In het weekend van 24 en 25 januari zijn in tenminste 10 plaatsen in Nederland rellen – “de ergste sinds 40 jaar” – uitgebroken tegen het ingaan van een avondklok, van 21:00 tot 4:30 uur.
De meest hevige reactie kwam van de burgemeester van Eindhoven – na Philipsstad, het Nederlandse Silicon Valley – die sprak van naderende burgeroorlog en de noodzaak om het leger in te zetten. De Eindhovense jongeren en de “van elders gekomen” hooligans die op zondag vanaf 14:00 uur tot vroeg in de ochtend het centrum van Eindhoven op stelten zetten met vuurtjes, ingegooide ruiten, plunderingen van winkels, noemde hij tot twee keer toe “het schuim van de aarde”.
We zien hoe relschoppers in de voormalige textiel- en machine-industriestad Enschedé de Eerste Hulp van het ziekenhuis belagen – tot ontzetting van patiënten, gezondheidswerkers en hun familie. Eerder werd in de fundamentalistisch christelijke vissersgemeente Urk na rellen een Covid-teststaat in brand gestoken, de ultieme consequentie van de samenzweringstheorieën rond Covid. Andere brandhaarden zijn Stein, in het voormalig kolenmijngebied van Nederland, oude textielsteden zoals Helmond en Tilburg, maar ook provinciesteden als Roermond, Venlo, Breda, Arnhem, Apeldoorn. In Den Haag kwamen jongeren uit de migrantenwijk Schilderswijk de straat op, duidelijk tegen de politie, die eerder betrokken was in racistische incidenten. In andere steden speelt dit ook mee.
Politici grijpen de kans om zich in de verkiezingscampagne te profileren door de rellen te veroordelen en meer repressie te eisen. Covid-ontkennend en racistisch ultrarechts en de “moslimvrienden” van Groen Links vliegen elkaar in de haren waarbij ze elkaars veronderstelde achterban voor de rellen aansprakelijk houden en elkaar proberen te overtreffen in het oproepen tot rust en orde. Het Veiligheidsberaad van burgemeesters en politie komt vanmiddag bijeen om zich te beraden op een “aanvalsplan”.
Ondertussen is voor velen duidelijk dat de staat alleen in schijn democratisch is. In de toeslagenaffaire is – niet voor het eerst, denk aan de uitblijvende vergoeding voor bevingsschade – gebleken dat de staat zich niet aan zijn eigen regels houdt, straffeloos burgers als criminelen behandelt en totaal kapot maakt simpelweg omdat ze een niet-Nederlands klinkende naam hebben. Het is ook de frustratie hierover die afgelopen weekend op straat naar buiten is gekomen.
Hier maken we geen woorden vuil aan de straatvechters en relschoppers, die altijd worden aangetrokken door straatprotesten. Hierboven hebben we al enkele achtergronden aangegeven van de jongeren die zijn betrokken in de protesten en rellen tegen de avondklok. Ze maken deel uit van sectoren van de arbeidersklasse, die zijn verarmd door de de-industrialisatie, en/of behoren zij tot de tweede, derde of vierde generatie van migratie-arbeiders uit Marokko en Turkije. Ze zijn vaak laaggeschoold, hebben weinig kansen op de arbeidsmarkt, leven van precaire baantjes, van uitkeringen of van hun ouders, zitten door de schoolsluitingen of gebrek aan werk thuis opgesloten, vaak met velen in een kleine ruimte. Alle kwalen van de onderste lagen van de arbeidersklasse komen hier voor: kleine criminaliteit, alcoholisme, mishandeling, verslaving aan drugs en handel daarin, enz. We kunnen dit minachtend afdoen met de term lompenproletariaat.
Maar dan gaan we er aan voorbij dat het lompenproletariaat in de 19de eeuw deel uitmaakte van wat Marx het industrieel reserveleger noemde, dat telkens na een generatie voor een deel als werkende loonarbeiders werd opgenomen in de productie. Daarentegen neemt nu het deel van de bevolking toe dat zonder werk zit of te weinig werk heeft om zelf in zijn levensonderhoud te voorzien toe. Precariteit, baanonzekerheid en armoede, is het lot van steeds meer werknemers, ook van de hoger opgeleiden en beter betaalden die zich verbeelden dat zij als werkenden en als middenklasse gespaard zullen blijven. Als radencommunisten wijzen we er op dat het in het eigenbelang van de arbeiders is om het op te nemen voor de onderste lagen van hun klasse, door hen een perspectief van werkelijke strijd te bieden.
Dat betekent ook dat bijvoorbeeld onderwijzers en verpleegkundigen die voor Covid vooraan stonden in de strijd tegen bezuinigingen op voorzieningen en voor hogere lonen, de huidige pogingen doorzien van burgerlijk links om hun strijd ondergeschikt te maken aan de verkiezingen en aan de ‘democratie’ die het laatste woord zou moeten hebben. Herinner je hoe leden van de Tweede Kamer de tempel van de democratie in vlucht verlieten om te verhinderen dat gestemd zou worden over salarisverhoging in de zorg! Alleen door onszelf in strijd te organiseren in werknemersbijeenkomsten en gekozen en afzetbare comités kunnen we de strijd organiseren.
F.C., 25-1-2021
arbeidersstemmen 