Over het scherm rolden … (november 2016)

De Derde Wereldoorlog:
Van de Nieuwe Zijde Route tot de as Rusland-China.

Op internet verschijnen meer actuele bijdragen tot de zelfstandige arbeidersstrijd dan we kunnen vertalen in het Nederlands. In deze rubriek presenteren we met enige regelmaat de meest interessante van deze webteksten.

Vrienden voor het leven?

In het ‘linkscommunistische’ en ‘radencommunistische’ milieu wordt opvallend weinig aandacht besteed aan de inmiddels gegroeide toenadering tussen Rusland en China. Beide grootmachten hebben zich zodanig verwijderd van de Verenigde Staten dat in pro-Amerikaanse bronnen wordt gesproken van een As Rusland-China (zie b.v. het artikel in World Affairs Journal dat we in het volgende samenvatten). Het gebruik van het woord As verwijst naar de As Rome-Berlijn-Tokio die in Tweede Wereldoorlog vocht tegen de Geallieerden. Amerikaanse bronnen plaatsen de As Rusland – China uitdrukkelijk in het kader van oorlogsvoorbereidingen. Pro-Russische en pro-Chinese bronnen (inclusief door hen gesteunde lobby’s) benadrukken daarentegen het ‘vreedzame karakter’ van de Russisch-Chinese toenadering, de economische voordelen die het Chinese initiatief van de Nieuwe Zijde Route kan brengen voor met name regio die in problemen zijn gekomen door het neoliberalisme (zie b.v. Nieuwe Zijderoutes voor vrede door handel en ontwikkeling).

We zien dus nu groeiende tegentellingen tussen China en Rusland aan de ene kant en de Verenigde Staten aan de andere kant. Beide kanten willen hun economische belangen (met name uitbuiting van ‘hun’ arbeidersklasse) met militaire middelen verdedigen. Beide kanten zijn dus imperialistisch. In een eerder artikel hebben we verder geschreven:

“Op de achtergrond worden voorbereidingen getroffen voor een derde wereldoorlog, tussen een Russisch-Chinees blok en een Amerikaans blok. Beide blokken zijn nog in aanbouw – voortdurend belemmerd door het uiteenvallen van bondgenootschappen en zelfs van landen. De positie van Europa staat m.i. nog niet vast.” Turkije: de Ottomaanse ambities van Erdogan.

De IGCL hebben we eerder bekritiseerd op hun standpunt naar aanleiding van de Brexit dat de kaarten al geschud zijn. We citeren hier dit standpunt in Nederlandse vertaling dat verscheen onder de tussentitel “Groot-Brittannië heeft voor eens en altijd gekozen voor de VS tegen Europa in de volgende veralgemeende imperialistische oorlog”:

“De Brexit, het vertrek van Groot-Brittannië uit de EU, brengt vooral de ongetwijfeld definitieve keuze naar voren van de Engelse bourgeoisie om zich in de imperialistische rivaliteiten aan de kant van de Verenigde Staten te scharen tegen het vasteland van Europa dat zich verzameld heeft rond Duitsland. De explosie van de tegenstellingen en de druk die daarvan uitgaat, verplicht tegenwoordig de spelers in de kapitalistische wereld, in dit geval de Engelse heersende klasse, of ze willen of niet, om pijnlijke en duidelijke keuzes te maken. In het nauw gedreven door de crisis en de oorlog, is de gulden middenweg, een voet in Europa, een erbuiten, niet meer mogelijk. ‘Elke keer als ik moet kiezen tussen Europa en de open oceaan, zal ik kiezen voor de open oceaan! Elke keer als ik moet kiezen tussen u en Roosevelt, zal ik kies Roosevelt ‘, zo zei Churchill tegen De Gaulle in 1944. Deze keer, als gevolg van de scherpe tegenstellingen van het kapitalisme, moesten ze kiezen. Dit zegt veel over de realiteit en de ernst van de historische inzet vandaag.

