Jos Collignon tekende in De Volkskrant van 12 oktober 2017 de formateurs van Rutte III als bejaarde knarren die door VR-brillen dolenthousiast in de toekomst kijken. Ik denk niet dat politici hun eigen leugens geloven. Waar het op aankomt is of de arbeidersklasse gelooft dat ‘iedereen er op vooruit gaat’, dat ze begrijpt welke aanvallen er op haar af komen, en dat ze weet waar ze solidariteit kan vinden, en wie haar valse vrienden zijn.
De inkomensplaatjes van het CPB suggereren vestzak-broekzak (boodschappen worden duurder, de belastingen worden lager).
Vestzak – broekzak berekeningen zijn er zeker, maar dan vooral als sigaar uit eigen doos. Bijvoorbeeld studenten betalen het eerste jaar minder collegegeld en tegelijkertijd gaat de rente op studieleningen met hetzelfde bedrag omhoog. Zo zijn er vast meer voorbeelden te noemen. De op deze manier voorgestelde valse keuzes tussen twee kwaden, bevorderen het idee dat er voor de logica van het kapitaal geen alternatief bestaat. Het gevolg is moedeloosheid en het aanwijzen van andere verklaringen voor de crisis van de maatschappij: het buitenland, buitenlanders, vluchtelingen, de Islam enz.
Vestzak-broekzak op deelpunten suggereert dat ‘over het geheel genomen’, met name de werknemers aan het werk, er niet op achteruit gaan, misschien zelfs er op vooruit gaan. Het punt hierbij is dat het CPB al zijn berekeningen baseert op puur theoretische rekenmodellen die maar één doel hebben: de voortdurende aanvallen op het levenspeil van de werknemers te versluieren in een mist van cijfertjes en gereken op de millimeter. Deze ‘berekeningen’ zijn gedeeltelijk gebaseerd op systematisch te laag ingeschatte kosten van levensonderhoud. Het is niet toevallig dat informateur Zalm destijds als hoofd van het CBS opdracht gaf om ‘opgeschoonde’ kosten van levensonderhoud te presenteren.
Gepensioneerden gaan door problemen bij de pensioenfondsen (die wettelijk gebonden blijven aan de huidige lage rente) er verder op achteruit. Na aanpassing van het pensioenstelsel in 2020, wordt hun situatie nog veel erger. Mensen in de Bijstand, vooral de alleenstaanden, gaan er ook op achteruit. Voor hen geldt niet het belastingvoordeel voor werkenden en evenmin de verhoging van de ‘fokpremie’, kinderbijslag en toeslagen voor kinderen. Daarbij speelt zeker mee dat het kwetsbare groepen betreft die zich moeilijk kunnen verdedigen en die door hun benarde financiële situatie vaak minder sociale contacten hebben.
Wat de werkenden betreft, deze worden al rijk gerekend met loonstijgingen waarvan uiterst twijfelachtig is dat deze er zullen komen. Waarom zou de regering ook werknemers willen bevoordelen die al tientallen jaren laten zien dat ze niet tot belangrijke strijd in staat zijn? Of het nu werkende of werkloze werknemers zijn, studerenden, pensioengerechtigden, steeds meer oudere werklozen, steeds meer mensen met te weinig uren werk om van rond te komen, met uitkeringen waarvan niet of nauwelijks de huur, kleding en voedsel zijn te betalen, steeds grotere delen van de arbeidersklasse zijn er op achteruitgegaan, … zonder verzet van enige betekenis. En dan heb ik het niet eens over de achteruitgang van de gezondheidszorg, de ouderenzorg, de jeugdzorg, waar verzet moeilijk op gang te brengen is. Op de zorg wordt jaarlijks maar liefst 1,9 miljard bezuinigd, terwijl de kosten alleen maar omhoog gaan door de vergrijzing.
Rutte III gaat gewoon door bezuinigen op de kosten, afgezien van wat cosmetische reparaties. Gezondheid van mensen, dat is voor het kapitaal slechts een onnodige kostenpost. Deze mensen verachtende logica maakt elke regering zich eigen (links of rechts), overal ter wereld. En wereldwijd zijn er steeds meer loonarbeiders die bij gebrek aan bezit van productiemiddelen voor hun voortbestaan afhankelijk zijn van opname in de wereldomspannende maatschappelijke arbeidsprocessen. Maar het kapitaal heeft steeds minder behoefte aan arbeiders. Het overschot aan bevolking dat zo ontstaat, wordt gebruikt om de lonen van de werkenden voortdurend naar beneden te drukken. Dat gebeurt in China en India, evengoed als in Nederland.
