
Om de toenemende solidariteit onder ongeveer 400 vaste werknemers en 4.000 tijdelijke werknemers in de Honda-Tapukara fabriek te overwinnen hebben de onderneming en de staat nu, in 2016, hun aanpak van 2005 herhaald: de inzet van politie, en het tot probleem verheffen van de legalisatie van een vakbond! Vierduizend tijdelijke werknemers, dat wil zeggen, negentig procent van de werknemers die werkzaam zijn in de fabriek, kan geen lid zijn van de vakbond en bemiddelaars van allerlei slag werpen zich op voor vakbondserkenning. (…)
Toen vier vaste werknemers in de Honda tweewieler fabriek in Tapukara werden ontslagen, riepen vakbondsleiders arbeiders van de Manesar fabriek om op 16 februari de theepauze te boycotten. Vakbondsleiders en werknemers in vaste dienst riepen ook leuzen in de fabriek. Uitzendkrachten stelden voor in plaats van het boycotten van thee, de theepauze uit te breiden tot een half uur om de productie te treffen en druk uit te oefenen op de onderneming. Terwijl vaste werknemers leuzen riepen draaiden de productielijnen verder en waren de tijdelijke werknemers aan het werk. Het grootste deel van het productiewerk in de Honda-Manesar fabriek wordt gedaan door uitzendkrachten en van vaste werknemers kan worden gezegd dat ze in feite toezicht houden uitzicht op het productieproces. Er zijn vier tot vijf keer meer uitzendkrachten dan vaste werknemers, en de lonen werknemers in vaste dienst bedragen vier tot vijf keer het loon van de uitzendkrachten. Toen de Honda-Tapukara fabriek in 2011 startte, was in de fabriek niet veel verschil tussen het loon van vaste en tijdelijke werknemers.
Op de middag van 16 februari stopte de productie, en de vaste en tijdelijke werknemers verzamelden zich bij een plaats in de fabriek. Rond 19:00 uur gebruikte de inmiddels aangerukte Rajasthaanse politie de wapenstok en pleegde meerdere arrestaties om de arbeiders uit de fabriek te gooien. (…) De porductie werd draaiende gehouden door enkele vaste werknemers en nieuw aangeworven tijdelijke arbeiders.
Nadat ze uit de fabriek werden gegooid, werden de arbeiders van Honda Tapukara door de leiders van de vakbonden in Gurgaon opgeroepen om te manifesteren in Haryana [170 km verder; noot van de vertaler]. Als ondersteuning, hielden de leiders van vele vakbonden op 19 februari toespraken gaf, en kondigden aan dat een commissie van 13 vakbondsleiders zou optreden als stiefvaders van de Honda Tapukara arbeiders, als symbool daarvan liepen ze voorop in de demonstratie …………
Nu heeft de commissie van 13 vakbondsleiders de Honda Tapukara werknemers die waren opgeroepen om te gaan demonstreren in Gurgaon [54 km verder] laten weten dat ze, aangezien aldaar een verbod op bijeenkomsten van vijf of meer mensen van kracht is, voor de demonstratieve protesten door moeten gaan naar Jaipur [300 km verder]. En aangekomen in Jaipur, sturen de vakbondsleiders de Honda Tapukara arbeiders naar Alwar [160 km verder] ………..
Op 6 juni kwam het tot een schikking tussen het Honda management en de vakbonden in de aanwezigheid van de Commissaris van Arbeid van de deelregering van Rajasthan. Van de meer dan 4000 uit de fabriek verdreven arbeiders mochten 256 vaste werknemers vanaf 8 juni weer in de fabriek aan het werk. Voor de rest werd besloten de besprekingen op 13 juni bij de afdeling Arbeid voort te zetten. De vakbond bedankte het Honda management en het Ministerie van Arbeid van Rajasthan met verklaringen in de pers.
Op 8 juni gingen de vaste werknemers in overeenstemming met de schikking in de fabriek aan het werk.