De Brexit is zowel een product en een verzwarende factor van tegenstellingen van het kapitalisme. Het verplicht de landen die zich hebben verzameld rond Duitsland om te reageren en om de eenheid van de historische ‘harde kern’ van de EU, evenals zijn toenadering tot Rusland te versterken, een echte ‘Europese defensie’ op te zetten, onafhankelijk van de NAVO. Het verergert verder de economische oorlog, in het bijzonder de valuta-concurrentie, en ten slotte, door het uitlokken van de val van de beurzen, dreigt er een nieuwe wereldwijde financiële crisis.”

Zoals vaker, zien we deze afsplitsing van de IKS in paniek op hol slaan en doordraven in de van de IKS geërfde waarzeggerij, waarin ze voorspellen wat niemand kan weten. In dit geval meent de IGCL te weten dat de Europese bondgenoten van de Verenigde Staten zich reeds gesplitst hebben in Groot-Brittannië als deel van het Amerikaanse blok en de landen van het Europese vasteland rond Duitsland als …, tja, dat blijft onduidelijk.

Deze onduidelijkheid is met reden, want als het al klopt dat een van de voorwaarden voor een Derde Wereldoorlog is dat twee tegenover elkaar staande blokken moeten zijn gevormd, dan stellen we vast dat dit nog niet het geval is. We zien slechts de kern van wat twee blokken zouden kunnen worden, de Verenigde Staten aan de ene kant en Rusland-China aan de andere kant. De IKS, en de IGCL, beweren dat sinds de opnieuw opgeleefde arbeidersstrijd in de jaren 1960 en 1970 niet is voldaan aan een andere voorwaarde, een verslagen arbeidersklasse. Dat is echter twijfelachtig als we zien dat de arbeiders in de voormalige kernlanden van de arbeidersklasse, Noord-Amerika en Europa, nauwelijks meer in staat zijn om de inkadering van hun strijd binnen vakbondskader te doorbreken en dat delen van de klasse zich onder invloed van racistische campagnes tegen immigranten op nationalistisch terrein hebben laten lokken. Het vermogen van de Russische arbeidersklasse om een oorlog te beëindigen is uiterst twijfelachtig. En niemand kan voorspellen wat de Chinese arbeidersklasse in zo’n geval zal doen. Het nationalisme zal ook in China naar onze verwachting krachtig zijn, maar niemand kan voorspellen hoe lang het in staat is om ‘arbeidsvrede’ te handhaven en dus evenmin of de Chinese bourgeoisie dit van een oorlog op grote schaal zal afhouden, terwijl ze geen enkele ervaring heeft met de combinatie arbeidersklasse en interimperialistische oorlog.

Het is waar dat een toekomstig Amerikaans en Russisch-Chinees blok elkaar de overheersing van Europa gewapenderhand zouden bestrijden. Maar het verplaatsen van een deel van de industrie naar China en India maakt dat de kernlanden van de arbeidersklasse zich aldaar bevinden. Het uiteenvallen van het Russische imperialistische blok worden daarnaast door de IKS en de IGCL dan ook terecht gezien als uiting van een bredere tendens tot het uiteenvallen van blokken (dus ook het Amerikaanse blok) en zelfs landen, met als gevolgd een hand over hand toenemen van plaatselijke imperialistische botsingen. Aan deze regionale oorlogen nemen de Verenigde Staten en de Europese landen niet meer deel met legers van dienstplichtigen maar van beroepssoldaten en met inzet van wapens die op lange afstand kunnen worden bediend – zoals drones – en waarvan de productie niet afhankelijk is van arbeidsvrede van brede arbeidersmassa’s zoals in de Eerste en Tweede Wereldoorlog. Vanuit deze situatie kunnen zich dus nog steeds twee blokken voor WO3 vormen, maar de regionale oorlogen kunnen ook door wisselende bondgenootschappen steeds verder toenemen, met als gevolg eenzelfde verwoesting van de aarde en de mensheid (zie artikel van Paul Mattick).