Maar wacht. Rutte III verlaagt de arbeidskosten en daarom komen er banen. Pardon? De arbeidskosten zijn sinds de jaren 1980 gedaald en tegelijkertijd is het aantal banen achteruitgegaan. De druk van Rutte III op uitkeringsgerechtigden (b.v. schoolverlaters zonder diploma) om ‘vrijwilligers’-werk te doen neemt toe. Achterblijvende uitkeringen dwingen baanlozen om zelfs baantjes van een paar uur te nemen. Daarmee verdwijnen ze uit de werkloosheidsstatistieken en de werkloosheid daalt … op papier.
Ondertussen wordt de trend naar flexibilisering door Rutte III stevig bevorderd. Het ontslagrecht wordt versoepeld en de mogelijkheden voor flexcontracten worden verruimd. Dezelfde werkgever mag weer 3 jaar in plaats van 2 jaar een tijdelijk contract aanbieden. Het verschijnsel ZZP wordt aan banden gelegd. Dat levert niet meer vaste contracten op, maar op zijn best meer flex-contracten, waarschijnlijk meer werkloosheid.
De werkgevers weten heel goed dat de werkloosheid hoog is. Zelfs waar een tekort aan arbeidskrachten heerst vanwege de gigantische werkdruk (basisonderwijs, gezondheidszorg, ouderenzorg) of omdat bedrijven jarenlang geen werk te bieden hadden (b.v. allerlei soorten bouw), ook daar worden loonsverhogingen vermeden die ook maar enigszins de prijsstijgen compenseren. Als er al acties voor loonsverhoging zijn, worden die door vakbonden of uit Facebook voortgekomen organisaties – en ook door de werknemers zelf – voorgesteld als iets specifieks van de ‘eigen’ bedrijfstak of het ‘beroep’. Dat belemmert natuurlijk de solidariteit van andere werknemers en de uitbreiding over meerdere sectoren die als eengemaakte arbeidersstrijd de werkgevers en hun regering op de knieën kan krijgen.
Van de in werkelijkheid massale werkloosheid en het gebrek aan volwaardige banen gaat een massieve druk uit op de werkenden. Elke actie moet de angst voor ontslag overwinnen. Alleen door het zoeken van werkelijke solidariteit van werkloze en werkende arbeiders, door het stellen van gezamenlijke eisen, door gezamenlijke demonstraties in de openbare ruimte en het bezetten van bedrijven – het in bezit nemen van de productie en dienstverlening – kan de druk op het levenspeil van allen worden omgekeerd.
Rutte III gaat investeren, maar waarin?
Als geen verzet opkomt, dan openen zich nieuwe perspectieven voor het kapitaal. Al lang is duidelijk dat de miljarden aan Euros en Dollars die via de banken in de sinds 2008 zieltogende wereldeconomie zijn gepompt, niet hebben geleid tot een heropleving. Dit middel van (neo-)keynesiaanse financiering is net zo uitgewerkt als het neo-liberale middel van het verlagen van de arbeidskosten (zowel de lonen als sociale premies en belastingen op de salarissen – het ‘sociale loon’ en de daarop gebaseerde voorzieningen zoals de zorg). Werkgevers zien geen nieuwe winstgevende investeringsmogelijkheden [1].
Maar stoppen met geld pompen, kan leiden tot een economische ineenstorting, erger dan de ‘Kredietcrisis’ van 2008. Daarom richten alle staten, van de VS tot China, van Rusland tot de landen van EU, zich met explosief stijgende defensiebegrotingen op het voorbereiden van de grote oorlogen die de grootmachten tegen elkaar zullen gaan voeren. En het zijn niet alleen de defensiebudgetten die hiervoor worden ingezet (Rutte III geeft Defensie jaarlijks 1,5 miljard extra), maar ook die voor ‘veiligheid’ – repressie (bespioneren van de gehele bevolking: 95 miljoen, politie: 267 miljoen extra per jaar), ‘infrastructuur’ en ‘milieu’ (eigen energievoorzieningen).
Merkel en Macron hebben grootse plannen voor een Europees leger en een Europese wapenindustrie. Ze weten heel goed dat dit economisch alleen op de korte termijn een terugkeer naar de open recessie kan vermijden. Op langere termijn zijn dit echter pogingen om Europa nog enigszins een rol te laten spelen in de grote gewapende confrontaties tussen de VS aan de ene kant en de as China-Rusland aan de andere kant.