Op 13 juni liet de Honda directie op zich wachten voor de gesprekken die waren gepland op de afdeling Arbeid. Het bedrijf zei botweg dat het geen enkele werknemer van de duizenden uitzendkrachten weer in dienst zou nemen die uit de fabriek waren verdreven. 102 Werknemers in vaste dienst van Honda Tapukara zijn ontslagen en 47 zijn geschorst. Nu het Honda management “terug is gekomen op zijn woorden”, is de vakbond sinds 20 juni opnieuw begonnen met een reeks van protestdemonstratie.
Bellsonica
Bellsonica Auto Components is een toeleverancier van onderdelen voor Suzuki (voor 30% eigenaar). Bellsonica heeft verder drie fabrieken in Japan en ook één in Indonesië. De Bellsonica fabriek is gevestigd op het complex van Maruti Suzuki. Ze maken onderdelen voor Suzuki auto’s, zoals de voorkant pijler, voorkant, middenstijl, achterframe, bumper etc., alle gemaakt door 89 permanente werknemers (technici), 354 stagiairs en 500 arbeiders ingehuurd via vier aannemersbedrijven. Er wordt gewerkt met zware staalplaatpersen, met lasrobots, maar er wordt ook met de hand gelast. Zo’n 45 werknemers van het vaste personeel hadden net hun vakbond geregistreerd toen ze op 10 oktober 2014 door het management allemaal werden geschorst. Het management vormde vervolgens een commissie van een aantal vaste werknemers en probeerde om een sfeer van angst te creëren in de fabriek.
De arbeiders werken hard in de fabriek. In de B-ploeg is 12 uur werken verplicht. Het verschil tussen de lonen van permanente werknemers, stagiairs en werknemers ingehuurd door de aannemersbedrijven is klein en alle werknemers doen uitvoerend werk. Alle werknemers hebben soortgelijke uniformen. De voorwaarden zijn gunstig voor goede banden tussen alle werknemers – zowel permanente als tijdelijke. Zelfs onder dergelijke omstandigheden (of misschien wel vanwege dergelijke omstandigheden), werd geprobeerd een erkende vakbond op te richten – die zou worden beperkt tot de 89 vaste werknemers. Maar de 45 arbeiders die de vakbond hadden geregistreerd, werden door het management de deur gewezen. Deze 45 vaste medewerkers waren vervolgens genoodzaakt om met de 900 tijdelijke werknemers te gaan praten en banden met hen aan te knopen.
Wanneer bijeenkomsten werden uitgeroepen door de 45 die betrokken waren bij de vorming van de vakbond, kwamen ten minste 700 arbeiders opdagen. Handlangers van de onderneming maakten in het geheim videos van de vergaderingen. Op basis daarvan ontsloeg het management arbeiders. Het aantal ontslagen permanente werknemers, stagiaires en door aannemers ingehuurde arbeiders liep op tot 180. In de afgelopen 6 maanden heeft de onderneming echter een einde gemaakt aan het ontslaan van werknemers. De taktiek van Belsonica is veranderd. De onderneming heeft in hoger beroep de aanspraak op erkenning van de vakbond aanhangig gemaakt door te beweren dat de 353 stagiaires vaste werknemers zijn en de vakbond daarom niet representatief is. De vakbond bleef op het standpunt staan dat de stagiaires geen lid konden worden. Uiteindelijk verloor Belsonica het hoger beroep. De ontslagen en geschorste arbeiders schoten daar echter niets mee op. De 45 geschorste vaste werknemers deden met succes een beroep op het Ministerie van Arbeid, en na lang wachten werden ze schoorvoetend weer te werk gesteld door Belsonica, … in afwachting van weer een hoger beroep. Een deel van de vaste werknemers werpt zich nu op als vakbondsleiders en laat de overige vaste werknemers contributie betalen in ruil voor …. arbeidsvrede en het op peil houden van de productie, en dat anderhalf jaar met succes. Het hoger beroep door de onderneming hangt als een zwaard van Damocles boven de vakbond, het hele doen en laten van de bond wordt bepaald door het streven om binnen de grenzen van de wetten van de staat en doelstellingen van de onderneming te blijven.