Ook zonder ‘waarzeggerij’ is het ontstaan van de ‘As Rusland-China’ interessant. We geven hier een samenvatting van een artikel uit 2014, afkomstig van de pro-Amerikaanse lobby World Affairs – de lezer zij dus gewaarschuwd. World Affairs wil “de uitdagingen en keuzes helpen verduidelijken die Amerika confronteren in onze steeds complexer en gevaarlijke wereld”. Daarbij legt het nadruk op “Trans-Atlantische samenwerking”, lees handhaving van de Amerikaanse overheersing van het bondgenootschap met Europa. Het artikel heeft er aldus belang bij om zowel te wijzen op de gevaren voor de VS als om twijfels te zaaien in het voortduren van het Russisch-Chinese bondgenootschap.

China en Rusland: een as van zwakke staten

De grootmachten China en Rusland zijn een samenwerking begonnen die de wereld kan veranderen, al is het misschien niet op een manier die ze willen. Want ondanks de schijn zijn China en Rusland zwakke staten, en hun hedendaagse heropleving zou weleens binnenkort kunnen worden vervangen door verval. Op het moment dat zij in 2001 een verdrag voor “vriendschap en samenwerking” ondertekenden, was hun band zwak. Toen zagen zowel China als Rusland hun betrekkingen met het Westen – voornamelijk met de Verenigde Staten – als belangrijker dan hun banden met elkaar. Het onderlinge wantrouwen was groot.

Moskou had zijn grens met China veiliggesteld, niet zozeer om de betrekkingen met Peking te verbeteren, maar om in staat te zijn om zich te concentreren op de historische doelstellingen van de buitenlandse politiek langs de westelijke en zuidelijke grenzen. En haar eerste stappen in dit verband waren grotendeels geslaagd. De ‘energie supermacht’, zoals Rusland zichzelf nu zag, was in staat om zijn overvloedige olie- en gasreserves te gebruiken om zijn heerschappij bevestigen over de ‘nabije buitenlanden’ en weer invloed te krijgen in West-Europa.

Rusland werd in zijn wantrouwen voor ‘het gele gevaar’ van een Chinese overheersing van Siberië bevestigd door een teruggang van het Russischsprekende deel van haar bevolking (volgens een voorspelling van 2005 van 7 miljoen naar 4,5 miljoen in 2015), terwijl aan de andere kant van de grens met China een ware bevolkingsexplosie plaatsvond.

Een doorbraak in de verbetering van de Chino-Russische betrekkingen werd bereikt met een energiedeal tussen beide landen in 2013 die Peking een aandeel gaf in een lucratief olieveld in Oost-Siberië. The Wall Street Journal meldde dat de afspraak een teken was dat Moskou zijn angst voor een Chinese inbreuk op het Russische Verre Oosten heeft overwonnen. Het is waarschijnlijker dat het Kremlin geen andere keuze had dan de Chinezen te geven wat ze wilden. Het fundamentele probleem voor Rusland is dat Poetin, tijdens zijn drie termijnen als president en een als premier, weinig heeft gedaan om de economie verder te diversifiëren en haar minder afhankelijk te maken van de olie- en gasexport. Zijn pretenties om opnieuw een wereldspeler te worden, berusten nog steeds op de prijs van olie en gas, die inmiddels wereldwijd is gedaald als gevolg van de door de VS geleide schaliegas-boom. Europa heeft zich gericht op andere aardgasleveranciers en Azië haalt steeds meer olie uit Zuid-Amerika. Deze trends hebben Rusland gedwongen om haar geopolitieke strategie op het Oosten te richten.