Tot nu toe heeft het kleine Nederland zijn positie binnen de EU kunnen handhaven tussen door een dubbelrol te spelen. Enerzijds zijn rol als saboteur van de politieke en militaire eenwording van Europa rond Duitsland en Frankrijk. Anderzijds, vanwege zijn economische afhankelijkheid van Duitsland, door de Duitse financiële politiek in de EU te steunen: o.a. door Dijsselbloem (PvdA!) Griekenland te laten afknijpen. Met het vertrek van Groot-Brittannië uit de EU en door de onduidelijkheid van de regering Trump, is Nederland twee belangrijke bondgenoten in zijn sabotagewerk kwijt. Vandaar dat Rutte III de uitslag van de Duitse verkiezingen moest afwachten. Nu duidelijk is dat Merkel voor de vorming van een regering afhankelijk is van de liberale FDP, gaan de plannetjes van Merkel en Macron niet zonder meer door. De FDP ziet met name niets in financiële steun van Duitsland (en Nederland) aan de zwakkere Zuid-Europese economieën (Griekenland, Portugal, Spanje, Italië en ook Frankrijk). Hoe de EU dan kan blijven voortbestaan in economisch en politiek opzicht, en met name wat dit betekent voor het Duits-Franse Europese defensieproject, is vooralsnog onduidelijk.
Maar geïnvesteerd zal er worden, b.v. uit de 13 miljard Euro die Rutte III in kas heeft door bezuinigingen op de directe en de indirecte (of “sociale”) lonen van werknemers. Er zijn plannen om CO2 in zee te laten opslaan (nog nooit gelukt, lijkt me wel een aardige inkomstenbron voor Shell) en de bouw van Europese fabrieken voor slimme accu’s, leuk voor Philips. Allemaal goed voor het milieu, maar wees gerust, de kolencentrales blijven open tot 2030. Dit soort miljardeninvesteringen maken ook in de komende jaren voortgaande bezuinigingen noodzakelijk. Een verdere reden voor extra bezuinigingen ligt besloten in het feit dat Rutte III in zijn virtuele werkelijkheid geen enkele rekening heeft gehouden met de recessie die economen in 2018 al verwachten.
Valse vrienden
Uit de manier waarop De Volkskrant de nieuwe oppositie in de Tweede Kamer aan het woord laat[2], komt al naar voren hoe het politieke spelletje zal worden gespeeld. Daarmee bedoel ik niet alleen de politieke poppenkast, maar ook en vooral hoe het sociale terrein wordt bezet door de burgerlijke politieke krachten. De vorming van een ‘links front’ van Groen Link, SP en PvdA tegen de hogere BTW op boodschappen, werd al aangekondigd door uitspraken die De Volkskrant haalden.
Jesse Klaver realiseert zich dat hij na de mislukte poging van regeringsdeelname van Groen Links aan Rutte III beter even kan zwijgen over milieuzaken. Klaver liet het milieu even over aan Marianne Thieme van de Partij voor de Dieren “Groen blijft toekomstmuziek. Ambities liggen vooral voorbij deze kabinetsperiode.” Groen Links begrijpt heel goed dat de komende aanvallen door werkgevers en regering het noodzakelijk maken dat burgerlijk links het sociale terrein bezet: “Dit kabinet gaat rechtsaf. Het is er niet voor de gewone mensen, maar voor het grote geld.” Emile Roemer van de Socialistische Partij sluit zich daarbij aan: “Rutte I, II, of III, het is steeds hetzelfde: de tweedeling groeit, de zekerheid neemt af. De vrienden van Rutte komen er goed vanaf.” Dat komt overeen met het verlangen van de achterban van de SP om terug te keren naar de tijd van de wederopbouw en het ziekenfonds. Lodewijk Asscher tenslotte, de mislukte Macron van de Partij van de Arbeid , probeert te doen vergeten welke diensten de PvdA in de vorige regering aan het Kapitaal heeft geleverd. Nog onwennig, met de ene voet in de oppositie-schoen, met de andere voet minister in Rutte II, probeert hij dapper linksburgerlijke taal uit te slaan: “Miljardencadeaus aan grote bedrijven en buitenlandse beleggers. Tegelijk worden de zorg en boodschappen duurder.” Het politieke programma van deze drie linksburgerlijke partijen is dat van de kleine bourgeoisie. Een kleinburgerij die het denkbeeldige ‘nationale’ kapitaal wil beschermen en dat steun zoekt van de staat, met name tegen de arbeidersklasse die ze veracht en vreest tegelijkertijd.
Uiteraard neemt het FNV deel aan het links front tegen de BTW verhogingen. Alle deelnemende organisaties spreken werknemers aan niet als (nog) werkende arbeiders, toekomstige arbeiders (de meeste studenten) of als arbeiders met te weinig werk om van rond te komen. Nee het zijn voor het linkse front consumenten en staatsburgers. Het doel van het links front is om arbeidersstrijd voor te zijn met zogenaamde acties (te beginnen met handtekeningen verzamelen) die gericht worden op het burgerlijk-politieke terrein, dat van de Tweede Kamer met zijn ‘vertegenwoordigers’ die wel de belangen van de werknemers zullen veilig stellen met enkele handige moties, met koehandel vestzak-broekzak en sigaren uit eigen doos. Desnoods zorgt het links front voor gratis VR-brillen.
