GB: veelbelovende ziekenhuisstaking

English version

In diverse Londense ziekenhuizen zijn sinds dit voorjaar zo’n 750 schoonmakers, beveiligers en portiers in staking. Zij behoren tot de laagst betaalde arbeiders in het Verenigd Koninkrijk. Volgens een rapport uit 2014 van de Equality and Human Rights Commission, worden de meer dan 8 miljard Pond aan omzet van de sector van commerciële schoonmaak opgebracht door zo’n half miljoen vrijwel onzichtbare arbeidskrachten. Het zijn meestal vrouwen, merendeels gekleurd, afkomstig uit Oost en West Afrika. Velen werken op informele basis zonder enige baanzekerheid. Dat bracht tot nu toe met zich mee dat de angst hun baan te verliezen, hen afhield van acties voor verbetering van hun levensomstandigheden. Het is veelbelovend voor de arbeidersstrijd, niet alleen in Groot-Brittannië, maar ook die in heel Europa, dat dit deel van het proletariaat nu in beweging is gekomen.

DE WERKGEVER: ÉÉN VAN DE RIJKSTE ONDERNEMINGEN VAN GB

De werkgever van de actievoerenden is één van de rijkste ondernemingen van het Verenigd Koninkrijk: Serco Group plc, een outsourcing bedrijf. Serco exploiteert voor zijn klanten openbaar en privé vervoer, voert verkeerscontrole uit, is actief in luchtvaart, de wapenindustrie, detentiecentra, callcenters, gevangenissen en scholen. Serco’s omzet in 2016 bedroeg ruim £3 miljard. In 2017 heeft het 50.000 werknemers in dienst.  De CEO van Serco is Rupert Soames, kleinzoon van Winston Churchill, die £ 850.000 per jaar ‘verdient’, plus bonussen.

VOORLOPERS VAN DE STAKING

Facilitaire medewerkers in dienst van Serco in het Royal London Hospital beginnen in april van dit jaar een wilde staking nadat hun ochtendpauzes plotseling worden geannuleerd. Serco heeft nog maar net, op 1 april 2017, een contract van 600 miljoen pond binnengehaald voor dienstverlening aan een aantal Londense ziekenhuizen, waaronder het Royal London Hospital. Op dinsdag 4 april worden de schoonmakers aan het begin van hun werkdag begroet met een brief dat hun theepauze in betaalde tijd is afgeschaft. Eén van de arbeiders, Mary Agyei, 25 jaar geleden uit Ghana gekomen, en die al 9 jaar in het ziekenhuis werkt, besluit de 140 schoonmakers op te roepen om voortaan in de kantine gezamenlijk de theepauze te nemen:

We hoeven ons niet te schamen omdat we een pauze willen nemen. We werken hard. We hebben het nodig. Velen waren bang dat ze ontslagen zouden worden, maar wanneer we allen samen zouden zijn, zouden ze niet van ons af kunnen komen.

Op vrijdag 8 april verontschuldigt Seco zich door te zeggen dat de maatregel het initiatief was geweest van een plaatselijke manager. De theepauzes worden weer officieel hersteld.

Deze wilde actie laat zien dat verenigde strijd mogelijk is en loont. Daarnaast worden de stakers aangemoedigd door succesvolle stakingen in de schoonmaaksector, b.v. die aan de London School of Economics tegen het facilitair bedrijf Noonan, een Iers bedrijf.

INZET VAN DE ZIEKENHUISSTAKING: LONEN

De huidige stakingen worden georganiseerd door Unite, de grootste Britse vakbond, aangesloten bij de vakcentrale TUC. Unite heeft uit de plotselinge strijdbaarheid onder de schoonmakers begrepen dat meer arbeidersacties buiten de vakbond om door de werknemers zelf georganiseerd zullen worden. Om dat voor te zijn en de leiding in handen te krijgen van een onvermijdelijke beweging onder facilitaire medewerkers in de ziekenhuizen en misschien ook wel in andere bedrijven, heeft Unite in juni een stemming onder zijn leden gehouden voor een 48-uurs staking begin juli. Omdat dat geen indruk maakt, volgt vanaf 25 juli een staking van 14 dagen, en zonodig meer acties in augustus en september.

Volgens een bericht op Libcom op 17 juli zijn 700 schoonmakers, portiers en beveiligingsmedewerkers bij diverse ziekenhuizen in Londen (Mile End Hospital, Royal London Hospital, St Bartholomew’s en Whipps Cross) al 7 dagen in staking voor een loonsverhoging van 30 pence per uur, voor arbeidstijdverkorting en tegen intimidatie door het management. Volgens The Guardian van 1 augustus begon echter op 17 juli een 7-daagse staking. De stakers posten buiten het ziekenhuis en heffen borden op met leuzen als “Serco glibbers”, “Laag betaald, kan niet!” en “Geen discriminatie bij de NHS” (NHS = Nationale Gezondheids Zorg, in principe voor iedereen, maar waar sinds kort artsen worden gedwongen tot identiteitscontroles om ‘illegalen’ te weren).

