– Lessen van de arbeiders van GKN in Italië en andere landen –
Er zijn momenten waarop een bepaalde groep arbeiders het politieke brandpunt kan worden voor de bredere arbeidersklasse. Ze kunnen als een aantrekkingspool fungeren, ze kunnen een doorgeefluik worden voor een breder programma en nieuwe vormen van strijd.
De huidige golf van stakingen in Groot-Brittannië laat zien dat belangrijke delen van de arbeidersklasse zowel de noodzaak als het vermogen voelen om hun eigen belangen te verdedigen. De stakingen zijn uitgebroken op een punt in de steeds dieper wordende crisis waar het reguliere politieke establishment geen zinnige door de staat geleide oplossingen kan presenteren.
Uit wanhoop heeft de heersende conservatieve partij Johnson gedumpt en een maandenlang vacuüm gecreëerd waarin zij niet eens de schijn wekt plannen te genereren om de ontberingen te verzachten. Deze stuiptrekking in de regeringspartij is niet uniek voor Groot-Brittannië. Elders in West-Europa zijn regeringen ook uit elkaar gevallen, omdat ze niet in staat waren op de crisis te reageren en de bevolking tot bedaren te brengen. In Frankrijk is de partij van Macron de controle over de Nationale Assemblee kwijtgeraakt en in Italië is de coalitieregering van Draghi ten val gekomen. *)
Intussen heeft de leiding van de Britse Labour Party zich opgeworpen als de volgende regering die de kapitalistische status quo in Groot-Brittannië in stand moet houden. Ze willen dat zo graag bewijzen dat ze week in week uit veel moeite heeft gedaan om zich te distantiëren van de strijdende arbeiders.
Terwijl het ontbreken van een plan door de reformisten wordt betreurd, denken wij dat het juist een kans biedt om de strijd van arbeiders te laten uitgroeien van louter defensieve gevechten tot een breder politiek programma voor de arbeidersklasse.
Dingen zijn aan het kantelen
We zien dat de zaken veranderen en dat de twee elementen van een dergelijk programma voor de arbeidersklasse rondzweven.
Ten eerste (en in de eerste plaats) is dat de wil en het vermogen van de arbeiders om hun eigen strijd te leiden. Recente wilde stakingen en sit-downs in de kantine van verschillende Amazon warenhuizen en onofficiële straatblokkades door arbeiders in de raffinaderijbouw zijn de eerste indicatoren dat niet alleen de heersende klasse niet in staat is om te heersen, maar dat ook de geregeerden niet bereid zijn om passief te blijven.
Ten tweede zien we een relatief wijdverbreide reactie op campagnes als “Don’t Pay“, die er in andere tijden niet in zouden zijn geslaagd om verder te reiken dan de kleine linkse bubbel. Wat echter ontbreekt is een collectief subject van de arbeidersklasse dat de verantwoordelijkheid op zich neemt om zo’n weigering om te betalen voor hun crisis te verspreiden en af te dwingen. Dit vacuüm aan de kant van de arbeidersklasse wordt dan opgevuld door de traditionele vakbondsorganisaties in de vorm van de ‘Genoeg is Genoeg‘-campagne, die momenteel weinig wezenlijk nieuws te bieden heeft, anders dan de gebruikelijke protestbijeenkomsten en toespraken van hun leidende figuren.
De rol van arbeiderscollectieven
Wanneer arbeiders de strijd beginnen aan te gaan, is er steevast sprake van ongelijke niveaus van strijdbaarheid, zelforganisatie en duidelijkheid rond doelstellingen. Op deze momenten is het vaak zo geweest dat een groep arbeiders een katalysator is geworden voor de bredere klasse. In Argentinië bijvoorbeeld konden fabrieksarbeiders van Brukman en Zanon in het begin van de jaren 2000 zo’n rol spelen door bruggen te slaan tussen de op basis van het bedrijf georganiseerde werkers, werklozen en de bredere beweging. Tijdens een periode van grootschalig banenverlies en fabriekssluitingen richtten werknemers van Bosch-Siemens in Duitsland een autonoom collectief op dat het verzet tegen herstructureringen over bedrijfs- en sectorgrenzen heen trachtte te coördineren. Tijdens de Arabische lente vormden de arbeiders van textielfabrieken in Mahalla in Egypte een centraal oriëntatiepunt, terwijl het in Iran de arbeiders van de suikerfabriek Haft Tappeh waren [zie ook op deze site]. In de VS vormden leraren in Chicago banden tussen stakende arbeiders en gezinnen van de lokale arbeidersklasse die onder de bezuinigingen leden. In Genua houdt het autonome havenarbeiderscollectief CALP zich bezig met praktisch arbeidersinternationalisme en weigert het schepen met militair materieel te laden of te lossen (bekijk dit nieuwe video-interview met een van de militanten van CALP). Historisch gezien waren het arbeiderscomités zoals bij Magneti Marelli in Italië die zowel de strijd in de bedrijven, de huurstakingen, de bezettingen of de verlaging van de transport- en energieprijzen samen organiseerden.