In juni 2016 hadden de arbeiders er genoeg van; als de vakbond niets zou doen, zouden de arbeiders zelf in aktie komen. Om de productie niet te schaden koos de vakbond voor aktie op de wekelijkse vrije dag. Om de staat niet te verontrusten werd geen enkele druk in die richting uitgeoefend. De arbeiders werden bezig gehouden met ’solidariteitsakties’ die bestonden uit het verspreiden van pampfletten en het plakken van posters met de aankondiging van … een hongerstaking bij een overheidsgebouw op een moment – zondag 3 juli – dat dit wegens een vrije dag was gesloten.
Maar na de hongerstaking begonnen de vaste werknemers, stagiaires en werknemers ingehuurd via aannemers de productie te verlagen. De dag waarop uitspraak in het hoger beroep zou worden gedaan – 12 juli – ging voorbij zonder dat er iets gebeurde. Op 18 juli namen Bellsonica arbeiders massaal deel aan weer een zondagse ‘strijddag’, georganiseerd door de Maruti Suzuki Manesar Vakbond bij overheidsgebouwen. In de afgelopen 9-10 maanden, is er sprake van een aanzienlijke stijging van de solidariteit tussen de vaste werknemers, stagiaires en werknemers ingehuurd via aannemers in de Bellsonica fabriek. Ofschoon de registratie van de vakbond werd uitgevoerd door bemiddelaars van buiten, heeft de werkelijke arbeidersorganisatie die zich in de fabrieken heeft gevormd, gemaakt dat de vakbondsleiders in de fabriek zich hebben gedistantiëerd van deze buitenstaanders. De zeven geschorst vakbondsleiders zijn actief onder de 140 ontslagen werknemers, en in de fabriek zijn het uitvoerend comite van 11 leden en 60 coördinatoren actief in het faciliteren van de uitwisseling tussen de bijna 1000 arbeiders. De arbeiders hebben de controle van het Bellsonica-management op de werkvloer sterk verzwakt. Alle werknemers – permanent, stagiaires, werknemers ingehuurd via aannemers – hebben op vele dagen geweigerd om over te werken. De assemblagelijnen van Maruti Suzuki auto’s worden daardoor geraakt. Dit verklaart de voorstellen die op 3 augustus 2016 naar voren werd gebracht.
Op 3 augustus 2016 deed het management de volgende voorstellen aan het Ministerie van Arbeid:
- alle ontslagen werknemers in vaste dienst en stagiaires worden weer in dienst genomen;
- van de vaste werknemers en stagiairs zullen de niet-gewerkte dagen worden uitbetaald;
- 32 stagiairs komen in vast dienst;
- andere zaken zullen binnen 2-3 maanden worden geregeld met de vakbond in de fabriek.
De ambtenaar van het Ministerie van Arbeid voegde er aan toe dat hij de overeenkomst alleen dan zou ondertekenen als de onderneming een mondelinge toezegging deed om de ontslagen arbeiders weer in dienst te nemen die waren ingehuurd via aannemers. De vakbondsleiders van Bellsonica, dat zijn vaste werknemers, zeiden dat als de ontslagen werknemers ingehuurd via aannemers niet door de directie uitbetaling zouden ontvangen van de niet-gewerkte dagen, dan zouden de vakbondsleiders de door de vaste werknemers en stagiaires ontvangen lonen in gelijke mate verdelen over alle werknemers. Aldus werd een driepartijen overeenkomst tussen Bellsonica management, de vakbond en het Ministerie van Arbeid op 3 augustus ondertekend.
Conclusies van ‘Faribad Arbeiders Nieuws’
Het management wil niet dat de arbeiders in de fabriek vakbonden vormen. Beter gezegd, de directies willen geen vakbonden in fabrieken, zolang er niet veel solidariteit tussen de arbeiders is. De reden daarvan is dat directies stelen van de onderneming door werknemers minder te betalen dan wat op papier wordt vastgelegd. In ‘Faribad Arbeiders Nieuws’ van april 2013 hebben we aangetoond hoe dat gebeurt in het geval van de Bellsonica fabriek met de loonkosten van stagiaires en via aannemers ingehuurde arbeiders.