De vakbond Unite richt de eisen van de acties vooral op een loonsverhoging van 30 pence. Deze eis houdt verband met de belofte van Serco om alle arbeiders het in London gebruikelijk minimumloon van £9,75 per uur te betalen, dat voldoende zou zijn voor de hogere kosten van levensonderhoud in de regio London. Maar uit allerlei gegevens blijkt dat deze kosten inmiddels zo hoog zijn opgelopen, dat het onmogelijk is om van £9,75 per uur de huur, levensmiddelen, kleding, enz. te betalen. Vele schoonmakers, zo blijkt uit The Guardian van 1 augustus, zijn daardoor gedwongen om nog 1 of 2 baantjes erbij te nemen. Daardoor kunnen ze hun kinderen niet of nauwelijks meer zien en is er geen tijd meer over voor een sociaal leven. Deze kwestie speelt vanzelfsprekend onder alle laagstbetaalden in de regio London. Al hun ogen zijn vol verwachting gericht op het succes … of falen van de vakbondsacties bij de ziekenhuizen.

ACHTERGROND: INTENSIVERING VAN ARBEID

Naast de kwestie van de te lage minimumlonen speelt echter iets wat misschien nog wel belangrijker is. Sinds Serco de dienstverlening heeft overgenomen, zijn op de werkvloer nieuwe leidinggevenden (‘managers’) aangesteld die alles in het werk stellen om de uitbuiting van de arbeiders op te voeren. Activiteiten als het verzorgen van de maaltijden voor patiënten zij geschrapt. Contact met patiënten is voor de schoonmakers echter van groot belang vanwege de waardering en de status die dit met zich meebrengt. In plaats daarvan worden zij, en met name de zwaksten onder hen, nu door Serco onder druk gezet om meer en meer afdelingen schoon te maken. De gevolgen daarvan zijn verwoestend voor zowel de hygiëne in de ziekenhuizen, als de gezondheid van de werkers. Daarnaast leidt de arbeidsdruk tot onbetaald overwerk en uitputting, vooral bij de oudere werknemers. In andere gevallen zijn schoonmakers gedwongen om zonder extra training de taak van assistenten in de gezondheidszorg (hulp aan verplegend personeel) over te nemen. Kortom Serco, is begonnen zijn aanbesteding terug te verdienen met een verzwaring van taken, een intensivering van arbeid, op grote schaal.

Uit tal van situaties, ook in Nederland, weten we dat de vakbonden maar al te graag bereid zijn om aan het management hand-en-spandienst te verlenen bij dergelijke herstructureringen van de arbeid. Daarvoor moet de vakbond wel eerst zijn geloofwaardigheid bij de werknemers opvijzelen. En extra contributiebetalers zijn vanzelfsprekend ook welkom.

OP WEG NAAR EEN NEDERLAAG?

Wanneer we de wilde actie tegen het schrappen van de theepauzes vergelijken met de huidige vakbondsacties, zien we de verschillen in het nadeel van de arbeiders en van de kansen op succes:

• De wilde actie was onaangekondigd en verraste het management totaal. Daarentegen zijn de vakbondacties alle aangekondigd, zodat het management van Serco voorzorgen kan nemen. En dat doet Serco: via uitzendbureau’s worden werkwilligen aangenomen die geen recht hebben op een stakingsuitkering van de vakbond en die onmiddellijk hun baan zouden verliezen als ze zich bij de staking aansluiten, ook al willen ze dat.
• In de wilde actie zijn het de arbeiders die over alles beslissen. Nu beslist de bond.
• De wilde actie vond plaats op de werkplek, waardoor de actievoerders onmiddellijk zouden kunnen ingrijpen bij de inzet van stakingsbrekers. Nu staan ze onder leiding van de vakbond te posten voor de poorten van het ziekenhuis, waar ze de stakingsbrekers niet kunnen onderscheiden van de talloze patiënten, bezoekers en verplegers die het ziekenhuis in- en uitgaan.

De lange duur van de acties is zeker niet in het voordeel van de stakers. Het komt er op aan om acties snel uit te breiden naar andere categorieën werkers in hetzelfde bedrijf (hier: verplegers, laboranten, doktoren, enz.), naar andere bedrijven en sectoren, bijvoorbeeld naar de aldaar werkende laagstbetaalden. Strijd ingekaderd door een vakbond die zich richt op een sector of beroepsgroep verhindert echter deze noodzakelijke uitbreiding van de strijd. De vakbond is niet gericht op deze noodzakelijk uitbreiding, maar op erkenning door Serco en door de staat. In het geval van Unite is volgens een bericht op Libcom duidelijk dat de voorzitter van de bond, Len MacCluskey, een belangrijke aanhanger is van Corbyn’s leiderschap van Labour, en dat hij zich heeft uitgesproken voor beperkende immigratiecontroles. Welnu, van Serco is bekend dat het de immigratiestatus van zijn arbeiders checkt en ze zo nodig laat deporteren. Serco zit dan ook niet voor niets in de exploitatie van detentiecentra! Het is van belang dat de schoonmakers – vele met een migratie-achtergrond – niet alleen goed begrijpen wie hun werkgever is, maar ook wie de vakbond is, die zegt voor hun belangen op te komen!

FC, 3-8-17

Gebruikte bronnen, voor zover niet aangegeven in de tekst:

• Libcom
• The Guardian

Dit artikel mag in zijn geheel worden overgenomen met vermelding van de bron:

GB: veelbelovende ziekenhuisstaking