Het is niet eenvoudig om de noodzakelijke ingrediënten voor de vorming van dergelijke arbeidersvoorhoedes te bepalen. Het feit dat arbeiders jarenlang hebben samengewerkt, vaak in het kader van een industriële vorm van samenwerking, lijkt belangrijk voor de vorming van wederzijds vertrouwen, verantwoording en zelfvertrouwen. Je positie in het bredere sociale weefsel, bijvoorbeeld als werknemers in het openbaar vervoer of als leraren, is van betekenis als het erom gaat dat je strijd een bredere invloed heeft op het dagelijks leven van anderen en het vermogen om een openbaar proletarisch debat af te dwingen. Er is een verschil tussen formeel en meer tijdelijk ‘horizontalisme’ zoals ‘Occupy’, dat vaak onberekenbare woordvoerders creëert, en de organische rank-and-file structuren van langere-termijn bedrijfsverhoudingen. Er is ook een nauwe relatie tussen de collectieve en creatieve ervaring van het veranderen van de materiële wereld in een fabricage- of engineeringproces en het vermogen om bredere sociale verandering te verbeelden. Maar, zoals we konden zien tijdens de strijd bij Lucas in het Verenigd Koninkrijk in de jaren zeventig, is dit niet in de eerste plaats een kwestie van technische knowhow, maar van zowel collectieve intelligentie als strijdvaardigheid. Het is de ervaring van een offensieve strijd die een specifieke groep arbeiders onderscheidt van de bredere klasse, het vermogen en de wil om de impasse van de burgerlijke status quo en regels te doorbreken. Dit zijn voorwaarden voor het ontstaan van een meer georganiseerd politiek debat onder arbeiders en het besluit om de hand uit te steken naar de bredere klasse. Zij nemen de verantwoordelijkheid op zich om niet alleen voor hun eigen omstandigheden te strijden, maar om als referentiepunt te fungeren voor andere, vaak meer verspreide of defensieve strijd.
De inspirerende strijd van de GKN-arbeiders in Italië
Onlangs hebben de werkers van GKN in Italië deze rol op zich genomen. Als industriearbeiders hadden ze een zekere interne eenheid opgebouwd, die hielp om bedrijfsbijeenkomsten en een strijdcollectief op te richten toen in de zomer van 2021 de sluiting van de fabriek werd aangekondigd. Ze namen de fabriek in handen en organiseerden tegelijkertijd meerdere demonstraties met andere lokale arbeiders, waarbij ze het probleem van de onzekere arbeidsomstandigheden aankaartten, waarmee ze zelf nooit te maken hadden gehad. In plaats van ‘individuele banen’ te verdedigen, zagen zij hun collectieve arbeidskracht en de industriële installatie als onderdeel van een regionaal sociaal en creatief weefsel. Samen met wetenschappers en onderzoekers hebben zij geprobeerd een alternatief productief en milieuvriendelijk plan voor de fabriek te ontwikkelen, bijvoorbeeld een overgang van de productie van onderdelen voor op fossiele brandstoffen rijdende individuele personenvoertuigen naar groener openbaar vervoer. Wij raden aan om deze nieuwe videodocumentaire over hun strijd te bekijken!
Ondertussen werden de werknemers van GKN in Birmingham in het Verenigd Koninkrijk ook bedreigd met massaal banenverlies. Helaas waren zij niet in staat om een soortgelijke reactie te genereren, misschien deels omdat er te veel hoop was gevestigd op ‘de politici die zouden helpen om kwaliteit ‘made in Britain’ te redden. In plaats van druk uit te oefenen op de collega’s in andere GKN-fabrieken in het VK om hun steun te betuigen, concentreerde men zich op het overtuigen van de politieke partijen en ‘het publiek’. We hebben soortgelijke doodlopende wegen gezien tijdens de eerste reactie van de vakbonden toen British Airways aankondigde om in 2020 “personeel te ontslaan en opnieuw in dienst te nemen”.