Pas wanneer de solidariteit tussen de arbeiders toeneemt, wensen de directies de vorming van een vakbond binnen de fabriek. Het management zet zich dan in voor vakbonden, waarbij het zo ver gaat als het sturen van managers naar Chandigarh om de vakbond geregistreerd te krijgen. En dan zorgen de directies dat de vakbond en een aantal vakbondsleiders belangrijk lijken – allemaal om de arbeiders onder controle te houden. Door de erkenning van vakbonden, oefenen directies extra wettelijke druk uit om de arbeiders te controleren en de productie te handhaven en te verhogen. Dit was zelfs vroeger het geval, in de tijd dat de meeste arbeiders in de fabriek vaste contracten hadden. Dit gebeurde in 1969 bij de East India Cotton Mill in Faridabad. Het gebeurde opnieuw in Faridabad bij Escorts tractor- en motorfietsfabrieken en Gedore handgereedschap. Momenteel zijn de meeste arbeiders in de fabriek uitzendkrachten. Vandaar dat het management geholpen wordt door de wet die bepaalt dat alleen vaste werknemers in de fabriek lid mogen zijn van de fabrieksbond.
Bij Maruti Suzuki Manesar was de directie in eerste instantie sterk gekant tegen de vorming van een tweede vakbond in de fabriek. Maar in 2011 speelde het management een vooraanstaande rol bij het verkrijgen erkenning van de tweede vakbond omdat de solidariteit tussen de vaste werknemers, stagiairs, leerlingen en werknemers ingehuurd via aannemers sterk was toegenomen. Op 26 september 2015 legden de uitzendkrachten bij de Maruti Suzuki Manesar fabriek het werk neer in verzet tegen de driejarige overeenkomst die twee dagen tevoren was afgesloten tussen het management en de vakbond. De stakende arbeiders vochten tegen de schurken die door de onderneming waren ingezet om de staking te breken, en ze probeerden ook om de politie te weerstaan. De vakbond werkte daarop samen met de directie om de productie in de fabriek weer op gang te krijgen.
Bij Napino Auto-elektronica-industrie zijn 140 werknemers ingehuurd via aannemers al 5-10 jaar werkzaam in de fabriek. Toen zij een actieve rol speelden bij het vormen van een vakbond in de fabriek, werden ze door de directie op 28 juni 2016 ontslagen met de steun van de vakbond.
Bij het Manesar tweewielerfabriek van Honda werkten uitzendkrachten een driejarige overeenkomst tegen die de vakbond – opgericht in 2005 – in 2006 ondertekende De tijdelijke arbeiders legden het werk vijf dagen neer, maar de vakbond steunde het management. Onlangs, toen een nieuwe driejarige overeenkomst tussen management en vakbond werd ondertekend, boycotten uitzendkrachten twee dagen de maaltijden in de kantine, terwijl de vakbond de kant van het management koos en de werknemers in vaste dienst maaltijden in de kantine bleven gebruiken.
Op de Asti Electronics fabriek, werden binnen een jaar na de vorming van een vakbond, 380 tijdelijke werknemers die het vormen van de vakbond zeer actief hadden gesteund, uit de fabriek geworpen door het management met de hulp van de vakbond.
Dat is het scenario, dit is de stand van zaken. De aanmoediging van het Bellsonica management tot vorming van een vakbond in de fabriek, moet in dit licht worden onderzocht. Volgens een bron die de gebeurtenissen op Bellsonica van nabij volgt, wil het management de controle te versterken door gebruik te maken van de vakbond om het aantal pro-actieve werknemers van1000 terug te brengen tot 150. Het is noodzakelijk om op onze hoede te zijn voor allelei bemiddelaars die snelle en gemakkelijke oplossingen voorstellen. Vooral stagiaires en arbeiders die zijn ingehuurd via aannemers moeten waakzaam zijn. Maar waakzaamheid is niet genoeg. Het is noodzakelijk dat alle arbeiders op een nieuwe manier denken en anders handelen om nieuwe structuren te vormen. De thee-arbeiders van Munnar en de textielarbeiders van Bengaluru zijn hen al voorgegaan in deze richting. Nieuwe structuren moeten ontstaan en zijn al in opkomst wanneer arbeiders andere arbeiders benaderen, werknemers onderlinge verbindingen aangaan, banden en coördinaties vormen met de andere arbeiders in de fabriek, tussen de fabrieken, op het industriegebied, tussen industriegebieden, en woonwijken. We leven in de tijd van levendige opkomst van loonarbeiders wereldwijd.
