De protesten die in augustus in Tripoli begonnen, zijn nog niet uitgeput, want een nieuwe golf van protesten in Benghazi en zijn machtsgebied heeft geleid tot het aftreden van de rivaliserende regering in het oosten van het land. Zullen deze gevechten volstaan om de vrede op te leggen in een land dat verscheurd is door een imperialistisch conflict?
Tripoli en Misrata
In augustus van dit jaar werd het oostelijke deel van het Middellandse-Zeegebied in een situatie van tijdelijke wapenstilstand gebracht, met een nog steeds toenemende tendens tot concentratie van militair geweld en provocaties tussen de conflicterende mogendheden. In Libië lieten het onzekere staakt-het-vuren in Sirte en de onophoudelijke dramatisering van de besprekingen geen andere perspectieven open dan die van de oorlog.
Slechts twee dagen na de afkondiging van het staakt-het-vuren, op 23 augustus, terwijl de regering van de Moslimbroederschap probeerde te onderhandelen over het einde van de olieblokkade en de terugkeer aan de macht van de Libische heersende klassen, ontstond een reeks protesthaarden, voornamelijk van jonge arbeiders, die zich concentreerden op het regeringspaleis in de hoofdstad.
De nogal onoverzichtelijke leuzen richtten zich tegen de heersende corruptie, de hoge kosten van levensonderhoud en het gebrek aan toegang tot basisvoorzieningen en de gezondheidszorg voor covid. En een hoopvolle nieuws, dat zelfs AlJazeera haalde, een netwerk dat altijd een trouwe bondgenoot van de regering van Tripoli is geweest, meldde:
Sommige demonstranten in Tripoli droegen witte vlaggen om hun gebrek aan loyaliteit aan een van de belangrijkste oorlogvoerende partijen in Libië te laten zien.
Zoals verwacht was de repressie onmiddellijk en zo hevig dat ze zelfs aanleiding gaf tot een verklaring van de afgezanten van de VN waarin werd opgeroepen tot een onderzoek. Amnesty International beweerde dat ten minste zes demonstranten waren ontvoerd en dat verscheidene anderen gewond waren geraakt nadat gemaskerde soldaten tot laat in de nacht met zware mitrailleurs het vuur op de menigte hadden geopend.
Maar de beweging was ook in opmars in Misrata, de derde grootste stad van Libië en de tweede grootste bevolkingsconcentratie in het gebied dat door de pro-Turkse islamitische regering wordt gecontroleerd. De regering, geconfronteerd met groeiende protesten, verklaarde een staat van beleg en militariseerde de straten.
Verdeling en eenheid in de heersende klasse in het licht van gemeenschappelijk gevaar
De minister van Binnenlandse Zaken, die deel uitmaakt van de oligarchie van Misrata, had niet alleen het lef om te ontkennen dat de soldaten op bevel van de regering handelden, maar beweerde ook sympathiek te staan tegenover de protesten. De regering heeft hem onmiddellijk geschorst. Deze stap was een boodschap aan de eigen achterban, maar vooral een herbewapening tegen de binnenlandse vijand: de ministeries van defensie en binnenlandse zaken werden overgedragen aan het hoofd van het leger, een keiharde vleugel van de regering met nauwe banden met de Turkse strijdkrachten.
De verdeeldheid tussen de machthebbers zowel in Misrata als die in Tripoli had de plannen om de gevechten zo snel mogelijk te hervatten verlamd en noodzaakte de mogendheden die de oorlog aanwakkeren om in te grijpen. Vooral Turkije, dat te veel had geïnvesteerd om het risico te lopen zijn prooi te verliezen. Daarom heeft het met passen en meten druk uitgeoefend om het machtsblok te reconstrueren tot het bereiken van zijn doel en het ministerie van Binnenlandse Zaken teruggegeven naar de stamhoofden van Misrata.