Aan de Chinese kant is de nieuwe vriendschap met Rusland enigszins twijfelachtig, gezien de economische achteruitgang van Rusland, maar als olie- en gasleverancier blijft Siberië belangrijk voor Peking. Jarenlang werd China door Rusland gekleineerd, maar nu lijkt een meer gelijkwaardige relatie tussen beide grootmachten op gang te komen. Aan de andere kant is de band tussen China en de Verenigde Staten verzwakt door het Amerikaanse wantrouwen ten aanzien van de Chinese vrijgevigheid in de vorm van leningen en projecten in allerlei delen van de wereld. Anderzijds claimt Beijing flinke stukken land en zee van een hele scala aan naties, van India in het zuiden tot aan Zuid-Korea in het noorden. Bovendien heeft het de ambitie om de internationale wateren van de Zuid-Chinese Zee af te sluiten voor de vrijheid van scheepvaart die de VS koesteren.

Een belangrijke reden voor verbetering van de onderlinge relatie is natuurlijk Syrië geweest. China en Rusland hebben hun veto uitgesproken over drie resoluties van de VN-Veiligheidsraad over de Syrische burgeroorlog. Toen de regering-Obama in 2013 dreigde met militaire acties tegen het gebruik van chemische wapens, werkten China en Rusland samen in de bescherming van Assad. Moskou en Beijing zonden zelfs oorlogsschepen naar de oostelijke Middellandse Zee in een manoeuvre die eruitzag als een waarschuwing aan de US Navy en de NAVO-schepen in het gebied.

In Azië streven de twee landen het meest openlijk hun samenwerking na. Ze werken hier samen in de door Beijing gelanceerde Shanghai Cooperation Organization, die de Chinezen zien als hun eigen NAVO. En in oktober (2013; vertaler), verklaarde president Xi uitgenodigd Moskou, volgens het officiële persbureau Xinhua News Agency, dat China zich aansluit bij het waarborgen van ‘veiligheid en stabiliteit in de Aziatisch-Pacifische regio’.

Het verstevigen van de banden tussen beide landen betekent dat de VS zich geconfronteerd kan zien door een formidabele Sino-Russische alliantie die een geopolitieke strijd over de continenten aangaat. Natuurlijk kan de uitslag van die wedloop heel goed ervan afhangen van hoe duurzaam de China-Rusland combinatie blijkt te zijn. In de Koude Oorlog verliet een onzeker en boos Beijing Moskou en sloot zich aan bij Washington. Nu ziet het ernaar uit dat de Chinezen weer van kamp wisselen, en tot overmaat van ramp, lijkt hun opkomst onverbiddelijk. De zorg is dan ook dat deze keer de VS en de liberale democratieën zullen worden overweldigd door een alliantie China-Rusland. Toch kan deze samenwerking er in feite één zijn van een papieren tijger en een beer. China noch Rusland staan voor niets anders dan hun eigen bekrompen eigenbelang. Zij kunnen de begrippen vrijheid en democratie denigreren, maar geen van beide hebben een filosofisch alternatief te bieden. (Dit fragment is enigszins lachwekkend. Inmiddels is er overigens wel een geschikte ideologische leuze voor China-Rusland: de strijd ‘tegen het neoliberalisme’; Fredo Corvo).

Bovendien kan hun opkomende partnerschap gebouwd blijken te zijn op een wankele basis. Dat Rusland diep geraakt wordt zowel in economisch opzicht als in de legitimiteit van het regime, is duidelijk. Wellicht minder vanzelfsprekend, maar niet minder onverbiddelijk, wordt de Volksrepubliek ook bedreigd door onder andere, een versnelde bevolkingsafname, een aangetast milieu, en de verergering van raciale en etnische onlusten. Het meest directe probleem voor Beijing is echter de economie, die al meer dan drie decennia de motor van zijn opkomst was geweest. Het door de staat geleide economische model is duidelijk uitgeput, officiële groeicijfers blijven dalen. Overheidsinvesteringen zijn nog steeds inefficiënt, wat resulteert in een gevaarlijke opbouw van schulden, en vastgoed speculatie-bellen in het hele land dreigen te barsten. Fabricage, de trots van China sinds de jaren 1950, stagneert, en de dienstensector kan weleens niet zo groot en levendig zijn als de statistieken van Peking het voorstellen. Veelzeggend is dat het aantal banen in China begint te krimpen, een zeker teken van gevaar. Chinese ondernemingen in investeren het buitenland grotendeels omdat kansen in eigen land ontbreken.