II. Kanttekeningen van Arbeidersstemmen
‘Faribad Arbeiders Nieuws’ stelt in haar presentatie van de gebeurtenissen en in haar conclusies enkele kwesties aan de orde die niet beperkt zijn tot India:
- de opkomst van tijdelijke contracten en de achteruitgang van het aantal arbeiders met vaste contracten;
- de solidariteit tussen beide categorieen arbeiders;
- de rol van de vakbond.
Bij een oppervlakkige lezing van de verslagen van arbeidersstrijd lijkt de solidariteit tussen vaste en tijdelijke arbeiders gemakkelijk op gang te komen. En als een eengemaakte strijd niet lukt, valt op hoe schijnbaar gemakkelijk de tijdelijke arbeiders in beweging komen. Binnen de bedrijven en daarbuiten is echter ongetwijfeld heel veel alledaagse inspanning gedaan door duizenden arbeiders om in het klein de onderlinge banden te smeden die uiteindelijk solidaire acties op een massaschaal mogelijk maakten. Dit kan als voorbeeld dienen voor arbeiders in West-Europa en in Noord-Amerika, die in de afgelopen tientallen jaren door het management op allerlei manieren uit elkaar gespeeld zijn. Het is echter ook noodzakelijk om op te merken dat de enorme scala aan middelen om de arbeiders te verdelen waarover het kapitaal inmiddels beschikt, in India nog maar gedeeltelijk is toegepast. We denken bijvoorbeeld aan differentiatie van functies en lonen of de decompositie van grote fabricagehallen tot van elkaar geisoleerde afdelingen. Het management heeft dus nog vele mogelijkheden.
We beperken ons hier tot de mogelijkheden van de vakbeweging om een rol te spelen in dit verdeel-en-heers spel.
Voor wie geen gevoel heeft voor wat arbeidersstrijd betekent, kan het verbazing wekken en zelfs onbegrijpelijk zijn dat de tijdelijke arbeiders de oprichting van bedrijfsvakbonden blijven steunen, terwijl ze niet het recht hebben om daarvan lid te worden, en terwijl ze weten dat ze later zelfs vaak vanwege hun strijdbare steun aan de vakbond kunnen worden ontslagen door het management, dat daarin ook nog eens gesteund wordt door … diezelfde vakbond die zijn bestaan dankt aan de tijdelijke arbeiders.
De verklaring is echter simpel: zowel stagiares als tijdelijke als vaste arbeiders weten dat onderlinge solidariteit de enige mogelijkheid is om zich tegen de bedrijfsleiding te verdedigen. ‘Faribad Arbeiders Nieuws’ gaat uit van dit reeel bestaande bewustzijn van de noodzaak van solidariteit, wanneer het de arbeiders vraagt om nieuwe structuren te vormen om de solidariteit vorm te geven en uit te breiden naar andere bedrijven, in plaats van – zo lijken ze te zeggen – te blijven vertrouwen op de vakbond. De vraag is echter waarom ‘Faribad Arbeiders Nieuws’ niet duidelijker is, zowel over de vakbond, als over die nieuwe structuren.
Nieuwe solidariteitsstructuren ontstaan niet spontaan
Deze andere structuren zijn immers al lang bekend, ruim 100 jaar nadat in de Russische en Duitse Revoluties van 1905, 1917, 1918 – 1923 de arbeidersraden of sovjets door de arbeiders zelf werden uitgevonden. Deze organisatievorm bestaat uit arbeidersvergaderingen die discussieren en besluiten nemen en zelf uitvoeren. Zo nodig kiezen de arbeidersvergaderingen per afdeling en per bedrijf strijdcomités. Deze strijdcomités sturen bij uitbreidng van de strijd weer afvaardigingen naar de raden op het niveau van een stad, streek of land. De afvaardigingen vormen geen ‘arbeidersparlement’ die vervolgens jarenlang hun eigen gang kunnen gaan, maar kunnen elk moment vervangen worden door andere tijdelijke vertegenwoordigers.
