Timmermans roept op tot een ‘nieuw gevoel van gemeenschap’

‘Nederlandse’ en ‘gast’-arbeiders samen in actie voor een beter leven, jaar en bron onbekend, deel van kaft van Het Groot Stakersboek.

Op 21 febr. hield Timmermans in Amsterdam de tweejaarlijkse Banninglezing, die in het teken staat van ‘waarden en sociaaldemocratie’. Volgens een bericht in Trouw van 22-2-2024 “schetste hij voor het eerst sinds de verkiezingsuitslag uitgebreid hoe GroenLinks-PvdA zich gaat opstellen in het nieuwe politieke landschap. Timmermans kiest voor het midden …”

Ik zal hier geen Freudiaanse analyse geven van Timmermans’ uitspraak over zijn behoefte aan ‘nieuw gevoel van gemeenschap’, zoals ik die in 1972 tijdens een vakantiebaantje leerde van Akens plat (of Kerkraads of Vaalser plat) sprekende fabrieksarbeiders. In plaats daarvan zal ik aangeven wat Timmermans’ uitspraken werkelijk betekenen, niet voor de Arbeid, niet voor de linkerzijde van het kapitaal, waarvan PvdA en GL deel uitmaken, maar voor de arbeidersklasse.

Uhh? Die bestaat toch niet meer?

Een van de kenmerken van de arbeidersklasse, zo schreef Marx, is dat zij niet eens erkend wordt als klasse. En, zo kunnen we in de geest van Marx toevoegen, zichzelf vaak niet herkent als proletarische klasse. De PvdA heeft van begin af aan de Arbeid alleen erkend als de factor arbeid in het kapitalistische productieproces. Onder het mom van strijd voor gelijkberechtiging van de productiefactoren Arbeid en Kapitaal, bestreed en bestrijdt de PvdA slechts wat ze ziet als de uitwassen van het kapitalisme. Dat wil zeggen, zonder te begrijpen dat zowel deze uitwassen, zoals wat ze ‘uitbuiting’ noemt, net als de ‘normale’ afpersing van meerarbeid en onderdrukking van de klasse van loonarbeiders het onvermijdelijke resultaat zijn van het kapitalisme. De ‘gelijkberechtiging’ komt dan neer op een toenadering en tegemoetkomingen door de arbeiders aan de eisen van het kapitaal.

Timmermans’ keuze voor ‘het midden’ betekent in de politieke praktijk van het ‘veranderde politieke landschap’ een tegemoetkoming aan ultrarechts. Dat blijkt ook waar hij er bij zijn eigen achterban op aandrong: “Een nieuw gevoel van gemeenschap is ook sterk gebaat bij het sturen van migratie.” Wat betekent dit anders dan gedoogsteun van GL-PvdA aan een rechtse regering op het punt van de ’asielcrisis’ in ruil voor wat kruimels waarmee burgerlijk links zijn zwaar beschadigde imago kan oppoetsen? Timmermans zwijgt erover, maar zijn oproep is tegelijkertijd een voorbereiding op een eventuele regering met GL-PvdA die ook gedoogsteun nodig zal hebben, nu van ultrarechts. Wat Timmermans graag wil doen vergeten: de crisis in Ter Apel is met name door de VVD uit politieke gewinzucht gecreëerd en wordt ook nu kunstmatig in leven gehouden door een te laag aantal opvangplaatsen.

Voor de asielzoekers, en zelfs bepaalde, minder gevraagde, groepen arbeidsmigranten, is Timmermans ‘nieuw gevoel van gemeenschap’ slecht nieuws. Maar we zijn inmiddels zover dat slecht nieuws voor migranten door arbeiders met een Nederlands paspoort wordt opgevat als goed nieuws voor hen. Helemaal fout, verdeling van de arbeidersklasse naar nationaliteit, religie, geslacht, seksuele voorkeur, en andere ‘identiteiten’, is in het nadeel van alle arbeiders. Herinneren we ons dat in de jaren zestig en zeventig ‘Nederlandse’ en ‘gast’-arbeiders in gezamenlijke stakingsbewegingen verbetering van hun levenssituatie hebben afgedwongen van Kapitaal en Staat.

Timmermans preciseert dat bij het ‘nieuw gevoel van gemeenschap’ “de overheid weer zekerheid kan garanderen en de belofte van vooruitgang kan herstellen.” Maar waren het niet in alle landen partijen als de PvdA en GL die sociale uitkeringen en voorzieningen sinds de jaren tachtig hebben afgebroken? Linkse partijen die een middenweg zoeken, zullen altijd proberen de arbeiders te overtuigen van de noodzaak zich te schikken in het kapitalisme, goedschiks met praatjes of kwaadschiks door politie en leger op hen af testuren. Wat betekenen in de praktijk deze garanties en beloften door de staat? Zeker zijn alleen de verdere aanvallen op het levenspeil van de arbeider. Vooruitgang is de vooruitgang richting meer en meer oorlogen, en uiteindelijk de wereldoorlog USA-China. Deze tendens naar wereldoorlog wordt nu al betaald met het leven, bloed, trauma’s, verscherpte uitbuiting en heviger onderdrukking van de proletariërs, inclusief die in Nederland.

Timmermans waarschuwde voor het gif van de “ultranationalisten”. Maar Timmermans is blijkbaar zelf een gemiddelde of normale nationalist. Hij is bezorgd over verergering van de grote verdeeldheid in het land, het wantrouwen, de verzwakking van de ‘Europese samenleving van binnenuit’ door Poetin, Wilders Trump en Meloni. Wat Timmermans liever niet ziet, is dat de verdeeldheid in uiterst linkse en uiterst rechtse burgerlijke politiek, het gevolg is van het gebrek aan arbeidersstrijd, aan bewustzijn van de arbeidersklasse en aan proletarisch internationalisme of revolutionair defaitisme. Dit gebrek is door GL-PvdA zelf in de hand gewerkt. Wie daarentegen een strijdgemeenschap van de arbeidersklasse wil, moet niet bij GL-PvdA of welke parlementaire of burgerlijke groepering dan ook zijn.

Fredo Corvo, 22-2-2024