Het essentiële probleem voor de communistische partij is dat het gevestigde belangen zijn die de hervormingen blokkeren die nodig zijn voor groei. Daarom worden de vooruitzichten voor een breed en langdurig herstel in China kleiner. Mocht de economie blijven afkalven, dan kan de Chinese leiding zich heel goed in vrijwel dezelfde positie bevinden als Poetin nu. En net als Poetin zich tot China heeft gewend toen zijn economie stagneerde, is het mogelijk dat Xi om dezelfde reden China’s lot nog enger aan dat van Rusland zal vastbinden. De twee landen hebben immers elkaar aanvullende economieën: de ene is een productie krachtpatser met weinig natuurlijke hulpbronnen en de andere weerspiegelt het tegenovergestelde.

Toch is de beste economische partner voor Beijing Amerika, dat het kader gecreëerd heeft voor China’s opkomst en decennialang zijn intrede in het internationale systeem heeft aangemoedigd en vergemakkelijkt. Vandaag de dag communiceren de twee grootste economieën ter wereld op vele manieren, in het voordeel van beide. Maar de theorie-gebaseerde politiek van China kan het duwen in veel verkeerde richtingen sturen. Dus, ondanks alles, kan het koppelen van zijn land aan Rusland langdurig zijn, omdat dit goed aansluit bij notie van Xi dat de Chinese Communistische Partij moet vasthouden aan haar ‘idealen en overtuigingen’ die de Sovjets volgens zijn zeggen ‘dwaas hebben verlaten’. Het zou niet de eerste keer in de geschiedenis zijn dat de Volksrepubliek China om die reden de moderniteit zou verwerpen.

Gordon G. Chang, maart-april 2014

Bron http://www.worldaffairsjournal.org/article/china-and-russia-axis-weak-states

Gordon G. Chang is de auteur van De komende ineenstorting van China en Nucleaire confrontatie: Noord-Korea neemt het op tegen de wereld. Hij blogt wekelijks voor World Affairs over China en Azië.

Naschrift van Arbeidersstemmen

Wat ook het lot is van de as Rusland-China de arbeidersklasse van alle landen heeft er geen enkel belang in om partij te kiezen in de strijd tussen verschillende imperialistische landen. Niet voor, en ook niet tegen het sterkste imperialisme, en ook niet voor het land dat zegt zich te verdedigen, want dat zeggen ze niet alleen allemaal, maar in de oorlog is de beste verdediging de aanval.

“De arbeidersklasse heeft geen vaderland”.

Zoals Arbeiderstemmen in “10 stellingen over de komende revolutie” naar voren brengt:

Stelling 1.
De huidige globalisering van het kapitalisme heeft de meerderheid van de wereldbevolking tot bezitloze loonarbeiders gemaakt, terwijl slechts een kleine minderheid daarvan onder kapitalistische voorwaarden in het productieproces kan worden opgenomen.
Met twee wereldoorlogen, een koude oorlog en de huidige explosie van plaatselijke oorlogen is duidelijk dat de opkomst- en bloeiperiode van het kapitalisme is afgelopen. We leven nu in een tijd van economische crisissen, imperialistische oorlog en de mogelijkheid van wereldwijde sociale revolutie van de arbeidersklasse.

Stelling 7.
Het speerpunt van de komende revolutie is het proletarisch internationalisme tegen elk nationalisme, tegen de imperialistische oorlogen, voor de internationale eenwording van de arbeidersklasse over de grenzen van de landen, over de grenzen van de beroepen en bedrijfstakken heen, tussen gevestigde en immigranten-arbeiders, tussen werkende, studerende en werkloze arbeiders.

Overname van het gehele artikel is toegestaan met vermelding van de bron:
https://arbeidersstemmen.wordpress.com/2016/10/31/over-het-scherm-rolden-november-2016/