Deze structuren ontstaan echter slechts in schijn ‘spontaan’. In werkelijkheid – zie de ervaringen in Rusland, Duitsland, meer recent Polen – ontstaan radenstructuren pas bij een zekere ontwikkeling van het bewustzijn, om op hun beurt weer een enorme stimulans te geven aan verdere bewustzijnsontwikkeling:
- Wanneer in de ogen van de arbeiders andere vormen van vertegenwoordiging (vakbonden en parlementaire ‘arbeiders’partijen, of ‘arbeiders’-partijen van de staat) hebben afgedaan als behartigers van arbeidersbelangen.
- Als voor bredere arbeidersmassa’s zich noodzaak stelt om de repressie van de staat te weerstaan, en ze ook de mogelijkheid daartoe zien. De minimale voorwaarde voor dit bewustzijn is dat arbeiders in de gehele streek, het land of zelfs op het continent in beweging zijn.
Gezien beide vormen van bewustzijn zich ongelijkmatig in de klasse ontwikkelen, vormen zich groepen van meer bewuste arbeiders, waarvan ook leden van andere klassen deel kunnen uitmaken. De meer bewust arbeiders kunnen door hun vastbeslotenheid, inzicht en moed de nog twijfelende arbeiders in beweging brengen. De uitgevers van ‘Faribad Arbeiders Nieuws’ zijn zelf zo’n groep, of ze zich hiervan bewust zijn of niet. Onze indruk – maar we kunnen ons vergissen – is dat zij zich hiervan niet bewust zijn, en dat zij zich daarom beperken tot beschriiven en vragen stellen, terwijl ze in feite ook antwoorden kunnen geven. De kunst is inderdaad om als voorhoede niet te ver vooruit te lopen, maar je kan ook aan de ‘staart’ van een beweging hangen.
Uiteraard spelen ook typisch Indiase aspecten een rol. Wanneer we goed zijn geïnformeerd, speelt in de overheersende cultuur rechtvaardigheid een belangrijke rol, gekoppeld aan vertrouwen in het rechtssysteem van wetten, overheden en rechtspraak. Dat zou verklaren waarom arbeiders terughoudend zijn om met dit systeem – dat deel vormt van de staat die hen onderdrukt – in botsing te komen. Wanneer het bewustzijn van brede arbeidersmassa’s op dit vlak geen vooruitgang maakt, kan er dus ook geen ‘nieuwe structuur’ ontstaan. Het is belangrijk om te begrijpen dat proletarische bewegingen vaak ontstaan uit een streven naar rechtvaardigheid. Onderweg in de strijd komen ze in conflict met de staat en gaandeweg leren deze te boven te komen, daarbij geholpen door de meest bewuste elementen van de klasse die hen de betekenis van dit conflict kunnen uitleggen.
De Indiase vakbeweging is zwak
Geheel verbonden aan het Indiase rechtssysteem is de regel dat vakbonden slechts zijn toegestaan voor vaste werknemers. ‘Faribad Arbeiders Nieuws’ laat goed zien hoe het management van de ondernemingen hiervan gebruik maakt om vakbonden te weren, of als ze vakbonden nodig hebben, in huis te halen. Voor de vakbeweging zelf is deze wettelijke uitsluiting van tijdelijke werknemers echter uiterst schadelijk
- omdat ze de vakbonden berooft van een bron van inkomsten uit contributie,
- omdat ze het beeld aantast dat de vakbonden de arbeiders zouden vertegenwoordigen,
- omdat het hen in conflict brengt met wat inmiddels de meerderheid van de werknemers zijn.