Maar terwijl de samenhang van de regeringstroepen zich herstelde na de eerste klap en de repressie in Tripoli regeerde, verspreidden de protesten zich naar Sabah in het zuiden en Quba in het oosten, beide over de frontlinie heen in het gebied dat door de troepen van Haftar en de regering van Benghazi wordt gecontroleerd.
Beide regeringen stonden plotseling samen tegenover een gemeenschappelijk gevaar en de onderhandelingen tussen de twee in Marokko gingen verrassend snel in de richting van gedeelde standpunten, inkomsten en structuren gedeeld door de verschillende partijen die rond de twee hoofdsteden waren gegroepeerd.
Bengasi en Al Marj
In Benghazi wordt de energievoorziening schaars en de wachtrijen om benzine te kopen, die gerantsoeneerd is, worden eindeloos. Op vrijdagochtend, in een van die eindeloze wachtrijen, veranderde de woede in protest. Sommigen in de rijen begonnen autobanden te verbranden na de typische politiepesterijen tegen mensen die al urenlang in de rij stonden te wachten.
De rookkolommen trokken de aandacht van de hele stad in een toch al uiterst gespannen en verhitte sfeer. Spontaan gevormde groepen blokkeerden het verkeer en verbrandden banden. Al snel waren er honderden mensen op steeds meer plaatsen. De volgende dag gebeurde dit niet alleen in Benghazi, maar ook in verschillende andere steden. Zelfs al-Marj, het bastion van Haftar, stond op. Opnieuw was er onmiddellijk sprake van repressie en ten minste één persoon stierf als gevolg van de beschietingen door het leger.
Maar deze keer was repressie niet genoeg; op zondag werden de straten van Benghazi overgenomen door een boze menigte die vastbesloten was zich niet te laten bedreigen. De menigte kwam uiteindelijk bijeen in het regeringspaleis en stak het in brand. De situatie werd al snel onhoudbaar… en de regering nam en bloc ontslag om het parlement te redden dat het zogenaamd niet verdient in brand te worden gestoken en om de tendens tot zelforganisatie onder de demonstranten voor te zijn, van wie de overgrote meerderheid arbeiders zijn met leuzen die water, energie en toegang tot medische behandeling eisen.
Tripoli is niet bepaald een vredig toevluchtsoord. De mobilisaties zijn voortgezet en toegenomen door de repressie. Gisteren nog, in het Gurji district, eindigde het protest tegen de moord op een jonge man door de regering van de Moslim Broederschap met branden in het het hele gebied. De strijdlust is groot.
Beide regeringen weten dat hun grootste vijand wakker wordt… en ze voelen een plotselinge impuls tot eenheid. In allerijl is er een topconferentie georganiseerd in Parijs, deze donderdag, die de vreedzame oplossing zou moeten brengen voor alle eisen. Maar de vrede, het product van de strijd aan beide zijden van het front, heeft geen andere horizon dan het uiteenvallen van de opstand en de nederlaag van de opstandelingen.
Zal dit voldoende zijn?
Tot nu toe, en ondanks de immense moeilijkheden, heeft de strijd een grote overwinning behaald: het stoppen van de oorlog. Het is duidelijk dat er alleen maar vrede zal zijn als de strijd tegen de beide legers wordt gewonnen. Maar er is geen andere manier om de strijd te bevorderen dan door het ontstaan van een algemene organisatie en bijeenkomsten van alle arbeiders in de strijd. Nu is er een race tegen de klok: de pogingen om deze organisatie te bereiken aan de ene kant, tegenover de snelle organisatie van de leidende partijen aan beide kanten, aangemoedigd door hun bazen – van Rusland tot Frankrijk aan de ene kant, van Turkije tot Qatar aan de andere kant.
Communia, 15 september 2020
Bron: Libya: struggles on both sides of the frontline brings war to a halt.
Voor een kritiek op dit artikel zie Van Libië tot Nagorno-Karabach: Misvormende sluiers.
Meer: Gorter, Lenin en Luxemburg over imperialisme en internationalisme.
arbeidersstemmen 