Tegenover de voortdurende bezuinigingen en de investeringen in oorlogsvoorbereidingen helpt geen beroep op een handjevol politici en vakbondsbestuurders die van buiten af ‘acties’ leiden. Integendeel, deze valse vrienden van de arbeiders behartigen alleen hun eigen belangen. Werknemers kunnen zich alleen verzetten door zelf in beweging te komen voor hun belangen als klasse. Uiteindelijk is dat de enige manier om de wereldwijd verbonden arbeidsprocessen uit handen van het kapitaal en zijn burgerlijke staat te rukken en in dienst te stellen van de behoeften van de mensheid. Het inzicht dat nu alleen massale strijd voor arbeidersbelangen helpt de regeringsplannen tegen te houden, wijst de weg naar de toekomstige massale deelname van alle arbeiders aan het proces van wereldwijde maatschappelijke omwenteling waarvoor de geschiedenis ons nu plaatst. Het is nu, in het echte leven, meer dan ooit socialisme of ondergang in een steeds barbaarsere wereld.
[1] Zie meer uitgebreid Een marxistische analyse van de komende crisis.
[2] De Volkskrant van 11 oktober 2017.
Fredo Corvo 14-10-2017
Volledige overname is toegestaan bij vermelding van de bron: arbeidersstemmen.wordpress.com
Zie ook De situatie van de arbeidersklasse in Nederland.
Discussiebijeenkomst
“De verkiezingen, links, populisme en nieuwe regeringen“
In Duitsland een soortgelijk verlies als in Nederland van de regerende partijen, CDU en vooral de linkse SPD, ten gunste van o.a. de populistische AfD, die het tot derde partij in Duitsland brengt. In Sachsen zelfs tot grootste partij. De SPD gaat in de oppositie en de CDU/CSU lijkt slechts de mogelijkheid te resten van een ‘Jamaica’-regering met Groenen en de liberale FDP … “met Kerstmis” (Merkel).
In Nederland betaalde de PvdA deelname aan de regering met een nederlaag forser dan die van de Duitse SPD, waarna de partij in de oppositie gaat. Ondanks zware verliezen vormt de VVD een coalitie met D66 en CDA plus de ChristenUnie.
Groot-Brittannië lijkt van misrekening naar misrekening te lopen, zowel het Brexit-referendum en de parlementsverkiezingen liepen anders dan gedacht: Labour lijkt de wind echter mee te hebben.
In de Verenigde Staten neemt een populistische clown met een persoonlijkheidsstoornis de macht over in de Republikeinse Partij en wint het presidentschap door de linkse Democraten te verslaan. Wat te denken van de bewegingen tegen Trump?
In Frankrijk heeft de afgelopen regeerperiode de Socialistische Partij van Hollande voorlopig alle geloofwaardigheid verloren. Macron weet echter een nieuwe politieke beweging uit de grond te stampen die het populistische Front National uitschakelt en eenmaal aan de regering de ‘hervorming’ van de arbeidswet doordrijft. Wat te denken van Mélenchon die beweert het verzet tegen de ‘hervormingen’ voort te zetten?
In deze wirwar van overeenkomsten en verschillen tussen meerdere hooggeïndustrialiseerde landen met een parlementaire democratie duiken vragen op als:
- Waarom weet het populisme tegen de belangen van de heersende klasse in soms een overwinning te behalen (Brexit en Trump als president) en kan het populisme in andere gevallen de toegang tot de regeringsmacht worden geweigerd (Frankrijk, Nederland, Duitsland)?
- Wat is de functie van het populisme binnen het politieke systeem van het kapitaal? Staat het fascisme voor de deur?
- Wat betekent het dat links in belangrijke landen in de oppositie gaat voor de kansen op een neo-keynesiaans beleid in de toekomst en het behoud van de democratie en arbeidsrust?
- Betekent het verlies van vertrouwen in de politiek en soms het verlies aan politieke controle over verkiezingen dat de burgerlijke klasse haar greep op de maatschappij aan het verliezen is?
Arbeidersstemmen verbeeldt zich niet een eensluidend antwoord op deze vragen te kunnen geven. In de afgelopen periode heeft dit blog wel vele artikelen vertaald van internationalistische organisaties buiten Nederland of zelf geschreven. Op zaterdagmiddag 28 oktober 2017 organiseert Arbeidersstemmen voor haar lezers een discussiebijeenkomst over de verkiezingen, links, populisme en nieuwe regeringen. Wil je uitgenodigd worden om deel te nemen, mail dan uiterlijk 21 oktober naar FredoCorvo@gmail.com. De plaats van bijeenkomst (stad Utrecht) wordt per mail bekend gemaakt. Wil je je voorbereiden, vindt dan via de hyperlinks hierboven per land telkens een artikel (uit meerdere).
arbeidersstemmen 