Dat laatste is ook uiterst gevaarlijk voor de ondernemers en de staat omdat het de weg open laat naar zelfstandige organisatie van de arbeidersklasse buiten de vakbeweging, een zelfstandige organisatie die zich uiteindelijk als arbeidersraden kan opwerpen tot een tweede macht in de maatschappij, tegenover kapitaal en staat.
De vakbeweging heeft als structuur van betaalde kaderleden haar eigen belangen die zij moet behartigen wanneer zij als organisatie wil blijven voorbestaan in de kapitalistische maatschappij. Ingeklemd tussen kapitaal en arbeid, voortdurend kort gehouden door de staat, hebben de meeste vakbonden sinds de Eerste Wereldoorlog besloten om net als de staat de tegenstellingen tussen de arbeidersklasse en het kapitaal binnen de perken van de kapitalistische productieverhoudingen te houden. De vakbeweging is zo tot deel van de kapitalistische staat geworden. De weinige vakbonden die deze weg niet kiezen, worden zodra de arbeidersstrijd afzwakt waaruit ze voortkwamen, ofwel door de staat vernietigd of veroordeeld tot een marginaal bestaan. Zo is het in India en zo is het wereldwijd.
De vakbeweging in India opereert in een wettelijk kader dat afkomstig is van het Britse imperialisme en het kampt net als die in vele westerse landen met teruglopende ledenaantallen en kwijnende invloed. In India bestaan door specifieke wetgeving die oprichting van bedrijfsbonden bevordert, vele duizenden vakbonden en alleen al een twaalftal vakcentrales die erkend zijn door de staat. Door de opkomst van tijdelijke contracten is de invloed van de vakbeweging snel achteruit gegaan. Op dit moment is de vakbeweging in India uiterst zwak, zowel tegenover de oplaaiende arbeidersstrijd, als tegenover de druk vanuit ondernemingen en staat. De opstelling van de Indiase vakbeweging in de autoindustrie lijkt vooral ingegeven door een korte termijn visie, waarin ten koste van alles een plekje veroverd wordt in bedrijven, voordat andere vakbonden dat doen. Uiteindelijk zal deze korte termijn visie ertoe leiden dat de bestaande vakbeweging zal worden voorbijgestreefd door bewegingen van tijdelijke arbeiders en/of door organisaties die zich daadwerkelijk of in schijn opwerpen als behartigers van de belangen van de inmiddels overgrote meerderheid van tijdelijke arbeiders. Om dit te voorkomen, is de internationale vakbeweging te hulp gesneld.
De internationale vakbeweging en Duits kapitaal schieten te hulp
Uit een verslag van de internationale vakbond IndustriALL[3] blijkt dat in september 2016 vertegenwoordigers van aangesloten automobielbonden uit India hebben overlegd met vertegenwoordigers van soortgelijke vakbonden en ondernemingsraden in Duitsland en Japan. Vertegenwoordigers van het management van Volkswagen, Skoda, Daimler, BMW presenteerden hoe zij ‘sociale dialoog’ voeren in hun bedrijven en hadden een ‘open discussie’ (dat is diplomatieke taal voor ‘hevig’) met de vakbonden over de ‘uitdagingen’ en mogelijkheden voor ‘effectieve samenwerking’ tussen vakbonden en management. In dat kader werden alle deelnemers ook door het management van de VW-fabriek te Chakan (Poona) ontvangen. Wat betreft de genoemde ‘uitdagingen’ is het van belang om te weten dat IndustriALL de noodzaak onderstreepte ‘om strijd te voeren voor rechten van tijdelijke arbeiders en vrouwen’. De bijeenkomt liep uit op volgende gemeenschappelijke verklaring:
‘Automobielvakbonden uit Chennai [voorheen: Madras; vertaler], Bangalore en Poona besloten om vakbondsnetwerken te versterken voor de juiste bescherming van de vrijheid van vereniging en collectieve onderhandelingen, zich te verzetten tegen baanonzekerheid bij de respectievelijke fabrieken, samen strijd te voeren tegen het slachtofferen van werknemers en de ondersteuning van slachtoffers van oneerlijke arbeidspraktijken uit te breiden. Vakbonden van autobedrijven in Chennai besloten om een netwerk te vormen en regelmatig informatie uit te wisselen ten aanzien van gecoördineerde acties om de rechten van werknemers te beschermen.’