In het VK hebben we de afgelopen twee jaar een toenemend aantal stakingen gezien. Aanvankelijk over [de boven genoemde] ‘fire and rehire’, nu voornamelijk voor hogere lonen. De situatie is complex, sommige arbeiders worden geconfronteerd met het schrappen van banen, terwijl arbeiders in andere gebieden het tekort aan arbeidskrachten in hun voordeel kunnen gebruiken. Als klasse moeten we de structurele macht die we in sommige banen of sectoren hebben, gebruiken om collega’s in zwakkere posities te verdedigen. De vakbonden moeten zich houden aan wetten die de strijd van de arbeiders aan banden leggen en zijn daardoor niet in staat sectorale en professionele scheidslijnen – en de concurrerende belangen tussen verschillende vakbonden – te overbruggen. De vraag is of de werknemers zelf zich sterk genoeg zullen voelen om dit aan te vechten. Op de luchthaven Heathrow bijvoorbeeld moesten vrachtarbeiders tijdens de lockdownperiode zwaar overwerken, terwijl werknemers in de passagiersafdelingen door gebrek aan werk in een zwakke positie verkeerden. De vakbond had de invloed van het vrachtpersoneel kunnen gebruiken om de omstandigheden van het passagierspersoneel te verdedigen, maar deed dat niet. Hopelijk kunnen lokale stakingssolidariteitsnetwerken meer worden dan alleen cheerleaders, maar ook de vorming van onafhankelijke arbeiderscollectieven ondersteunen die harde strijd combineren met een breder bereik.
Met het vooruitzicht van een inflatie van 15 tot 20% en een dreigende recessie zijn het zware tijden. Op dit moment moeten we elke arbeider steunen die bereid is om het wettelijke keurslijf te trotseren en een offensieve strijd aan te gaan. We moeten een duidelijke lijn trekken tussen onze behoeften als arbeiders en de behoeften van de werkgevers, die zullen proberen hun eigen behoeften te verhullen als de “behoeften van de economie”. We moeten elke arbeider steunen die de verantwoordelijkheid neemt om niet alleen voor zichzelf te strijden, maar voor een breder arbeidersklasseprogramma: “Geen banenverlies, geen loonsverlaging! We werken allemaal, we werken allemaal minder! Als arbeiders geven we voorrang aan werk dat nuttig is voor de samenleving en beperken we werk dat vooral voor de winst is! Wij organiseren onze eigen strijd!”
Bron
Angry Workers of the World, ‘Don’t Pay’ or ‘Enough is Enough’: The role of workers’ vanguards in the current moment – Lessons to learn from GKN workers in Italy and others, 25-8-2022. Vertaald met hulp van http://www.DeepL.com/Translator (gratis versie)
Noot van Arbeidersstemmen
*) In Nederland etaleert de regering Rutte vooral haar onmacht om de verschillende ‘crisissen’ op te lossen, van Ter Apel tot dalende koopkracht. Daarbij gaat het soms om crisissen die ze zelf heeft veroorzaakt, zoals die van het personeelsgebrek in de vluchtelingenopvang, in de zorg en het onderwijs, en die ze om verschillend redenen graag laat voortwoekeren. Tegelijkertijd verdeelt ze de arbeidersklasse in sectoren en zet ze tegen elkaar op. De stikstofcrisis en ‘Tubbergen’ dragen alle kenmerken van een provocatie om nationalistische en reactionaire tendenzen op te roepen die van pas komen om de staat verder te versterken en toekomstige oorlogen tegen een Russisch-Chinese blok voor te bereiden.
Misschien zijn de kameraden van AWW wat kortzichtig als ze beweren dat de regeringen niet in staat zijn “door de staat geleide oplossingen” te genereren. Eenzelfde kortzichtigheid heerst in het totaal verzwijgen van de rol die de oorlog in Oekraïne speelt in de huidige situatie. Binnen AWW bestaan grote meningsverschillen over deze oorlog.
arbeidersstemmen 