Het valt te verwachten dat vakbonden in de autoindustrie van Chennai, Bangalore en Poona als eerste experimenteren met het zogenaamd opkomen voor de rechten van tijdelijke arbeiders. Dat kan allerlei vormen aannemen, zowel wat betreft de eisen als structuur van de vakbeweging. Eisen kunnen betreking hebben op het in vast dienst nemen van tijdelijke arbeiders of het eisen van dezelfde arbeidsvoorwaarden voor tijdelijke en vast werknemers. De organisatiestructuur van de vakbeweging kan worden aangepast door het oprichten van afzonderlijke vakbonden voor tijdelijke werknemers – eventueel niet onder de naam ‘vakbonden’ om niet in conflict met de wet te komen. Een andere mogelijheid is het openstellen van vakbonden voor alle werknemers en/of stagiaires – ongeacht soort contract – gekoppeld aan akties gericht op hervorming van de arbeidswetten. Naar verwachting zullen deze gewijzigde vakbondstactieken enthousiast begroet worden door de massa van de arbeiders omdat deze tegemoet komen aan diepgewortelde gevoelens van rechtvaardigheid en solidariteit. Dit enthousiasme kan minder ontwikkelde arbeiders ook blind maken voor wat schuil kan gaan achter deze nieuwe vakbondstactieken, b.v. een herverdeling van de loonsom over verschillende categorieen werknemers, differenitiatie naar functie en lonen die de arbeiders verder verdelen, ontslag voor een deel van de arbeiders in verband met robotisering of andere wijzigingen in het productieproces of het verplaatsen van de productie naar andere regio’s.
Gezien deze ontwikkeling van nieuwe vakbondstaktieken kunnen groepen van de meer bewuste arbeiders – zoals ‘Faribad Arbeiders Nieuws’ – zich maar beter voorbereiden op de veranderde situatie. In het verleden waren internationalistische communisten herhaaldelijk verbonden aan organisaties van de meer bewuste arbeiders in de bedrijven – zoals de Revolutionäre Obleute en de Betriebsorganisationen in Duitsland, en hun samenvatting in Arbeiterunionen. Dit waren geen nieuwe vakbonden of industriebonden gericht op onderhandelingen en overeenkomsten met het kapitaal, maar strijdende organisaties die in bredere bewegingen een voorhoederol speelden. Het zou echter een tragische vergissing zijn wanneer communisten nu in de tragische fouten zouden vervallen van de KAPD/AAUD, namelijk het tot een fetisch maken van deze ‘organisaties van onderop’ ten koste van hun eigen rol in diezelfde strijd, ten koste van hun eigen organisatie en hun begrip van de grote lijnen van de verdere ontwikkeling van de arbeidersstrijd.
Fredo Corvo, 11-10-2016
[1] Volgende fragmenten hebben we ontleend een bijdrage aan het blog van AngryWorkersWorld op de site van Libcom. In deze bijdrage van Angry Workers World zijn vertalingen uit het Hindi te vinden van vier recente artikelen uit Faridabad Majdoor Samachar (Faribad Arbeiders Nieuws), die in een oplage van 16.000 stuks maandelijks wordt verspreid. Deze publicatie staat dicht bij Kamunist Kranti, een groep die in het verleden contacten had met linkscommunistische groepen. Om de leesbaarheid te vergroten is de volgorde van fragmenten naar tijd weergegeven, en conclusies zijn naar een afzonderlijk deel verplaatst. Fragmenten met veel details zijn bij de vertaling in het Nederlands soms samengevat.
[2] Zie https://gurgaonworkersnews.wordpress.com/gurgaonworkersnews-no-951/#fn18.
[3] http://www.industriall-union.org/automotive-unions-in-india-resolve-to-strengthen-union-network-and-combat-precarious-work.
Part II of this article consists of some comments and news in dutch language, that you’ll find in english translation at my libcom blog.
Volledige overname van dit artikel is toegestaan met vermelding van de bron:
arbeidersstemmen 